“Χάθηκε μια ιστορική ευκαιρία στο Κυπριακό”

*Η διευθέτηση του προβλήματος θα έχει αναμφισβήτητα θετικό αντίκτυπο σε ολόκληρη την περιοχή, αλλά οι κύριοι δικαιούχοι θα είναι οι Ε/κ και οι Τ/κ

Συνέντευξη στους Γιάννη Αντύπα και Μαρία Φράγκου

Την ελπίδα να υπάρξουν κι άλλες ευκαιρίες στο μέλλον για το Κυπριακό, εκφράζει η Κάτι Πίρι, υπογραμμίζοντας τη σημασία επίλυσης του προβλήματος τόσο για τους Ε/κ και Τ/κ, όσο και για τη γύρω περιοχή.

Σε συνέντευξή της στην «Κυριακάτικη Χαραυγή», η Ολλανδή ευρωβουλευτής και εισηγήτρια στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, για την Έκθεση Προόδου της Τουρκίας για την ένταξή της στην Ε.Ε., αξιολογεί τις σχέσεις με την Άγκυρα και την επίδραση σε αυτές του πραξικοπήματος του περασμένου χρόνου, ασκεί κριτική στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα για τη σιωπή τους, όπως επισημαίνει, σε ό,τι αφορά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, ενώ ιδιαίτερα επικριτική παρουσιάζεται στο θέμα της συμφωνίας των δύο μερών για το μεταναστευτικό.

 

Πώς αξιολογείτε τις εξελίξεις στο Κυπριακό, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση των συνομιλιών για λύση στο Κραν Μοντανά, το περασμένο καλοκαίρι;

 

Μια άλλη ιστορική ευκαιρία χάθηκε παρά τις τεράστιες προσπάθειες και τη σημαντική πρόοδο που σημείωσαν οι ηγέτες της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας στον τελευταίο γύρο των συνομιλιών επανένωσης. Η διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος θα έχει αναμφισβήτητα θετικό αντίκτυπο σε ολόκληρη την περιοχή, αλλά οι κύριοι δικαιούχοι θα είναι οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι. Ελπίζω ότι θα υπάρξουν κι άλλες ευκαιρίες για διάλογο στο εγγύς μέλλον.

 

Φαίνεται ότι οι σχέσεις μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας βρίσκονται, όσο ποτέ άλλοτε, στο χαμηλότερό τους σημείο. Ποιες είναι οι κύριες αιτίες για αυτό;

 

Αυτό οφείλεται κυρίως στην επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία την τελευταία χρονική περίοδο, η οποία οδήγησε στη συνέχεια σε μια σταδιακή αποστασιοποίηση από τα πολιτικά κριτήρια της Κοπεγχάγης. Τα δημοκρατικά πρότυπα και τα ανθρώπινα δικαιώματα της Τουρκίας, σήμερα, βρίσκονται σε ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, η διαδικασία προσχώρησης δεν χρησιμοποιήθηκε στον μέγιστο βαθμό, λόγω πολιτικών φραγμών. Συνεπώς, χωρίς πραγματική προοπτική της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η διαδικασία ένταξης έχει χάσει την αξιοπιστία και την επιρροή της για την προώθηση μεταρρυθμίσεων στην Τουρκία.

 

Μήπως όμως η ΕΕ έχει δείξει υπερβολική ανοχή στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια; Έχουμε καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιορισμούς στις βασικές ελευθερίες και άλλα παρόμοια γεγονότα και η κατάσταση αυτή συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες.

 

Η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το μεταναστευτικό είναι ένα παράδειγμα αυτού. Κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης ορισμένοι ηγέτες της ΕΕ αγνόησαν την πολιτική πραγματικότητα στην Τουρκία με αντάλλαγμα τη συνεργασία στο προσφυγικό.

Στην πραγματικότητα, σε επιστολή που έστειλα στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και στην Ύπατη Εκπρόσωπο για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι, μαζί με 50 άλλους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Οκτώβριο του 2015 επέκρινα την αναβολή της ετήσιας έκθεσης που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία συνήθως δημοσιεύεται στα μέσα Οκτωβρίου, ως μια κίνηση που θεωρείται πως αποσιωπά την κριτική της ΕΕ πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου στην Τουρκία.

Προειδοποίησα επίσης, τότε, την ΕΕ να μη συνδέσει τη συμφωνία για τη μετανάστευση με την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, καθώς θα υπονόμευε την αξιοπιστία της πολιτικής διεύρυνσης.

 

Και η κριτική που δέχεται η ΕΕ για τη «σιωπή» της στα θέματα συρρίκνωσης της δημοκρατίας στην Τουρκία;

 

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εδώ και πολύ καιρό έχουμε επικρίνει τη σιωπή της ΕΕ σχετικά με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη συστηματική υπονόμευση του κράτους δικαίου στην Τουρκία. Τον περασμένο Νοέμβριο κάναμε έκκληση για «προσωρινό πάγωμα» των συνομιλιών ένταξης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας μετά τη σύλληψη των συν-ηγετών του φιλοκουρδικού κόμματος HDP και των συλλήψεων στην εφημερίδα Cumhuriyet.

Παράλληλα, τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, υιοθετήσαμε την ετήσια έκθεση αξιολόγησης για την Τουρκία στην οποία ζητήσαμε την «επίσημη αναστολή» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Άγκυρα, εάν η συνταγματική μεταρρύθμιση εφαρμοστεί «αμετάβλητη», καθώς ορισμένες τροπολογίες δεν συνάδουν με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να θέσουμε το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο των ανησυχιών της ΕΕ με την Τουρκία. Οι συγκεκριμένες βελτιώσεις στους τομείς του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας μπορούν να επηρεάσουν θετικά τις σχέσεις μας.

 

Πώς επηρέασε τις σχέσεις της Τουρκίας – ΕΕ το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016;

 

Οι δύο πλευρές έχουν εμπλακεί σε μια επικριτική ρητορική από το περασμένο καλοκαίρι, η οποία έχει καταστρέψει την αμοιβαία εμπιστοσύνη που υπήρχε. Πρέπει να υπερβούμε επειγόντως τη δυσπιστία και την παρανόηση και να διευθετήσουμε τις διαφορές μας. Στις 15 Ιουλίου 2016, η Τουρκία γνώρισε μία από τις πιο τραυματικές ημέρες της σύγχρονης ιστορίας της. Έχουμε καταδικάσει επανειλημμένα αυτή την απάνθρωπη επίθεση κατά της δημοκρατίας της Τουρκίας και εκφράσαμε την αλληλεγγύη μας προς το λαό της Τουρκίας.

Ενώ αναγνωρίζουμε το δικαίωμα και την ευθύνη της τουρκικής κυβέρνησης να αναλάβει δράση για να φέρει τους δράστες στη δικαιοσύνη, όλα τα μέτρα που λαμβάνονται πρέπει να διασφαλίζουν το σεβασμό του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Υπό την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έχουν απολυθεί χιλιάδες άνθρωποι, έχουν κλείσει Μέσα Ενημέρωσης και έχουν συλληφθεί δημοσιογράφοι, βάσει νόμων έκτακτης νομοθετικής απόφασης χωρίς κατάλληλο δικαστικό έλεγχο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάλεσα την τουρκική κυβέρνηση να θεσπίσει κατάλληλα και αποτελεσματικά ένδικα μέσα για τους ανθρώπους που επηρεάζονται από αυτά τα μέτρα σύμφωνα με το κράτος δικαίου.

 

Η τουρκική διανόηση πιστεύει ότι οποιαδήποτε επιδείνωση των σχέσεων της χώρας της με την Ευρώπη, δεν απομονώνει ούτε εμποδίζει τον Ερντογάν, αλλά τον τουρκικό λαό. Τι απαντάτε σε αυτή την ανησυχία;

 

Η επιδείνωση των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας έχει αρνητικό αντίκτυπο τόσο στη χώρα όσο και στο λαό της. Η Τουρκία είχε ανέκαθεν την ένταξή της στους κόλπους της ΕΕ ως μία από τις κορυφαίες διπλωματικές της προτεραιότητες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση χρονολογείται πριν από περισσότερο από μισό αιώνα. Είμαστε μαζί οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά.

 

Η Τουρκία πρέπει να κάνει περισσότερα

Πιστεύετε ότι οι εκθέσεις της ΕΕ για την Τουρκία λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν από την τουρκική κυβέρνηση; Ποιος ο αντίκτυπος τής κάθε έκθεσης; Υπάρχει κάποιο απτό αποτέλεσμα από αυτές;

Οι εκθέσεις της ΕΕ παρουσιάζουν μια λεπτομερή αξιολόγηση της κατάστασης στην Τουρκία και της κατάστασης των διαπραγματεύσεων προσχώρησης, καθορίζοντας παράλληλα κατευθυντήριες γραμμές για τις προτεραιότητες μεταρρύθμισης. Παρά την τρέχουσα έκρυθμη πολιτική κατάσταση στη χώρα και τα προβλήματα στη δημοκρατία της, η Τουρκία ευθυγράμμισε τη νομοθετική της πορεία με το κεκτημένο της ΕΕ από τότε που άρχισαν οι διαπραγματεύσεις το 2005. Η τουρκική κυβέρνηση πρέπει τώρα να κάνει περισσότερα για να ακολουθήσει αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές και να αντιστρέψει αυτή την αντιδημοκρατική τάση και παράλληλα να συμμορφωθεί με τα πολιτικά κριτήρια της Κοπεγχάγης.