Διαβάζοντας τον Νίκο Νικολαΐδη τον Κύπριο τον 21ο αιώνα

Συναντήσεις/ Ορίζοντας/ Έργα από μαθητές του Λανιτείου Γυμνασίου που ετοιμάστηκαν υπό την καθοδήγηση του εικαστικού Μιχάλη Παπαδόπουλου.

Διαβάζοντας τον Νίκο Νικολαΐδη τον Κύπριο τον 21ο αιώνα

Το Βιβλιοτρόπιο έχει ετοιμάσει για τη φετινή χρονιά τον κύκλο εκδηλώσεων με τον γενικό τίτλο «Συνέργειες» με στόχο να αναδείξει τις αλληλεπιδράσεις της λογοτεχνίας με άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης.

Η πρώτη εκδήλωση με τίτλο «Λογοτεχνία στη σκηνή» πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Απρίλιο στο θέατρο της ΕΘΑΛ. Η συνέχεια θα δοθεί με ένα αφιέρωμα στον Νίκο Νικολαΐδη τον Κύπριο, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 2 Ιουνίου.

Γιατί είναι σημαντικό το έργο του Νίκου Νικολαΐδη σήμερα; Πώς αυτό μπορεί να συνομιλήσει με το έργο σύγχρονων λογοτεχνών; Με ποιους άλλους δημιουργικούς τρόπους μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με έναν λογοτέχνη των αρχών του περασμένου αιώνα;

Ο διηγηματογράφος Σπύρος Γιανναράς αναζητεί τις διαχρονικές λογοτεχνικές αξίες στα διηγήματα του Νικολαΐδη, ενώ οι λογοτέχνιδες Αυγή Λίλλη, Κωνσταντία Σωτηρίου και Μαρία Τζιαούρη Χίλμερ συνομιλούν με το έργο του Νικολαΐδη, καταθέτοντας τη δική τους πρόσληψη.

Στον χώρο της εκδήλωσης θα παρουσιαστούν έργα από μαθητές του Λανιτείου Γυμνασίου, εμπνευσμένα από διηγήματα του Νίκου Νικολαΐδη, που ετοιμάστηκαν με αφορμή την εκδήλωση υπό την καθοδήγηση του εικαστικού Μιχάλη Παπαδόπουλου.

• Με αφορμή την εκδήλωση οι Αυγή Λίλλη, Κωνσταντία Σωτηρίου και Μαρία Τζιαούρη Χίλμερ γράφουν στον Ορίζοντα:  

Το ζηλευτό κύκνειο άσμα του Νικολαΐδη

Το Βιβλίο του Μοναχού (1951), ένα σατιρικό έργο με φιλοσοφική διάθεση και υβριδικό χαρακτήρα, αποτελεί το λαμπρό και σπάνιο παράδειγμα του συγγραφέα καλλιτέχνη ο οποίος έχει όραμα (και) για την οπτική ταυτότητα του έργου του, αντικρίζοντας το βιβλίο όχι μόνο ως έκφανση/απόδειξη/υπέρβαση του λόγου, αλλά και ως αντικείμενο, απτό και χρηστικό, ως πνευματική περιουσία και έργο τέχνης. Το Βιβλίο του Μοναχού, με συγκεκριμένες διαστάσεις, συγκεκριμένο τιράζ και χαρτί, είναι ένα χειρόγραφο έργο με βυζαντινού τύπου καλλιγραφία, βινιέτες και αρχιγράμματα του ίδιου του συγγραφέα. Το κύκνειο άσμα του Νικολαΐδη είναι ζηλευτό για αυτή την ενσάρκωση του καλλιτεχνικού οράματος, όποτε και αν καταστεί αυτό εφικτό – το έργο γραφόταν, κατά τη μαρτυρία του ίδιου του συγγραφέα στον κολοφώνα του βιβλίου, για 20 χρόνια. Με άλλα λόγια απαντά, όποτε και αν διαβαστεί, στο ερώτημα: Εσένα, ποιο είναι το όραμά σου, καλλιτέχνη; Ο Νικολαΐδης ο Κύπριος, ο αγιογράφος, ο εστέτ γίνεται με το Βιβλίο του Μοναχού ο συγγραφέας που γράφει κυριολεκτικά το βιβλίο του – ένας εξαίρετος book artist από μια γη που γεννά, εξάλλου, άριστους book aritsts. Ο συγγραφέας γράφει, επιμελείται και διανέμει το έργο, ο αναγνώστης διαβάζει το βιβλίο· γίνεται ο λόγος του συγγραφέα ένα κομψοτέχνημα μέσα στα χέρια του αναγνώστη – και τι πιο θαυμαστό από αυτό;

Αυγή Λίλλη

 

Διαβάζοντας ξανά τον «Κύπριο»

Αναμφίβολα, ο Νικολαίδής ήταν σπουδαίος-αλλά όχι μόνο για την εποχή του. Παίρνοντας ως δεδομένο ότι πρέπει τα πράγματα να μπορούν να ιδωθούν πρώτα από μέσα στο χρονολογικό τους πλαίσιο, ήταν ένας συγγραφέας της εποχής του μεσοπολέμου και αντλούσε την θεματική του αλλά και τον τρόπο γραφής τους από τα γεγονότα του περιβάλλοντος, των επιρροών του, του τρόπου ζωής και της πολιτικής και άλλης κοσμοθεωρίας του. Ήταν ένας άνθρωπος χτυπημένος από τη ζωή, ορφανός από παιδί, αναγκασμένος να δουλέψει σκληρά για βγάλει το ψωμί του. Παράλληλα ή μάλλον εξαιτίας αυτών ήταν ένας σπουδαίος ταξιδευτής, εσωτερικός και εξωτερικός του κόσμου.  Παρατηρητής και οξυδερκής καταγραφέας ανθρώπων και καταστάσεων. Ειρωνικός και αποστασιωπημένος. Με λόγο λιτό αλλά παράλληλα πυκνό. Δείχνοντας, υπονοώντας,  αφήνοντας στον αναγνώστη τα συμπεράσματα. Κι αυτό από μόνο του δείχνει για μένα τον διαχρονικό μοντερνισμό του.

Κωνσταντία Σωτηρίου

 

Η μαγεία των ηρώων του Νικολαΐδη

«Σα σκυλί», «Οι υπηρέτες», «Ο γυριστής», «Η κούκλα». Όποιος διαβάσει ένα τυχαίο, από τα εικοσιπέντε σε σύνολο διηγήματα του Νίκου Νικολαΐδη αποκλείεται να μη συγκινηθεί με τη διεύρυνση της ανθρώπινης ψυχής και την αφηγηματική αρτιότητα. Το έργο του χαρακτηρίζεται από μια κινηματογραφική ροή και ρυθμικότητα, που οδηγεί στην δραματική κορύφωση. Όλα τα μοτίβα στη συγγραφή του είναι δοσμένα με εκφραστική γλώσσα και με ύφος πυκνό, συχνά παιγνιώδες, με νότες πικρού χιούμορ και υπόγειου σαρκασμού. Η μαγεία των ηρώων του Νικολαΐδη, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι μόνο η σύλληψή  τους, αλλά πώς με τις λέξεις του, τους κάνει οικείους στους αναγνώστες. Η μικρολεπτομέρειά του στον κάθε ήρωα, στον κάθε χαρακτήρα. Αυτό που με εντυπωσιάζει στα διηγήματά του είναι ο κοινωνικός σπαραγμός που αποτυπώνεται, η προσωπική τραγωδία και η υπαρξιακή ειρωνεία. Αυτή ακριβώς η ειρωνεία, σύμφωνα με τον Βαγγέλη Παπαβασιλείου  «συνιστά το διαπιστευτήριο για την είσοδό του Νικολαΐδη στην εποχή μας: όσο λιγότερο σοβαρά παίρνουμε υπόψη την απόγνωση των άλλων, τόσο πιο επικίνδυνα γίνεται εκείνη αναπόσπαστο μέρος του πετσιού μας».

Μαρία Τζιαούρη Χίλμερ

 

Τετάρτη 2 Ιουνίου 2021 στις 19:30

Προαύλιος χώρος Παττίχειου Ιστορικού Αρχείου Δήμου Λεμεσού

Απαραίτητη η κράτηση θέσεων. Τηλ. επικοινωνίας 99667599

Έργα από μαθητές του Λανιτείου Γυμνασίου που ετοιμάστηκαν υπό την καθοδήγηση του εικαστικού Μιχάλη Παπαδόπουλου.