Δωρός Λεμεσού: Ένα χωριό σαν κάστρο…

 

Της Χριστίνας Γεωργίου

Σήμερα ταξιδεύουμε σ’ ένα χωριό το οποίο μπορεί να συναντήσει κανείς ταξιδεύοντας από τη Λεμεσό προς το Τρόοδος σε μια απόσταση μόλις 25 περίπου χιλιομέτρων. Στρίβοντας αριστερά και κατηφορίζοντας το δρόμο, το γραφικό αυτό χωριό γεμάτο αμπέλια και αμυγδαλιές, αποτελεί έναυσμα για μια εξόρμηση γεμάτο γνώσεις και περιπέτεια.
Οι βροχές από το πρωί ακολουθούσαν τις πολύχρωμες πτήσεις, χωρίς όμως να στέκονται εμπόδιο για το σημερινό τους ταξίδι. Ο μικρός Ναθαναήλ ήταν ο πρώτος που με καλωσόρισε στο Σωματείο Αγίου Επιφανίου. Εκεί που θα μπορούσε να οριστεί ως ο καταλληλότερος χώρος για μια στάση ξεκούρασης και ζεστασιάς με περίμενε ο νεαρός κοινοτάρχης του χωριού, Φίλιππος Καρσεράς, μαζί με την κα Βασιλική, υπεύθυνη του καφενείου.

 

 

 

Το αρχαίο χωριό Δωρός
Όπως ενημερώθηκα η ονομασία του χωριού προήλθε από την κάθοδο των Δωριέων στη συγκεκριμένη περιοχή. Συναντήσαμε τον κ. Ιωάννη, ο οποίος χαρακτήρισε τον Δωρό ως ένα από τα αρχαιότερα εν ζωή χωριά. «Το χωριό κατοικήθηκε από τους πρώτους Αχαιούς στην Κύπρο λόγω της γεωγραφικής του θέσης. Οι Αχαιοί τραβούσαν ξύλα μέσω του ποταμού Κούρρη για να κατασκευάζουν πλοία. Μέχρι σήμερα πιστεύεται ότι στην ίδια σημερινή τοποθεσία βρισκόταν και ο παλιός οικισμός». Αυτό που διαπιστώνει ακόμα την ελληνικότητα του τόπου είναι οι πολλοί αμφορείς του 600-800 π.Χ., οι οποίοι βρέθηκαν σε ανασκαφές, αλλά και τα αρχαία ελληνικά ονόματα που έχουν πολλοί κάτοικοι του χωριού όπως Ευριπίδης, Αγησίλαος, Σοφοκλής, Δανάη, Αυγή, Τερψιχόρη και άλλα.

Η παλιά εκκλησία του χωριού
Μία ακόμα ιδιαιτερότητα του χωριού είναι η παλιά εκκλησία στο κέντρο του Δωρού, του Αγίου Επιφανίου, η οποία αναπαλαιώθηκε το 1985. Ο κοινοτάρχης νωρίτερα σημείωσε ότι η εκκλησία αυτή είναι μία από τις επτά αρχαιότερες εκκλησίες της Κύπρου. Ο κ. Ιωάννης μας ανέφερε ότι η μοναδικότητα της εκκλησίας είναι η ξύλινη στέγη. «Είναι σαν ένα πολεμικό πλοίο με τα δοκάρια και με τα όλα του».

 

κ. Ιωάννης: «Στο δε χωριό που έκτισαν οι Δωριείς δεν μπορεί να μπει αμάξι μέσα, μόνο στενές άμαξες»

Σύμφωνα με τους κατοίκους, το χωριό που έκτισαν οι Δωριείς κτίστηκε με τέτοιον τρόπο, ώστε να λειτουργεί σαν ένα κάστρο για να προστατεύονται οι κάτοικοι από τους διαφόρους επιδρομείς. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις τέσσερις πύλες (σαν κάστρο) στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Ο κ. Ιωάννης τόνισε ότι μπορεί να το διαπιστώσει κανείς σήμερα με μια επίσκεψη στο χωριό, βλέποντας ότι τα παλιά σπίτια επικοινωνούν μεταξύ τους. Ακόμα, ο κοινοτάρχης πρόσθεσε ότι οι είσοδοι των σπιτιών είναι στο μέσο του πυρήνα του χωριού.
Βόρεια του χωριού μπορεί να συναντήσει κανείς το γιοφύρι του Διόνυσου, το μοναδικό που διατηρήθηκε στο χωριό. Ένα γιοφύρι που αποδεικνύει τη σχέση του θεού Διόνυσου με τα χωριά της κουμανταρίας. Ο κοινοτάρχης σημείωσε ότι στα αρχαία χρόνια γίνονταν αρχαιοελληνικές τελετές και πορείες, οι οποίες ξεκινούσαν από τον Δωρό και πήγαιναν μέχρι τη Λάνεια και τα άλλα γύρω χωριά.

Ιστορίες του χωριού
κα Ανδριανή: «Ήταν δύσκολα τα χρόνια στο χωριό, αλλά τα νοσταλγώ πολύ»

Η κα Ανδριανή, 82 ετών, μόνιμη κάτοικος του Δωρού ήταν εκεί και περίμενε να πει τις δικές της ιστορίες για το χωριό της, μαζί με τον γιο της, κ. Ανδρέα. Τη ρώτησα το εξής: Θυμάστε κάποιες στιγμές από τα παιδικά χρόνια στον Δωρό; Η απάντησή της: «Φυσικά και τα θυμάμαι. Πού άλλου;»
«Είχε πολλή φτώχεια και ταλαιπωρία. Θυμάμαι έπρεπε να μεταφέρουμε ξύλα στον ώμο μας για να ανάψουμε το “λαμπρόν” για να κάνουμε γάλα ή τσάι το πρωί των μωρών για να πάνε σχολείο. Ο κόσμος τότε δεν είχε ρολόγια και 7:30 κτυπούσε η καμπάνα για να πάρουμε τα μωρά σχολείο. Νερό πιάναμε από τη βρύση θυμάμαι, κάτω στην άκρη του χωριού».
Η κα Ανδριανή θυμάται ότι στα παλιά χρόνια ο Δωρός είχε πολλές πολύτεκνες οικογένειες. Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ήξερες ότι η πόρτα του γείτονα ήταν πάντα ανοικτή. Τώρα όλοι είναι κλειστοί σπίτι και βλέπουν τηλεόραση». Υποστήριξε ακόμα ότι στον Δωρό δεν υπήρχαν πουθενά περβόλια, εκτός από τα περβόλια που βρίσκονταν κοντά στον ποταμό. Σημείωσε ότι ο Δωρός παρήγαγε μεγάλες ποσότητες αθασιών, ελιών, τερατσιών και σταφυλιών.

κα Ανδριανή: «Στο μεροκάματο πιάναμε δύο σελίνια. Εμένα με έπαιρνε η μάνα μου να μαζεύω αθάσια για δύο σελίνια. Θυμάμαι πήγαινα για να τσαππίσω αμπέλι και που την αδυναμία μου που δεν είχαμε φαγητό να φάμε, εγώ εφύρνουμουν. Αλλά δεν είχε άλλον τρόπο να ζήσεις. Τα αμπέλια ήταν τα πιο πολλά και μπορώ να πω ότι όσοι πήγαν και έκτισαν σπίτια στη Λεμεσό ήταν από τα αμπέλια».

 

 

 

Το ξυνιστέρι και το μαύρο σταφύλι
Αναφορικά με τα σημερινά δεδομένα η παρέα υποστήριξε ότι τα πράγματα άλλαξαν όσον αφορά τα αμπέλια και τα εισοδήματα. Πολλά αμπέλια έχουν ξεραθεί, ενώ αυτά που διατηρούνται δεν κάνουν πολλά σταφύλια. Ο κοινοτάρχης του χωριού Φίλιππος Καρσεράς, ο οποίος διατηρεί οινοποιείο στο χωριό, μας ανέφερε στατιστικά μετρήσεων της παραγωγής κουμανταρίας επιβεβαιώνοντας το πρόβλημα μείωσης παραγωγής αμπελιών. Εξέφρασε ακόμα την ανησυχία του αναφορικά με την παραγωγή, λέγοντας ότι η παραγωγή φέτος είναι πιο λίγη, η οποία φτάνει το 25% πιο κάτω λόγω χαλαζιού. «Σήμερα η παραγωγή όλης της Κύπρου στην κουμανταρία είναι 200-250 τόνοι. Το 1970 ο Δωρός έκανε 140 τόνους. Κοιτάξτε σήμερα διαφορά».
Όπως ενημερώθηκα, στον Δωρό, στη Λάνεια, στο Μονάγρι, στη Συλίκου, στον Άγιο Γεώργιο και στο Καπηλειό παράγεται περισσότερο το μαύρο σταφύλι. Στα υπόλοιπα κουμανταροχώρια παράγεται το λεγόμενο ξυνιστέρι-άσπρο σταφύλι.

 

Οι κασσιούες του Δωρού
Σε σχέση με τα ξύλινα κασόνια ο κ. Ανδρέας είπε το εξής: «Θυμάμαι ότι ένας μαθητής του δημοτικού από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο είχε δουλειά να ασχολείται. Κάναμε τις λεγόμενες κασσιούες και έτσι ξεκινούσε η παραγωγή των κασονιών».

Έτοιμοι να απολαύσουμε στιγμές πραγματικού χωριού γνωρίζοντας από κοντά την κοινότητα αυτή, μιας και έρχεται Σαββατοκύριακο, όπως δήλωσε και ο κοινοτάρχης του χωριού; Έτοιμοι να αναπνεύσουμε καθαρό αέρα, όπως είπε και ο κ. Πέτρος;