Χαλλούμι: Το μεγάλο «ψάρι» προσπαθεί να φάει το μικρό!

• Πλήττονται τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα τυροκόμων και αγελαδοτρόφων, με τις προοπτικές της αιγοπροβατοτροφίας να αυξάνονται
• Ορίζονται οι εκπρόσωποι στην άτυπη τεχνοκρατική επιτροπή για τη διαχείριση της επόμενης μέρας

Του Γιάννη Κακαρή

Μεγάλες αναμένεται να είναι οι μάχες που θα δοθούν στην τεχνοκρατική επιτροπή, η οποία θα συσταθεί για διαχείριση της επόμενης μέρας από την κατοχύρωση του χαλλουμιού ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), καθώς πρόκειται για ένα προϊόν που αποφέρει τεράστια κέρδη.

Τα οικονομικά συμφέροντα όσων εμπλέκονται στη διαδικασία παραγωγής του είναι τεράστια, με τα συμβαλλόμενα μέρη να παρουσιάζονται έτοιμα ώστε να «δώσουν τα ρέστα τους» για να μεγαλώσουν τα οφέλη τους ή να τα διαφυλάξουν.

Όπως είναι καλά γνωστό, το χαλλούμι αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο εξαγωγικό μας προϊόν, μετά τα φάρμακα. Την τριετία 2017 – 2019, η ποσότητα των εξαγωγών εκτινάχθηκε από τους 23.431 τόνους στους 33.672 τόνους, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 43%. Η αξία των εξαγωγών χαλλουμιού το 2019 φτάνει τα 224 εκατ. ευρώ. Σήμερα υπολογίζεται ότι τα έσοδα από τις εξαγωγές χαλλουμιού κυμαίνονται περίπου στα 260 εκατ. ευρώ.

Η επιστολή προς τους εμπλεκόμενους στην παραγωγή χαλλουμιού, για τη σύσταση της άτυπης τεχνικής επιτροπής, στάλθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας τις προηγούμενες μέρες.

Επομένως αυτό που απομένει για να ξεκινήσουν οι συνεδριάσεις και οι διαπραγματεύσεις είναι τα μέρη να ορίσουν τους τεχνοκράτες, οι οποίοι θα τους εκπροσωπούν.

Σε αυτή θα έχουν εκπρόσωπο οι Ποιμνιοτρόφοι, οι Αγελαδοτρόφοι, οι Τυροκόμοι, οι Αγροτικές Οργανώσεις και Κυβερνητικά Τμήματα. Σημειώνεται ότι ο ρόλος της επιτροπής θα είναι να αναλύει τις εξελίξεις και να προτείνει τρόπους αντιμετώπισης των εμποδίων που θα παρουσιαστούν. Δεν πρόκειται να λαμβάνει αποφάσεις, αλλά να συμβουλεύει.

Επίσης, αναμένεται να δώσει απαντήσεις κατά πόσον κάποιες αλλαγές στο φάκελο είναι ουσιώδεις ή μη ουσιώδεις, καθώς δεν έχουν ξεκαθαρίσει ακόμη όλα τα ζητήματα.

Η έγκριση περνά από τους «9»

Στα πλαίσια αυτά, οι ενδιαφερόμενοι θα καταθέσουν και τις προτάσεις τους αναφορικά με τροποποιήσεις στο φάκελο. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι για οποιαδήποτε αλλαγή ζητήσει η Κυπριακή Δημοκρατία, αυτή θα πρέπει να εγκριθεί από αυτούς που αιτήθηκαν τη δημιουργία του φακέλου το 2012.

Πρόκειται για 6 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της τυροκομίας και γαλακτοκομίας και δύο οργανώσεις κτηνοτρόφων.

Επίσης, πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι το χαλλούμι και η κατοχύρωσή του αφορά τόσο τους Ελληνοκύπριους παραγωγούς όσο και τους Τουρκοκύπριους. Εξάλλου για αυτόν το λόγο η Κυπριακή Δημοκρατία θα προσλάβει διεθνή εταιρεία διενέργειας ελέγχων στα κατεχόμενα. Ακόμα, εκφράζεται η άποψη ότι πρέπει να ερωτηθούν και οι Τ/κ για αλλαγές που ενδέχεται να θέλουν και οι ίδιοι.

Όλα και τίποτα

Πρέπει να είναι δεδομένο, εφόσον είναι εφικτό και στο βαθμό που είναι, ότι οι τυροκόμοι θα ζητήσουν να αλλάξουν τα πάντα. Όπως έχει ειπωθεί από τους ίδιους, η εφαρμογή του προτύπου επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή και τις εξαγωγές χαλλουμιού.

Εκτός από την υποχρέωση να περιέχει το προϊόν 51% αιγοπρόβειο γάλα (κάτι που περιορίζει την παραγωγή), τα περισσότερα προϊόντα που παρήγαγαν μέχρι σήμερα δεν εμπίπτουν στο χαλλούμι.

Όπως είπε και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Τυροκόμων, Γιώργος Πέτρου, οι σημερινές εξαγωγές 39 χιλιάδων τόνων χαλλουμιού και η εισροή 266 εκατ. ευρώ συναλλάγματος, θα μετατραπούν σε 13 χιλ. τόνους χαλλούμι και 90 εκατ. έσοδα.

Πιο συγκεκριμένα αναμένεται να ζητηθεί να φύγει η ποσόστωση, άρα να μπορούν να κατασκευάζουν αμέτρητες ποσότητες χαλλουμιού, μόνο με αγελαδινό γάλα που η παραγωγή του είναι μεγάλη. Θα ζητηθεί επίσης να προστεθούν και άλλες φυλές αιγοπροβάτων στις επιλέξιμες, να μην είναι μόνο διπλωμένο, να μην είναι μόνο ορθογώνιο και το βάρος να μην είναι μεταξύ 150-350 γραμμαρίων, αλλά να μπορεί να είναι ακόμη και 1 κιλό για τις εξαγωγές του. Ακόμα θα ζητηθεί να μην είναι αναγκαστική η παστερίωση του γάλακτος.

Από την πλευρά τους οι αιγοπροβατοτρόφοι δεν αναμένεται να ζητήσουν αλλαγές, καθώς ο φάκελος αναβαθμίζει τη συμμετοχή τους στο χαλλούμι, σε αντίθεση με τη σημερινή πρακτική των τυροκόμων. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι το 2024 τα χαλλούμι θα πρέπει να περιέχει πέραν του 50+% αιγοπρόβειο γάλα.

Επομένως, αναμένεται να κάνουν το παν για να το υπερασπιστούν.

Αυτά που μπορούν να κάνουν οι αιγοπροβατοτρόφοι αποδεκτά

Αν και κάπως πρόωρα, αφού ακόμη δεν ξεκίνησε συνεδρίες η άτυπη επιτροπή, φαίνεται ότι οι αιγοπροβατοτρόφοι μπορούν να κάνουν αποδεκτές κάποιες αλλαγές στο φάκελο. Σημαντικότερο φαίνεται να είναι η αποδοχή για αλλαγή της απαίτησης το γάλα να είναι παστεριωμένο. Έτσι θα μπορούν και τα μικρά τυροκομεία (που δεν έχουν παστεριωτή) να παράγουν το παραδοσιακό προϊόν. Εξάλλου, είναι διεθνώς αποδεκτή πρακτική να βράζεται το γάλα στους 63 βαθμούς Κελσίου για 30 λεπτά. Επίσης, μπορεί να γίνει αποδεκτή η αλλαγή του ποσοστού άλατος στο προϊόν, κάτι που ζητούν και οι Τουρκοκύπριοι.

Σημειώνεται ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η αλλαγή ούτε στην ποσόστωση του γάλακτος, ούτε στο βάρος ή το δίπλωμα. Εξάλλου σχετικά με το βάρος, το πρότυπο του 1985 καθόριζε ότι χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη «πρόβειο ή αιγινό γάλα ή μείγμα αυτών, με αγελαδινό γάλα ή χωρίς αυτό». Σύμφωνα με γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας (2006), το πρότυπο «δίνει σαφώς μια προτεραιότητα στο πρόβειο και αιγινό γάλα ή το μείγμα αυτών, εφόσον το χαλλούμι μπορεί να αποτελείται αποκλειστικά από το ένα ή και τα δύο αυτά είδη γάλακτος και να μην περιέχει αγελαδινό γάλα, ενώ δεν μπορεί να αποτελείται αποκλειστικά από αγελαδινό γάλα».

Η Ν.Υ υποδεικνύει πως «συνάγεται ότι το χαλλούμι πρέπει να έχει ως κύριο συστατικό το πρόβειο ή αιγινό γάλα ή μείγμα αυτών».

Οι κυβερνητικές ευθύνες 8 χρόνων για το αιγοπρόβειο

Μπορεί η κυβέρνηση και ο Υπουργός Γεωργίας να λένε ότι βρίσκονται σε ισχύ μέτρα στήριξης της αιγοπροβατοτροφίας και ότι θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια, μέσα από επιχορηγήσεις και προγράμματα βελτίωσης της παραγωγικότητας, ωστόσο προκύπτουν ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν. Ο φάκελος γράφτηκε το 2012, αλλά κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2014, ημερομηνία που θα έπρεπε να εφαρμόζεται. Πλέον με την έγκρισή του, την 1η Οκτωβρίου 2021, πρέπει να εφαρμόζονται όλες οι πρόνοιες, εκτός από την ποσόστωση η οποία παρατάθηκε μέχρι το 2024. Τον Ιούλιο του 2024, το χαλλούμι θα πρέπει να περιλαμβάνει αιγοπρόβειο γάλα πέραν του 50%, ωστόσο είναι κοινά αποδεκτό ότι η παραγωγή αυτού είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Εξού και το διάταγμα που καθορίζει ότι σύμφωνα με την παραγωγή, σήμερα, πρέπει να αποτελείται μόνο κατά το 25%. Επομένως, η παραγωγή πρέπει μέσα σε 3 χρόνια να διπλασιαστεί. Κύρια συνισταμένη, για κάτι τέτοιο, είναι να αυξηθούν τα ζώα που εμπίπτουν στις κατηγορίες που αναφέρονται στο φάκελο. Σχεδόν 8 χρόνια μετά, δεν έχουν γίνει όλα όσα πρέπει για να είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε. Μάλιστα, είναι άξιον απορίας, γιατί το κράτος όλα αυτά τα χρόνια άφηνε τους αιγοπροβατοτρόφους να αγοράζουν την πολύ παραγωγική αίγα «αλπίνα», η οποία όμως δεν εμπίπτει στις φυλές και άρα το γάλα της δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί.