Διαφορετικότητα στον χώρο εργασίας: Κρύβοντας τον σκελετό στην ντουλάπα

Αυτή την περίοδο, όσοι και όσες τυχαίνει να εργαζόμαστε με θέματα σεβασμού και προαγωγής της διαφορετικότητας στον εργασιακό χώρο, είμαστε αντιμέτωποι με ορισμένα απαράκαμπτα ερωτήματα. Είναι αδύνατο αλλά και απευκταίο να κωφεύσουμε στους κρότους των βομβαρδισμένων πολυκατοικιών του Κιέβου. Είναι αδύνατο να κλείσουμε τα μάτια σε μια ακόμα αλληλοσφαγή. Πως μπορεί κάποιος να πείσει π.χ. έναν εργοδότη ότι είναι προς όφελος της επιχείρησής του να δημιουργήσει χώρο προσευχής για τους μουσουλμάνους εργαζομένους του όταν, λίγο πιο βόρεια, άνθρωποι της ίδια θρησκείας επιβουλεύονται ο ένας το κεφάλι του άλλου;

Συνεχίζει να έχει νόημα να διοργανώνουμε συνέδρια, ημερίδες, συμπόσια, και αφού έχουν ελεγχθεί τα safe passes μας και μας έχει σερβιριστεί ο καφές μας, να συζητάμε για την τρανσφοβία, την ομοφοβία, την ισλαμοφοβία, τις διακρίσεις σε βάρος νέων, γυναικών, αναπήρων κ.ά. στους χώρους εργασίας όταν σε μια νύχτα η ζωή μπορεί να πάρει την χειρότερη δυνατή τροπή και να ταυτιστεί με τον θάνατο, με το έρεβος και την δυστυχία;

«Πατήρ πάντων πόλεμος» έλεγε σιβυλλικά ο Ηράκλειτος και οι πολεμοχαρείς όπου γης έσπευσαν να τον προσεταιριστούν. Ξέρουμε πια ότι ο μεγάλος Εφέσιος δεν ήταν πολεμοχαρής. Αντίθετα ίσως να ήταν και ο πρώτος υπερασπιστής της διαφορετικότητας! Αρχή των πάντων είναι η σύγκρουση, δηλαδή η συνάντηση των αναγκών, η συνάντηση των οπτικών, η συνάντηση των διαφορετικών «modorum viventi» και «modorum operandi». Της αναγκαστικής αυτής συνάντησης ακολουθεί, ή πρέπει να ακολουθεί η διαπίστωση της αντίθεσης.

Αν η αντίθεση, στοιχείο της οποίας μπορεί να είναι και η ανισότητα, δεν διαπιστωθεί, τότε θα απωθηθεί με την πλέον κλασική φροϋδική έννοια. Δηλαδή, με απλά λόγια, η αντίθεση θα μπει κάτω από το χαλί. Αλλά η αντίθεση, όπως και η ανισότητα, δεν είναι στάσιμο νερό. Δεν είναι ένα ήσυχο βαλτοτόπι όπου οι πιο θορυβώδεις θαμώνες είναι τα κουνούπια και τα άλλα έντομα. Η αντίθεση και η ανισότητα είναι ένας χείμαρρος που το καλοκαίρι μπορεί να φαίνεται ασφαλές ακόμα και να μπεις στην κοίτη του. Τον χειμώνα, όμως, τα νερά του ορμούν να κερδίσουν το έδαφος που για καιρό στερήθηκαν .

Και αν ακόμα αναρωτιόμαστε ποια η σχέση των όσων ζούμε με την διαφορετικότητα στους χώρους εργασίας, τότε ας ανοίξουμε την πόρτα μιας οποιασδήποτε μέσης κυπριακής οικογένειας που προετοιμάζει τα παιδιά της για την αγορά εργασίας. Ας στήσουμε αυτί στη συνομιλία δύο φοιτητών για το τί περιμένουν να τους φέρει το μέλλον. Ας λαθραναγνώσουμε τα μηνύματα των νέων εργαζομένων στο ομαδικό chat ενός τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος, από τα πολλά που αυτή η χώρα διαθέτει, και τα οποία συντηρούνται αποκλειστικά και μόνο χάρη στα λαμπερά benefits.

Μέχρι να ξεσπάσει ένας πόλεμος στους τέσσερις τοίχους μια επιχείρησης,  δηλαδή μια αντίθεση που δεν επιλύθηκε όταν έπρεπε και οι διαφορές που δεν γεφυρώθηκαν στην ώρα τους, αυτός ο πόλεμος έχει χτιστεί βήμα το βήμα στην οικογένεια, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα ΜΜΕ για να καταλήξει να εισβάλει σε έναν χώρο εργασίας με την μορφή προσβολής και άρνησης της διαφορετικότητας.

Οφείλουμε να παραδεχτούμε – αν δεν θέλουμε και πάλι να το απωθήσουμε – ότι η κουλτούρα της δημιουργικής, καλοπροαίρετης, συμφέρουσας επίλυσης συγκρούσεων, η λογική της συνύπαρξης και της συνεργασίας μεταξύ ανόμοιων υποκειμένων, είναι ακόμα μειοψηφική. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα στις μεσογειακές μας κοινωνίες, οι οποίες, αν και βασιζόμενες εδώ και αιώνες στη διαφορετικότητα, επιμένουν σε μια αντίρροπη κατεύθυνση, κόντρα στο πρακτικό τους συμφέρον.

Ακούμε συχνά αυτές τις μέρες το περιλάλητο ρητό του Κλαούζεβιτς: « πόλεμος είναι συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα». Αν πόλεμος ίσον πολιτική, τότε πολιτική ίσον οικονομία. Αν πολιτική ίσον οικονομία, τότε οικονομία ίσον εργασία. Να η απλούστατη εξίσωση που παραμένει τόσο δυσνόητη για τις πνευματικά γηρασμένες κοινωνίες μας και τον αλλοπρόσαλλο τρόπο παραγωγής και αναπαραγωγής τους.

Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διαφορετικότητα στον χώρο εργασίας, όπως την διαλαμβάνει η διεθνής βιβλιογραφία και πρακτική, αφορά στην περίοδο προ της. Δηλαδή, τα εργαλεία μας ανήκουν ήδη σε μια ξεπερασμένη διεθνή εργαλειοθήκη. Οι υπάρχουσες βέλτιστες πρακτικές diversity management, αφορούν σε μια περίοδο όπου επικρατούσε χωρίς περιορισμούς η διά ζώσης καθημερινή διάδραση, η συνύπαρξη σε ένα γραφείο, σε μια επιχείρηση, σε μια δημόσια υπηρεσία ή σε κάποιο τραπεζικό υποκατάστημα. Το δεδομένο αυτό συνεπάγεται πολύ κρίσιμα ερωτήματα:

  • Πως προωθούμε και κυρίως πως θα προωθούμε στο εξής την διαφορετικότητα σε έναν ψηφιακό εργασιακό χώρο;
  • Πως μεταβάλλεται η στρατηγική μιας επιχείρησης σε σχέση με την διαφορετικότητα των εργαζομένων και των στελεχών της στην εποχή του metaverse, των virtual reality business meetings;
  • Ποια είναι η σχέση διαφορετικότητας και ενός avatar με το οποίο νομότυπα – και ηθικά; – μπορεί οποιοσδήποτε να εμφανιστεί κατά την ανάθεση ή εκτέλεση επαγγελματικών του υποχρεώσεων;
  • Πως προχωρούμε προς το digital diversity management;

Ερωτήματα, θα πει κανείς, που ίσως να μην μπορούμε να απαντήσουμε ακόμα. Ωστόσο, τα ίδια λέγαμε, στις ίδιες καλένδες παραπέμψαμε και το καθ’ αυτό θέμα της διαφορετικότητας όταν οι τεκτονικές μεταναστευτικές μετακινήσεις και η παγκοσμιοποίηση μετέβαλλαν από μέρα σε μέρα τον κόσμο όπως τον γνωρίζαμε μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Καιρός να αναλογιστούμε με όρους υπαρξιακής κρισιμότητας μερικά ζητήματα και στην Κύπρο. Στο εξωτερικό, το νησί είναι στερεοτυπικά συνδεδεμένο με φράσεις όπως ‘’γρήγορη ανάκαμψη’’, ‘’φορολογικά κίνητρα΄’’, ‘’ουρανοξύστες πολυεθνικών’’, ‘’μισθοί Ελβετίας’’ κ.ά. Ωστόσο, πίσω από αυτή την κουρτίνα σοβεί – και μάλιστα ανεξέλεγκτα-  μια άλλη κατάσταση: διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον αποκλεισμό τους από το higher management ή τον μονομερή προσανατολισμό τους προς ‘’γυναικεία επαγγέλματα’’, μισθολογική ανισότητα μεταξύ νεότερων και παλαιότερων στον ιδιωτικό τομέα ανεξαρτήτως απόδοσης, εργασιακή γκετοποίηση υπηκόων τρίτων χωρών σε κάποιες από τις πιο επικίνδυνες εργασίες και υπηρεσίες όπως το delivery, υπόσκαψη της μητρότητας, παραμέληση της πατρότητας και άλλα φαινόμενα που δεν συμπλέουν με κανέναν τρόπο με την εικόνα ενός Λουξεμβούργου της Μεσογείου όπως συχνά παρουσιάζεται η Μεγαλόνησος – όχι μόνο από τους ξένους. Πίσω από την βιτρίνα, λοιπόν, μιας εργασιακής ειρήνης, αφθονούν οι ντουλάπες με τους σκελετούς. Επικρατεί ένταση.

Η κοινωνική και εργασιακή ειρήνη εν μέσω του αδιευκρίνιστης πορείας κομήτη που ονομάζεται 5η βιομηχανική επανάσταση, λυδία λίθος των οποίων είναι η ηθική και οικονομική επένδυση στη διαφορετικότητα, είναι ένα από τα οικοδομικά θεμέλια της ειρήνης, της ειρήνης από τον αστικό ιστό και την ύπαιθρο, μέχρι το επίπεδο χωρών και ηπείρων. Πάει να πει, ένα από τα μεγάλα ζητούμενα του επόμενου αιώνα. Αν η Κύπρος ελπίζει στον επόμενο αιώνα, δεν έχει παρά να βάλει επί τέλους το δάχτυλο επί τον τύπο των ήλων σε ό,τι αφορά τα ζητήματα του σεβασμού και της προαγωγής της διαφορετικότητας στον χώρο εργασίας.

 

Το κείμενο αποτέλεσε τη βάση της ομιλίας του Βαγγέλη Γέττου κατά το άνοιγμα των εργασιών του συνεδρίου ‘’Διαφορετικότητα και Εργασιακοί Χώροι’’ που διοργάνωσε το Center for Social Innovation στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος EMBRACIVE, στις 15.3.2022, στο Θέατρο Πόλης – ΟΠΑΠ (Λευκωσία)

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy