Διπλή Συνέντευξη: Με αισιοδοξία αλλά και σκεπτικισμό μπροστά στην Πενταμερή

Με αισιοδοξία αλλά και σκεπτικισμό μπροστά στην Πενταμερή

Συνεντεύξεις στη Νίκη Κουλέρμου

Μάριος Ηλιάδης, πρώην υπουργός και νομικός και Αιμιλιανίδης Αχιλλέας, κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας -και οι δύο μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας- προσεγγίζουν με διαφορετικό τρόπο την Πενταμερή Διάσκεψη και την πιθανή έκβασή της. Ο ένας με μισογεμάτο και ο άλλος με μισοάδειο το ποτήρι. Και οι δύο, άμεσα ή έμμεσα, αναγνωρίζουν τους κινδύνους διολίσθησης του Κυπριακού, αλλά υπογραμμίζουν ότι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και η διαχείριση αυτών των κινδύνων από την ε/κ πλευρά. Για να έχει πιθανότητα η λύση να εγκριθεί από τον κυπριακό λαό σε δημοψήφισμα, ο κ. Ηλιάδης τονίζει ότι πρέπει να ικανοποιούνται οι εύλογες ανησυχίες των δύο πλευρών χωρίς αυτό να οδηγεί σε υπόσκαψη της ανεξαρτησίας ή της ενότητας του κράτους. Ο κ. Αιμιλιανίδης παραπέμπει στις ομόφωνες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου του 2009.

 

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

 

1. Μπορεί να γίνει κάποια πρόβλεψη/εκτίμηση ως προς την έκβαση της Διάσκεψης 5+1, έχοντας υπόψη όλα τα δεδομένα και θέσεις των εμπλεκομένων;
2. Πόσο χειροπιαστός είναι ο κίνδυνος να διολισθήσουμε σε μια «μέση» λύση, ώστε να ικανοποιηθούν και οι δύο πλευρές, ιδιαίτερα αν προσέλθουν με «νέες ιδέες», όπως η αποκεντρωμένη ομοσπονδία από τη μια και η λύση δύο κρατών από την άλλη;
3. Τι πρέπει να διαλαμβάνει η λύση, ώστε ο λαός να μην την απορρίψει σε ένα δημοψήφισμα;

 

 

Μάριος Ηλιάδης:

«Δεν θα ενοχλούσε το διεθνή παράγοντα η “μέση” λύση». Στο χέρι μας είναι να μείνουμε προσηλωμένοι στη λύση της Δ.Δ.Ο.»

 

1. Η Διάσκεψη 5+1 είναι η απαρχή επανέναρξης του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων μεταξύ των μερών. Όσες και όποιες και αν είναι οι δυσκολίες, που σίγουρα υπάρχουν, τα ΗΕ και ο διεθνής παράγοντας θα κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να καθίσουν τα μέρη στο Κυπριακό γύρω από το τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Πιστεύω ότι θα το επιτύχουν.

Τα δεδομένα γύρω από το Κυπριακό σήμερα δεν είναι μόνο αρνητικά (άκαμπτη νεοοθωμανική στάση της Τουρκίας, ακραίες και ανεδαφικές τοποθετήσεις Τατάρ κ.α.). Υπάρχουν παράλληλα και πολύ θετικά δεδομένα. Τα ψηφίσματα των ΗΕ και το πολύ πρόσφατο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά και οι τοποθετήσεις του διεθνούς παράγοντα -ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία, Κίνα, Ισραήλ κ.λπ.- υπέρ της λύσης Δ.Δ.Ο.

Εκτιμώ επίσης ως θετική εξέλιξη το γεγονός ότι η κυβέρνηση του Προέδρου Μπάιντεν και οι ΗΠΑ επανέρχονται στην περιοχή μας, πράγμα που καθιστά δυσκολότερη την προσπάθεια της Τουρκίας να διαδραματίσει έναν επικυρίαρχο ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Εκτιμώ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα επιτρέψουν να συμβεί κάτι τέτοιο.

 

 

1. Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός αλλά και διαχειρίσιμος. Ο διεθνής παράγοντας επιθυμεί να απαλλαγεί από το χρόνιο κυπριακό πρόβλημα. Γι’ αυτό και δεν θα τον ενοχλούσε η «μέση» λύση. Στο χέρι μας είναι σε μεγάλο βαθμό να μείνουμε προσηλωμένοι στη λύση της Δ.Δ.Ο. και να προσπαθήσουμε με αποφασιστικότητα και ευελιξία μαζί να την πετύχουμε.

Προς την κατεύθυνση αυτή προτείνω να μελετήσουμε σοβαρά την προοπτική ικανοποίησης εύλογων αιτημάτων των Τουρκοκυπρίων -πολιτική ισότητα, όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα του Ο.Η.Ε., αποτελεσματική συμμετοχή στη διακυβέρνηση του Ομοσπονδιακού Κράτους, επίσημη αναγνώριση μέσω του Ο.Η.Ε. του δικαιώματος των Τουρκοκυπρίων στον ενεργειακό πλούτο της Κύπρου- ενώ παράλληλα να μελετήσουμε την προσφορά αποδεκτών κινήτρων προς την Τουρκία για συμμετοχή της στο ενεργειακό γίγνεσθαι της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και της γεωγραφικής πραγματικότητας, της οποίας όλοι οι λαοί της περιοχής είμαστε όμηροι, (πιθανότητα συμμετοχής Τουρκίας στο East Med Gas Forum, στο οποίο ατυχώς δεν κλήθηκε να συμμετάσχει κατά την ίδρυσή του τον Ιανουάριο 2020). Κατά την άποψή μου δεν είναι ρεαλιστική προσέγγιση το να αρνούμαστε κάθε δικαίωμα συμμετοχής της Τουρκίας στο υπό διαμόρφωση ενεργειακό γίγνεσθαι της Ανατολικής Μεσογείου, αγνοώντας ότι είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα και κυρίως ότι έχει τη μεγαλύτερη σε έκταση ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο.

 

3. Για να έχει πιθανότητα έγκρισης σε δημοψήφισμα, η λύση πρέπει να εδράζεται στις οικουμενικές αρχές και αξίες, στο κράτος δικαίου, στις αρχές πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και στο μέχρι σήμερα διαπραγματευτικό κεκτημένο/συγκλίσεις. Παράλληλα, πρέπει να λαμβάνει υπόψη και να ικανοποιεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό εύλογες ανησυχίες των δύο πλευρών, χωρίς αυτό να οδηγεί σε υπόσκαψη της ανεξαρτησίας ή της ενότητας του κράτους.

Μια ακόμη επισήμανση. Να προσέξουμε στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης να μην υπεισέλθουν στοιχεία διχοτομικά, δυνητικά αποσχιστικά ή άλλα συναφή που θα παραπέμπουν σε συγκεκαλυμμένη συνομοσπονδία, λύση δύο κρατών, αποκεντρωμένη ομοσπονδία, ή άλλα παρόμοια που θα οδηγούν σε νέες, καταληκτικής για τον κυπριακό λαό φύσης εξελίξεις.

Παράλληλα, να τολμήσουμε από τη δική μας πλευρά να δούμε τους Τουρκοκυπρίους, ιδιαίτερα αυτούς που πιστεύουν και ανέδειξαν την αυθεντικότητα της τουρκοκυπριακής ταυτότητας ως εν δυνάμει εταίρους μας στο άθλημα διάσωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μαζί με τους προοδευτικούς Τουρκοκυπρίους μπορούμε να δικαιώσουμε την κοινή μας πατρίδα.

 

Αιμιλιανίδης Αχιλλέας:

«Πρέπει να αποφευχθεί περαιτέρω διολίσθηση ή και αλλαγή της βάσης των διαπραγματεύσεων»

 

 

1. Η παρούσα τουρκική κυβέρνηση και τουρκοκυπριακή ηγεσία δεν φαίνεται να επιδιώκουν την επίτευξη συμβιβαστικών λύσεων και η παρούσα συγκυρία (διεθνής υγειονομική κρίση και αποτυχία χειρισμού της με σημαντικές αρνητικές συνέπειες και στην εικόνα του ΟΗΕ, πρόσφατη μεταβολή ηγεσίας στις ΗΠΑ με δεκάδες προτεραιότητες, εξαιρετικά αδύναμη ΕΕ, ειδικά μετά τις διαδοχικές αποτυχίες χειρισμού της οικονομικής και της υγειονομικής κρίσης αλλά και της ουσιαστικής «ήττας» στις διαπραγματεύσεις για το Βrexit, πρόσφατη ελληνοτουρκική ένταση) δεν συνιστά πλαίσιο που αντικειμενικά ευνοεί την επιτυχημένη διεξαγωγή συνολικών διαπραγματεύσεων. Φαίνεται πως η τουρκική πλευρά επιδιώκει είτε την επανατοποθέτηση του Κυπριακού, είτε την περαιτέρω υποχώρηση της ελληνοκυπριακής πλευράς κατά τις διαπραγματεύσεις ως προς κρίσιμα ζητήματα, ενώ η ελληνοκυπριακή πλευρά επιδιώκει την επανέναρξη του διαλόγου χωρίς να μεταβληθεί η βάση των συνομιλιών. Νομίζω πως θα ήταν πρόωρο να γίνουν προβλέψεις ή άλλες εκτιμήσεις ως προς την έκβαση της διάσκεψης, εφόσον επί του παρόντος η τουρκική ηγεσία εμμένει στην προβολή μαξιμαλιστικών θέσεων.

 

 

2. Η εμπειρία των διαπραγματεύσεων έχει δείξει ότι η επιδίωξη της τουρκικής πλευράς είναι πάντοτε να προβάλλει μαξιμαλιστικές θέσεις, ώστε να υποχρεώνει το διεθνή παράγοντα να πιέζει την ελληνοκυπριακή πλευρά και στο τέλος οι τουρκικές θέσεις να καθίστανται κεκτημένο της διαπραγμάτευσης. Δεν είναι τυχαίο πως πολλές από τις τουρκικές θέσεις στην πορεία των δεκαετιών έγιναν θέσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, αλλά η Τουρκία, μετά την αποδοχή τους, προχωρούσε πάντοτε σε προβολή ακόμα πιο μαξιμαλιστικών θέσεων.

Η διαπραγματευτική τακτική της Τουρκίας είναι επομένως γνωστή και αυτό επιδιώκει και τώρα με την προβολή θέσεων για λύση δύο κρατών. Οπωσδήποτε θα πρέπει να αποφευχθεί οποιαδήποτε περαιτέρω διολίσθηση ή και αλλαγή της βάσης των διαπραγματεύσεων, και έχει εκφραστεί επανειλημμένα η αυτονόητη ελληνοκυπριακή θέση τής μη αποδοχής λύσης δύο κρατών, εφόσον αυτό θα συνιστούσε, μεταξύ άλλων, νομιμοποίηση της διεθνούς παρανομίας που δημιούργησε η τουρκική εισβολή και θα βρισκόταν σε αντίθεση με τις επιθυμίες του συνόλου του κυπριακού λαού και το διεθνές δίκαιο, που συνιστά τη βασική επιδίωξη της τουρκικής πλευράς.

 

 

3. Το τι πρέπει να διαλαμβάνει η λύση έχει τεθεί με ομόφωνες αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου. Παραπέμπω στις τελευταίες ομόφωνες αποφάσεις στις 18.9.2009 επί προεδρίας Δ. Χριστόφια, στις οποίες τονίστηκε ότι η λύση πρέπει να επιτυγχάνει την ενότητα του χώρου, του λαού, των θεσμών και της οικονομίας, να συνάδει με το διεθνές δίκαιο, τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, το κοινοτικό δίκαιο, καθώς και με τις διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, να έχει μια και μόνη κυριαρχία, διεθνή προσωπικότητα και ιθαγένεια και να είναι μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, να προνοεί την αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και των εποίκων, να αποκαθιστά την κυριαρχία, ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ενότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς εγγυητές και εγγυήσεις και να αποκαθιστά τις βασικές ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα όλων των Κυπρίων, περιλαμβανομένου του δικαιώματος των εκτοπισμένων να επιστρέψουν στα σπίτια και τις περιουσίες τους. Νομίζω πως οι ομόφωνες προτάσεις αποδίδουν ορθά τις βασικές αρχές και δομή που πρέπει να διέπουν μια λύση ώστε να αποκλειστεί και απορριφθεί λύση δύο κρατών ή νομιμοποίηση του στάτους κβο.