Του Κωστή Πιτσιλλούδη

Στενεύουν τα χρονικά περιθώρια για να βρεθεί η χρυσή τομή στις διαπραγματεύσεις για την εμπορική συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς η προθεσμία που έχει οριστεί εκπνέει στις 31 Δεκεμβρίου 2020.

Τα κυριότερα ζητήματα που εκκρεμούν στις διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική εμπορική σχέση των δύο πλευρών είναι οι κανόνες ισότιμου ανταγωνισμού, της διακυβέρνησης, της αλιείας, αλλά και το καθεστώς των συνόρων που θα διέπει τα σύνορα μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της Βορείου Ιρλανδίας.

Υπενθυμίζεται ότι στις 23 Ιουνίου 2016 διεξήχθη δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο για την παραμονή της χώρας ή την αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την πλειοψηφία να επιλέγει την έξοδο με ποσοστό 51,89%.

Μετά από 47 χρόνια συμμετοχής, το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 31 Ιανουαρίου 2020 και πλέον θεωρείται επισήμως τρίτη χώρα για την ΕΕ.

Ωστόσο, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησαν από κοινού για μεταβατική περίοδο, η οποία θα διαρκέσει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Μέχρι τότε θα διατηρηθεί η υφιστάμενη κατάσταση για τους πολίτες, τους καταναλωτές, τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές, τους σπουδαστές και τους ερευνητές, τόσο στην ΕΕ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το δίκαιο της ΕΕ εξακολουθεί να ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο έως τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.

 

Το σενάριο επίτευξης συμφωνίας

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι ακόμη κι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο συνάψουν μέχρι το τέλος του 2020 μια άκρως φιλόδοξη εταιρική σχέση που θα καλύπτει όλους τους τομείς που συμφωνήθηκαν στην πολιτική δήλωση, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από το κεκτημένο, την εσωτερική αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ με τη λήξη της μεταβατικής περιόδου θα δημιουργήσει αναπόφευκτα φραγμούς στο εμπόριο και στις διασυνοριακές συναλλαγές, που δεν υπάρχουν σήμερα.

Θα προκύψουν ευρείες και εκτεταμένες συνέπειες για τις δημόσιες διοικήσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες, από την 1η Ιανουαρίου 2021, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.

 

Οι επιπτώσεις του No Deal

Το σενάριο το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ να βρεθούν χωρίς συμφωνία (No Deal Brexit) φαντάζει το επικρατέστερο και ως εκ τούτου οι αλλαγές που θα επέλθουν με τη λήξη της μεταβατικής περιόδου θα είναι ακόμη πιο εκτεταμένες.

Σε περίπτωση No Deal, η Επιτροπή σημειώνει ότι θα δημιουργηθούν φραγμοί τόσο στις συναλλαγές εμπορευμάτων και υπηρεσιών όσο και στη διασυνοριακή κινητικότητα και τις ανταλλαγές που δεν υπάρχουν επί του παρόντος.

Αυτό θα συμβεί και προς τις δύο κατευθύνσεις, δηλαδή τόσο από το Ηνωμένο Βασίλειο προς την Ένωση όσο και από την Ένωση προς το Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι δημόσιες διοικήσεις, οι επιχειρήσεις, οι πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη και από τις δύο πλευρές θα επηρεαστούν.

Με πρόσφατα νομοθετικά μέτρα ετοιμότητας της ΕΕ έχει διασφαλιστεί ότι από την 1η Ιανουαρίου 2021 οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου θα εξακολουθούν να απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης κατά τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για διαμονή βραχείας διάρκειας (έως και 90 ημέρες εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών).

Η εν λόγω απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης δεν προβλέπει το δικαίωμα εργασίας στην Ένωση και υπόκειται στο μηχανισμό αμοιβαιότητας που ισχύει για τρίτες χώρες, δηλαδή μπορεί να ανασταλεί εάν οι πολίτες της Ένωσης πάψουν να έχουν πρόσβαση χωρίς υποχρέωση θεώρησης για διαμονή βραχείας διάρκειας στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι κανόνες για τη θεώρηση θα αλλάξουν επίσης για ορισμένους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τις μετακινήσεις τους προς την Ένωση.

Για παράδειγμα, από την 1η Ιανουαρίου 2021 τα έγγραφα διαμονής του Ηνωμένου Βασιλείου δεν θα απαλλάσσουν πλέον τον κάτοχό τους από τις υποχρεώσεις θεώρησης διέλευσης από αερολιμένα στην Ένωση, ενώ οι μαθητές που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα επωφελούνται πλέον αυτομάτως από την πρόσβαση στην Ένωση χωρίς υποχρέωση θεώρησης στο πλαίσιο σχολικών εκδρομών.