Δεν ξέρω αν θα μπορέσω ποτέ να ζωγραφίσω αυτό που έκαμνα πριν

Δεν ξέρω αν θα μπορέσω ποτέ να ζωγραφίσω αυτό που έκαμνα πριν

Οι Αγωνίες του Διαμαντή στη Λεβέντειο Πινακοθήκη

«Δεν ξέρω αν θα μπορέσω ποτέ να ζωγραφίσω αυτό που έκαμνα πριν. Είναι τώρα τέσσερα χρόνια που αγωνίζομαι να δω το οργισμένο βόδι, που αφήνιασε, που πληγωμένο και οργισμένο αγωνίζεται…» Αδαμάντιος Διαμαντής

H Λεβέντειος Πινακοθήκη παρουσιάζει την έκθεση Αγωνίες αφιερωμένη στον πρωτεργάτη της εικαστικής δημιουργίας του τόπου μας, Αδαμάντιο Διαμαντή (1900-1994). Η έκθεση επικεντρώνεται σε οκτώ εμβληματικά έργα που ζωγράφισε από το 1963 έως το 1977 και θα συμπεριληφθεί και το επιμύθιο της σειράς, το έργο Γυναίκα με Απλωμένα Χέρια, το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο του καλλιτέχνη, το οποίο ζωγράφισε το 1983-84 και θεωρείται ως το επιστέγασμα του κύκλου των Αγωνιών και ταυτόχρονα της μακράς καλλιτεχνικής του πορείας, η οποία καλύπτει όλο σχεδόν τον 20ό αιώνα. Σε αντίθεση με το μνημειακό του έργο Ο Κόσμος της Κύπρου, στα έργα της σειράς Αγωνίες, πρωταγωνιστεί η γυναίκα με έμφαση στο ρόλο της ως μητέρα.

Όπως αναφέρουν οι διοργανωτές της έκθεσης: «Ο 20ός αιώνας, με τις σημαντικότατες αλλαγές που έφερε παγκοσμίως, δεν μπορεί να αφήσει τους καλλιτέχνες της εποχής ανεπηρέαστους. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα, από τον Jean Fautrier που άκουγε τις σπαρακτικές κραυγές των κρατουμένων στις φυλακές των Ναζί, μέχρι τον Picasso, που ζωγραφίζοντας την Guernica έδωσε πρόσωπο στον απάνθρωπο κόσμο μας και παρουσίασε εικόνες που θεωρήθηκαν μη αποδεκτές από το κοινό της εποχής. Παρατηρείται πως η αντίληψη της Ιστορίας δεν είναι πια ηρωωοκεντρική, αλλά αποτέλεσμα της ιδιαίτερης σχέσης του καλλιτέχνη μαζί της.

«Έχασα τον κόσμο μου των απλών ανθρώπων. Δεν μπορώ να πάω στα χωριά πλέον. Άραγε θα ξαναβρώ ό,τι ήταν πριν; Και πότε; Ο άνθρωπος του χωριού είναι ο μόνος που με ενδιέφερε ως τώρα, και αν δεν πάω για ηθογραφία, όπως ξέρεις όμως το αρχαϊκό στοιχείο που κυβερνά αυτό τον κόσμο είναι το άπαντο στην Κύπρο. Δεν είναι ούτε οι βράκες ούτε τα τσεμπέρια, δεν πρέπει να ‘ναι μόνο αυτά. […] Πρέπει κάποτε να ξαναβρώ αυτόν τον κόσμο».

[…] Την ίδια εποχή, σε μια γωνιά της Μεσογείου, η Κύπρος βιώνει τη δική της ταραχώδη ιστορική πορεία. Ο Αδαμάντιος Διαμαντής, ο καλλιτέχνης που περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο υπήρξε παρών είτε συμμετέχοντας, είτε βιώνοντας τις συνέπειες όλων των σημαντικών γεγονότων που σημάδευσαν την πατρίδα του τον 20ό αιώνα, αντιλαμβάνεται από τη δεκαετία του ‘50 τους σοβαρούς κινδύνους που ελλόχευαν και δεν θα επέτρεπαν μια διαρκή ειρήνη στην Κύπρο. Αυτό δημιούργησε στον ζωγράφο, που είχε αμετάκλητα δέσει τη ζωή και την τέχνη με τον κόσμο και τη μοίρα της πατρίδας του, μια μεγάλη αγωνία, η οποία αυξανόταν διαρκώς και η οποία αναπόφευκτα θα αντικατοπτριζόταν -ως διέξοδος ή ως εξορκισμός- στο έργο του ιδιαίτερα στη σειρά των συνθέσεών του με γενικό τίτλο Αγωνίες, που δημιούργησε από το 1963 έως το 1977.

Στη μεγάλη αγωνία του για το μέλλον της πατρίδας του και για την αποκοπή του από τον κόσμο της έμπνευσής του, ήλθαν να προστεθούν και άλλες προσωπικές αγωνίες, τόσο υπαρξιακές όσο και για την ίδια την εικαστική του δημιουργία και αυτό αύξησε την αγωνία του για το μέλλον της εικαστικής του δημιουργίας.

Στον κατάλογο της έκθεσής του στις Mall Galleries του Λονδίνου το 1979, ο Διαμαντής παραθέτει το παρακάτω απόσπασμα από ανέκδοτες, όπως αναφέρει, σημειώσεις του:

«Από το 1963 άρχισα να ζωγραφίζω τις “Αγωνίες” μέχρι το 1971 και το 1977 ζωγράφισα ακόμη έναν πίνακα, το “Αγωνίες, 1977,  Πριν και Μετά”. Το θέμα τους είναι πάλι οι γυναίκες, τα παιδιά, οι κατσίκες σε αγωνία, με βράχους κι αναταραχή στο δεύτερο πλάνο. Δεν ήταν διαφορετικό από ό,τι πάντοτε συνέβαινε στην Κύπρο, αλλά είχα ένα αίσθημα μεγαλύτερης ανησυχίας και αγωνίας. Έπρεπε να στραφώ από τις ευτυχισμένες σκηνές σ’ αυτό».

Παράλληλη έκθεση Ταυτόχρονα με την μεγάλη έκθεση Αγωνίες – Αδαμάντιος Διαμαντής, στην αίθουσα μικρών περιοδικών εκθέσεων Claude Monet θα λειτουργήσει η παράλληλη έκθεση Ο Μικρόκοσμος του Αδαμάντιου Διαμαντή. Μια εικαστική φωτογραφική προσέγγιση του Μενέλαου Πήττα, προσωπικού φίλου της οικογένειας Διαμαντή. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν διαλέξεις, ειδικές εκδηλώσεις, θεατρικά δρώμενα και εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχέση με το θέμα.

Λεβέντειος Πινακοθήκη 28 Μαρτίου – 10 Σεπτεμβρίου 2018

Επιμελήτριες της έκθεσης: Ελένη Νικήτα, Επιμελήτρια της Κυπριακής Συλλογής της Λεβεντείου Πινακοθήκης και Λουκία Λοΐζου Χατζηγαβριήλ, Διευθύντρια της Λεβεντείου Πινακοθήκης

Γενικός Συντονισμός: Δήμητρα Θεοδότου Αναγνωστοπούλου, Υποδιευθύντρια της Λεβεντείου Πινακοθήκης