Χ. Έλληνας: Διακρατικές συμφωνίες δεν κτίζουν αγωγούς, ούτε κάνουν έργα

• «Είμαστε ουραγοί στην Ευρώπη στο θέμα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Άσε τι λένε για το ότι πετύχαμε τους στόχους μας. Οι στόχοι που είχαμε ήταν πάρα πολύ χαμηλοί»
• «Όσο η Τουρκία μάς απειλεί και απειλεί την κυπριακή ΑΟΖ, τόσο δυσκολεύει τις εταιρείες και τις τράπεζες από το να επενδύουν σε έργα που υπόκεινται σε πολιτικά ρίσκα»
• «Η Ευρώπη έχει αλλάξει τους κλιματικούς στόχους για το 2030 και η Κύπρος θα κληθεί να αυξήσει τους δικούς της στόχους. Επομένως, πώς μπορεί να γίνει αυτό χωρίς μια ενεργειακή πολιτική;»
• «Το δικό μας σύστημα της Κύπρου δεν μπορεί να δεχθεί ανανεώσιμες πηγές πάνω από 20-25%. Χρειάζεται ανανέωση του δικτύου. Χρειάζεται να προχωρήσουμε με τις μπαταρίες αποθήκευσης της ενέργειας»

Είναι αμφίβολο αν θα γίνει πράξη η πολιτική εξαγγελία για την εισαγω­γή φυσικού αερίου στην Κύπρο σε συνεργασία με το Ισραήλ, ανέφερε στη «Χαραυγή» ο ειδικός σε θέματα ενέργειας, Χαράλαμπος Έλληνας.

Όπως εξήγησε στη συνέντευξη που ακολουθεί, είναι ένα θέμα οι πολιτικές συμφωνίες και άλλο η πρακτική εφαρμογή τους. Επισημαίνοντας ότι η Ευρώπη ζητά δραστική μείωση της πα­ραγωγής ενέργειας από εξορύξεις και προάγει την παραγω­γή ενέργειας από φυσικές πηγές, σημείωσε ότι στην Κύπρο αντί να μιλάμε για φυσικό αέριο στο οποίο δεν έχουμε έλεγχο, αφού τον έλεγχο τον έχουν οι εταιρείες, θα πρέπει η χώρα μας να αξιοποιήσει στο έπακρον τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από τις οποίες θα έχει τεράστιο κέρδος. Τόνισε επίσης ότι στο θέμα των ανανε­ώσιμων πηγών ενέργειας η Κύπρος είναι ουραγός στην Ευρώπη. Αναφε­ρόμενος στην πρόσφατη δήλωση του διευθύνοντος σύμβουλου του ιταλικού ενεργειακού κολοσσού, Κλαούντιο Ντεσκάλτσι, για το ρόλο της Τουρκίας στα ενεργειακά της περιοχής, υπογράμμισε ότι αυτό επαναβεβαιώνει ότι μόνο μέσα από τη λύση του Κυπριακού μπο­ρεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα.

Σε ό,τι αφορά τον αγωγό EastMed, ο κ. Έλληνας τόνισε ότι δεν πρόκειται να γίνει ένας τέτοιος αγω­γός, σημειώνοντας ότι καμιά εταιρεία δεν έδειξε ενδιαφέρον να επενδύσει και να κατασκευάσει τον αγωγό. Είπε ακόμη ότι με τις ποσότητες που θα διαθέσει το Ισραήλ στην Αίγυπτο, δεν περισσεύει αέριο για να σταλεί στην Κύπρο.

Συνέντευξη στον Μιχάλη Μιχαήλ

Ενώ μιλούσαμε για τον αγωγό EastMed και γίνονταν τριμερείς, τετρα­μερείς συναντήσεις και δηλώσεις για κατασκευή του, ξαφνικά μάθαμε ότι η Ιταλία, η οποία ήταν ένα από τα συμβαλ­λόμενα μέρη, άλλαξε γνώμη. Μόλις την περασμένη βδομάδα, η ΕΝΙ μας είπε ότι χωρίς την Τουρκία δεν γίνεται τίποτε. Πώς το σχολιάζετε;

Καταρχήν να ξεκινήσουμε με τον αγωγό, που ήταν ένα πολιτικό έργο, μια πολιτική απόφαση, που ποτέ δεν προχώρησε από την πολιτική να γίνει πραγματικότητα. Δηλα­δή, καμιά εταιρεία δεν έδειξε ενδιαφέρον να επενδύσει και να κατασκευάσει τον αγωγό, ούτε να του προσφέρει φυσικό αέριο.

Μάλιστα, αυτή τη στιγμή με το Λεβιάθαν και το Ταμάρ στο Ισραήλ να αυξάνουν τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Αίγυπτο -τις διπλασιάζουν από 10 σε 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα- και τη Chevron να σχεδιάζει πλωτή μονάδα υγροποίησης στο Λεβιάθαν, δεν υπάρχει φυσικό αέριο από το Ισραήλ ελεύθερο για να πάει μέσω αγωγού. Ούτε και η Ευρώπη χρειάζεται το φυσικό αέριο, διότι αυτή τη στιγμή η Ευρώπη έχει μειώσει τη χρήση φυσικού αερίου κατά τουλάχιστον 18%, πάει να τη μειώσει κατά 30% μέχρι το 2030 και δεν χρειάζεται πλέον φυσικό αέριο.

Επομένως, μιλάμε για ένα έργο που, από όσα ακούσαμε μέχρι τώρα, είναι απλώς μια πολιτική εξαγγελία. Τη θέση του κ. Ντεσκάλ­τσι στην ιταλική Βουλή για να ξαναζωντα­νέψει το θέμα του EastMed την ξέραμε από προηγουμένως, δεν είναι κάτι νέο, αλλά είναι μια ακαδημαϊκή θέση χωρίς πρακτικό αντί­κρισμα, αφού ο αγωγός δεν θα γίνει.

Είναι όμως και ο παράγοντας Τουρκία για τον οποίο γίνεται λόγος…

Ναι, διότι η ΕΝΙ δέχεται ότι αν η Τουρκία έχει απαιτήσεις ή διεκδικήσεις, πρέπει να λάβει μέρος σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύ­σεις. Ποια είναι λοιπόν η θέση της ΕΝΙ για τα κοιτάσματα στο τεμάχιο 6; Θα προχωρήσει σε εκμετάλλευση ή θα μας πει «πρώτα από όλα κλείστε συμφωνία με τους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία για το πώς θα γίνει αυτή η εκμετάλλευση»; Επομένως, έχει επιπτώσεις, πρέπει να το σκεφτούμε σοβαρά.

Πάντα εγώ έλεγα ότι η ανάπτυξη των κοι­τασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ χρειάζεται τη λύση του Κυπριακού, διότι υπάρχει θέμα Τουρκίας και Τ/κυπρίων, υπάρχουν απειλές, υπάρχουν γεωπολιτικά ρίσκα. Όσο η Τουρκία μάς απειλεί και απειλεί την κυπριακή ΑΟΖ, τόσο δυσκολεύει τις εταιρείες και τις τράπεζες από το να επενδύουν σε έργα που υπόκεινται σε πολιτικά ρίσκα. Εκεί είναι το πρόβλημα.

Θεωρείτε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει μια σχεδιασμένη ενεργειακή πολι­τική ή απλώς προχωράμε κατά πώς θα έρθουν τα πράγματα;

Όχι, δεν έχει. Και ο νέος υπουργός έχει αφήσει να εννοηθεί ότι δεν βρήκε όταν ανέ­λαβε μια ενεργειακή πολιτική. Έχει αναφέρει ότι θα προχωρήσει με την ετοιμασία ενεργει­ακής πολιτικής, αλλά αυτό χρειάζεται χρόνο, εάν όντως δεν υπάρχει η βάση. Ταυτόχρονα, θα χρειαστεί οπωσδήποτε να κάνει κάτι λόγω του ότι η Ευρώπη έχει αλλάξει τους κλιματι­κούς στόχους για το 2030 και η Κύπρος θα κληθεί να αυξήσει τους δικούς της στόχους. Επομένως, πώς μπορεί να γίνει αυτό το πράγ­μα χωρίς μια ενεργειακή πολιτική;

Θα χρειαστεί η αποδοχή αυξημένων στό­χων και αυτό έχει τεράστια σημασία, διότι η Ευρώπη έχει αυξήσει τη μείωση ρύπων μέ­χρι το 2030 σε 55%, έχει αυξήσει τη χρήση ανανεώσιμων πηγών στο 42,5% που συνεπά­γεται ότι ο στόχος της Ευρώπης είναι μέχρι το 2030 να καλύπτει περίπου 62% των ανα­γκών της σε ηλεκτρισμό από ανανεώσιμες πηγές. Εμείς είμαστε πολύ πίσω στο στόχο αυτό. Και ταυτόχρονα η Ευρώπη έχει επίσης αποφασίσει να γίνει μείωση της συνολικής ενέργειας σχεδόν κατά 12% από τώρα μέχρι το 2030.

Όλα αυτά θα έχουν επιπτώσεις στην Κύ­προ. Οπωσδήποτε η χρήση ανανεώσιμων πη­γών στην παραγωγή ηλεκτρισμού θα πρέπει να ανέβει σημαντικότατα από τώρα. Είμαστε ουραγοί στην Ευρώπη. Άσε τι λένε για το ότι πετύχαμε τους στόχους μας. Οι στόχοι που εί­χαμε ήταν πάρα πολύ χαμηλοί.

Μπορείτε να μας δώσετε κάποια εν­δεικτικά στοιχεία;

Για παράδειγμα, η Ολλανδία που έχει το ένα πέμπτο της ηλιοφάνειας της Κύπρου, εί­ναι μπροστά από την Κύπρο στη χρήση ηλια­κής ενέργειας. Άρα, πρέπει να προχωρήσου­με ταχύτατα.

Τώρα έχουμε και ένα άλλο πρόβλημα. Έχουμε και τον κόσμο που κατάλαβε το όφε­λος των φωτοβολταϊκών στα σπίτια και θέλει να προχωρήσει. Θέλουν να κάνουν επενδύ­σεις και πρέπει να ενθαρρυνθούν, αλλά δεν μπορούν, διότι υπάρχει ένα πρόβλημα. Το δικό μας σύστημα της Κύπρου δεν μπορεί να δεχθεί ανανεώσιμες πηγές πάνω από 20- 25%. Άρα, χρειάζεται ανανέωση του δικτύου. Χρειάζεται να προχωρήσουμε με τις μπατα­ρίες αποθήκευσης της ενέργειας. Χρειάζεται να προχωρήσουμε με έξυπνους μετρητές και όλα αυτά πρέπει να γίνουν άμεσα, τώρα.

Δηλαδή, αντί να μιλάμε για φυσικό αέριο στο οποίο δεν έχουμε έλεγχο, διότι ό,τι και να λέμε η πραγματικότητα είναι ότι στο θέμα αυτό εξαρτιόμαστε από άλλους, πρέπει να αξι­οποιήσουμε αυτό στο οποίο έχουμε απόλυτο έλεγχο, τις ανανεώσιμες πηγές. Εκεί υπάρχει ένα τεράστιο όφελος. Αν, για παράδειγμα, το 2030 η παραγωγή ηλεκτρισμού προέρχεται κατά 60% από ανανεώσιμες πηγές και γίνο­νται όλα αυτά με μειοδοτικούς διαγωνισμούς και γίνει ανάκτηση των υπερκερδών που έχουν κάνει μέχρι τώρα αυτές οι εταιρείες, οι τιμές θα πέσουν κάτω.

Πρέπει να δοθεί σε όλα αυτά προτεραιό­τητα. Ο υπουργός έχει αναφέρει ότι κοιτάζει αυτό το θέμα, αλλά ελπίζω όχι μόνο να το κοιτάζει, αλλά να του δώσει προτεραιότητα μπροστά στο φυσικό αέριο το οποίο αντιμε­τωπίζει προβλήματα.

Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος που τρέ­χει και βάζει φωτοβολταϊκά στα σπίτια του πρέπει να σταματήσει προς το πα­ρόν, αφού δεν υπάρχει αυτή η δυνατό­τητα από την ΑΗΚ;

Όχι, δεν πρέπει να σταματήσει. Εγώ πι­στεύω ότι πρέπει να συνεχίσει και να αυξήσει την πίεση στην κυβέρνηση να προχωρήσει στις αλλαγές. Η άμεση αλλαγή είναι η χρή­ση μπαταριών αποθήκευσης και μετά είναι η ανανέωση του δικτύου. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν και για να μη χαθεί το ενδιαφέρον του κόσμου, ο οποίος πρέπει να ενθαρρυνθεί να συνεχίσει.

Θέλουμε τον κόσμο μας να υιοθετήσει ανανεώσιμες πηγές για να ρίξει τις τιμές του ηλεκτρισμού κάτω, αλλά και για να μας βοηθήσει να πετύχουμε τους ευρωπαϊκούς στόχους, να μας βοηθήσει να μειώσουμε τους ρύπους. Όλα αυτά είναι καλά πράγματα και πρέπει να υποστηριχτούν.

Όσον αφορά τη συμφωνία με το Ισρα­ήλ για να έρθει φυσικό αέριο στην Κύ­προ από υγροποίηση κ.λπ., αυτό θα έχει αντίκτυπο στην τσέπη του καταναλωτή;

Μα θα γίνει κάτι τέτοιο; Διότι αυτή είναι απλούστατα μια διακρατική συμφωνία που συζητείται. Οι διακρατικές συμφωνίες δεν κατασκευάζουν αγωγούς, ούτε κάνουν έργα. Είναι πολιτικές συμφωνίες που βοηθούν, είναι χρήσιμες, αλλά για να γίνουν τα έργα πρέπει να γίνουν επενδύσεις και να λάβουν αποφάσεις οι εταιρείες.

Ας κοιτάξουμε κατά πόσον οι εταιρείες στο Ισραήλ μπορούν να κάνουν αυτό που ακούμε. Όπως ανέφερα προηγουμένως, η Chevron με το Λεβιάθαν και το Ταμάρ αυτή τη στιγμή έχει προχωρήσει σε αύξηση σε έργα παραγωγής. Αλλά έχει ταυτόχρονα πει ότι μέχρι το 2027 θα διπλασιάσει την παροχή φυσικού αερίου στην Αίγυπτο από 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στα 20 και, εκτός από αυτό, μελετά τη χρήση της μονάδας υγροποίησης πάνω από το Λεβιάθαν για υγροποίηση και εξαγωγή. Δεν αφήνει δηλαδή φυσικό αέριο ούτε από το Λεβιάθαν ούτε από το Ταμάρ να έρθει στην Κύπρο.

Το μόνο αέριο για το οποίο υπάρχει πι­θανότητα είναι αυτό της Energean, η οποία μας είχε προσφέρει φυσικό αέριο πριν δύο ή τρία χρόνια και για χρήση της Κύπρου και για εξαγωγή σαν υγροποιημένο φυσικό αέριο σε πλωτή μονάδα υγροποίησης. Η Energean όμως δεν έχει μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου. Οι αποδεδειγμένες ποσότητες της Energean είναι μόνο 31 δισεκατομμύρια κυ­βικά μέτρα. Έχει πιθανότητα να τις αυξήσει, αλλά δεν έχει προχωρήσει σε αυτό το στάδιο. Χρειάζεται περισσότερες έρευνες.

Η Energean ήρθε τώρα και λέει ότι ναι μεν ενδιαφέρεται να φέρει φυσικό αέριο στην Κύπρο, αλλά δεν προτίθεται να επενδύσει σε αγωγό. Ο αγωγός πρέπει να γίνει από κά­ποιους άλλους, όχι από την ίδια. Για παρά­δειγμα, η Vittol ενδιαφέρεται κι αυτή για το έργο, αλλά ούτε αυτή έχει πει αν προτίθεται να κάνει αγωγό ή όχι.

Το δεύτερο είναι ότι η Energean μελετά τις πιθανές εξαγωγές του δικού της φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Αίγυπτο, όπου εκεί έχει ήδη αυξήσει την παρουσία της και συνεχώς την αυξάνει. Επομένως, η Energean δεν είναι ξεκάθαρη κατά πόσον υπάρχει το φυσικό αέριο για να το φέρει στην Κύπρο και σίγουρα δεν διατίθεται να κάνει επένδυση σε αγωγούς.

Δηλαδή πάλι έχουμε πολιτικές εξαγ­γελίες χωρίς να έχουμε κάτι πρακτικό στο χέρι;

Είναι πολιτικές αποφάσεις, αλλά χρειάζε­ται να ανταποκριθούν οι εταιρείες. Θα δούμε τι θα γίνει στις 29 του Μάη, που ο υπουρ­γός έχει καλέσει όλες τις εταιρείες που έχουν σχέση με το φυσικό αέριο της περιοχής και της Κύπρου να έρθουν στη Λευκωσία και να συζητήσουν τις εισηγήσεις του ή τους σχεδιασμούς της κυ­βέρνησης και να προσελκύσει εν­διαφέρον. Στη συ­νάντηση αυτή θα δούμε τι ενδιαφέρον θα υπάρξει. Θα περιμέ­νουμε.

Από τις κινήσεις / προθέσεις των εταιρειών, πώς διαμορφώνεται, συνοπτικά, το σκηνικό σε ό,τι μας αφορά;

Η Τουρκία μπορεί να παρεμβάλει εμπόδια όσον αφορά την εκμετάλλευση των δικών μας κοιτασμάτων. Και όπως έχω πει, όσον αφορά την ΕΝΙ έχει ήδη αφήσει να εννοηθεί ότι το φυσικό αέριο χρειάζεται συνεργασία με την Τουρκία.

Η Chevron δεν έχει πει τίποτα, αλλά αυτή δεν θα προχωρήσει σε εκμετάλ­λευση των κοιτασμάτων αμέσως, διότι αυτή τη στιγμή κάνει επιβεβαιωτική γεώτρηση στο Αφροδίτη, η οποία είναι πάρα πολύ σημαντική, διότι δεν ξέρου­με ακόμα σίγουρα πόσες είναι οι ποσό­τητες φυσικού αερίου. Υπολογίζουμε ότι η τρίτη γεώτρηση θα γίνει στο μέσο διαμέρισμα του Αφροδίτη. Υπάρχουν τρία διαμερίσματα που επικοινωνούν και όταν συμπληρωθεί η γεώτρηση σε δύο τρεις μήνες θα ξέρουμε τα αποτε­λέσματα και τότε η Chevron θα κοιτάξει τι θα κάνει. Δεν έχει όμως αναφέρει τί­ποτα ακόμα. Εκτός από το γεγονός ότι η προτιμητέα της λύση είναι να μετα­φέρει το φυσικό αέριο στην Αίγυπτο με αγωγό.

Η ExxonMobil δεν προτίθεται να κάνει έργα αυτή τη στιγμή, αλλά έχει σχέδια να συνεχίσει τις έρευνές της, ιδιαίτερα στο τεμάχιο 5 και μάλλον αν κάνει κάτι, αυτό θα έρθει προς το τέλος της δεκαετίας. Έτσι, τα πράγματα δεν είναι σίγουρα. Αυτή η συνάντηση με τον υπουργό είναι σημαντική και καλά κάνει ο υπουργός που την έχει καλέσει, αλλά να μην αναμένουμε θαύματα.

Ένα άλλο πράγμα που έχει γίνει τώρα τελευταία που είναι ενδιαφέρον είναι ότι η BP μαζί με εταιρεία των Εμι­ράτων συνεργάζονται να αγοράσουν ένα μεγάλο μέρος της εταιρείας που αντικατέστησε την Delek, η οποία έχει το 35% του Αφροδίτη. Η BP έχει, δηλα­δή, ενδιαφέρον να δει ξανά τι μπορεί να γίνει με το Αφροδίτη. Έτσι ανοίγει μια άλλη πιθανότητα εκεί.

Ελπίζω ότι η BP θα προχωρήσει και θα είναι στη συνάντηση της 29ης Μα­ΐου και ξέρω προσωπικά ότι υπάρχει ενδιαφέρον από την εταιρεία για να προχωρήσει και στην Κύπρο. Θα δού­με αν αυτή η εταιρεία θα φέρει κάποια αλλαγή.