Δράσεις για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας (βίντεο)

Με αφορµή την 25η Νοεµβρίου, ∆ιεθνή Ηµέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών, η Οµάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο δηµοσίευσε βίντεο µε τίτλο «Τι είναι η κουλτούρα βιασµού;» στέλνοντας µήνυµα στους άντρες ότι ο αγώνας για την ισότητα των φύλων αφορά και τους ίδιους και τους καλεί να αγωνιστούν προς την επίτευξή της και για τον τερµατισµό της έµφυλης βίας.

To βίντεο είναι διαθέσιµο στο youtube, στο κανάλι της Οµάδας της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο (The Left in the European Parliament).

Κουλτούρα βιασµού είναι η αντίληψη ότι οι γυναίκες φταίνε για το βιασµό ή τη σεξουαλική κακοποίηση.

Οι γυναίκες – θύµατα κατηγορούνται και εξευτελίζονται γιατί φορούσαν πολύ προκλητικά ρούχα, γιατί το «έπαιζαν δύσκολες», γιατί «ήταν σεξουαλικά απελευθερωµένες», ή επειδή «δεν ήταν σεξουαλικά απελευθερωµένες», άρα έπρεπε κάποιος να τις «διορθώσει». Μια τρανς γυναίκα κατηγορείται ότι της «άρµοζε» να κακοποιηθεί στο δρόµο, ενώ µια νοικοκυρά «πρέπει» να είναι πάντα σεξουαλικά διαθέσιµη στο σύζυγό της. Σύµφωνα µε την κουλτούρα βιασµού, κάθε µία από αυτές «αξίζει το βιασµό» της.

Αυτές οι αντιλήψεις οδηγούν στην πλήρη αστυνόµευση του γυναικείου σώµατος και της γυναικείας σεξουαλικότητας. Προωθούν τον συνεχή έλεγχο της γυναικείας συµπεριφοράς, στηρίζουν και αναπαράγουν τα πατριαρχικά πρότυπα και τα έµφυλα στερεότυπα. Σε αυτό το πλαίσιο είναι που συχνά κατηγορούνται τα θύµατα βιασµού και έµφυλης βίας ότι δεν τήρησαν τα παραδοσιακά συντηρητικά πρότυπα.

Επιστολή στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

Με αφορµή την 25η Νοεµβρίου, ηµέρα η οποία θεσπίστηκε το 1999 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ως ∆ιεθνής Ηµέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών και στο πλαίσιο των παγκόσµιων 16ήµερων δράσεων ενάντια στην έµφυλη βία, µέλη του Ευρωκοινοβουλίου απευθύνθηκαν, µέσω επιστολής, στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η επιστολή αποτελεί πρωτοβουλία της ευρωβουλευτού Σίλβια Σπούρεκ και συνυπογράφηκε από µεγάλο αριθµό ευρωβουλευτών από όλες τις οµάδες, ανάµεσά τους και οι Κύπριοι ευρωβουλευτές της Αριστεράς, Γιώργος Γεωργίου και Νιαζί Κιζίλγιουρεκ.

Η επιστολή αποτελεί διαµαρτυρία προς την πρόεδρο της Επιτροπής, η οποία έχει δώσει µέχρι σήµερα πολλές υποσχέσεις τόσο στο Ευρωκοινοβούλιο όσο και στους λαούς της Ευρώπης σχετικά µε την άµεση λήψη µέτρων για την αντιµετώπιση όλων των µορφών έµφυλης βίας. Όπως υπογραµµίζεται ωστόσο, οι υποσχέσεις αυτές ήταν κενές περιεχοµένου, καθώς τα τελευταία δύο και πλέον χρόνια η ίδια η πρόεδρος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορίζονται στη διαπίστωση ότι η έµφυλη βία αποτελεί ένα ολοένα εντεινόµενο πρόβληµα καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων στην ΕΕ και σε αναφορές για την ανάγκη λήψης µέτρων χωρίς να λαµβάνουν κανένα ουσιαστικό µέτρο προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι ανεκπλήρωτες δεσµεύσεις της Κοµισιόν

Συγκεκριµένα, οι δεσµεύσεις της κας Φον Ντερ Λάιεν συνοψίζονται στα δύο πιο κάτω αποσπάσµατα:

Πρώτο, στη δήλωση της προέδρου ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε τις Πολιτικές Κατευθυντήριες γραµµές για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2019 – 2024:

«Η Ένωση πρέπει να κάνει ό,τι µπορεί για την πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας, την προστασία των θυµάτων και την τιµωρία των παραβατών. Η προσχώρηση στη Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέµηση της ενδοοικογενειακής βίας παραµένει βασική προτεραιότητα για την Επιτροπή. Εάν η προσχώρηση παραµείνει µπλοκαρισµένη στο Συµβούλιο, θα εξετάσω την κατάθεση προτάσεων για ελάχιστα πρότυπα σχετικά µε τον ορισµό ορισµένων τύπων βίας και την οδηγία για τα δικαιώµατα των θυµάτων. Θα προτείνω να προστεθεί η βία κατά των γυναικών στον κατάλογο των εγκληµάτων της ΕΕ που ορίζονται στη Συνθήκη». 

∆εύτερο, στη Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2020-2025, που ανακοινώθηκε λίγους µήνες αργότερα, στην οποία τονίζεται ότι:

«Η Σύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής –η «Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης»– είναι το σηµείο αναφοράς για τα διεθνή πρότυπα σε αυτό το πεδίο. Η ΕΕ υπέγραψε τη Σύµβαση το 2017 και η ολοκλήρωση της προσχώρησης της ΕΕ αποτελεί βασική προτεραιότητα για την Επιτροπή. […] Εάν η προσχώρηση της ΕΕ στη Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης παραµείνει µπλοκαρισµένη, η Επιτροπή σκοπεύει να προτείνει το 2021 µέτρα εντός των ορίων της αρµοδιότητας της ΕΕ, για να επιτύχει τους ίδιους στόχους µε τη Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης».

Έµειναν έπεα πτερόεντα…

Οι προαναφερόµενοι στόχοι, παρόλο που έχουν κατ’ επανάληψη αναφερθεί τόσο από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και από την Επίτροπο Ισότητας κα Helena Dalli, έχουν παραµείνει ως κενές περιεχοµένου διακηρύξεις και υποσχέσεις.

Όπως αναφέρεται στην επιστολή, είναι κατανοητό ότι τόσο οι πολιτικές όσο και οι νοµοθετικές ενέργειες απαιτούν χρόνο και διαπραγµάτευση µε τα κράτη-µέλη. Ωστόσο αυτό δεν µπορεί να αποτελεί εσαεί δικαιολογία για τη συνεχή αδράνεια. Οι συνυπογράφοντες αναφέρουν πως ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δείχνει τη στήριξή του στις γυναίκες που βιώνουν βία λόγω φύλου και την αποφασιστικότητά του για αντιµετώπιση αυτού του κοινωνικού προβλήµατος µε την έγκριση 50 σχετικών ψηφισµάτων και την πραγµατοποίηση δεκάδων δράσεων και συζητήσεων τους τελευταίους µήνες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δείχνει κωλυσιεργία σχετικά µε την καταπολέµηση και την πρόληψη της βίας λόγω φύλου.

Εντείνεται η έµφυλη βία

Στην επιστολή αναφέρεται ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουν λάβει χώρα γεγονότα που επιδεινώνουν την κατάσταση όσον αφορά την έµφυλη βία, τα οποία απαιτούν ανάληψη δράσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η πανδηµία COVID-19 έχει καταστήσει την έµφυλη βία δεύτερη πανδηµία, καθώς έχει παρατηρηθεί σηµαντική αύξηση στα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας, βίας από συντρόφους ή ακόµα και διαδικτυακής βίας.

Σε µια άλλη εξέλιξη, το διάταγµα ακύρωσης της Σύµβασης της Κωνσταντινούπολης που εξέδωσε ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δηµιούργησε µια σειρά από προβλήµατα, καθώς έθεσε υπό αµφισβήτηση την ίδια τη Σύµβαση και πυροδότησε παρόµοιες συζητήσεις σε κράτη-µέλη της ΕΕ όπως η Πολωνία, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία.

Οι προαναφερόµενες συνθήκες απαιτούσαν από καιρό την άµεση και αποφασιστική ανταπόκριση από την ΕΕ και την ίδια την πρόεδρο της Επιτροπής. Όφειλαν να υπερασπισθούν τη Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης, λαµβάνοντας πρωτοβουλίες ενηµέρωσης που θα εµπόδιζαν την υπονόµευση και την παραπληροφόρηση. Επιπλέον, υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για άµεση δράση για την επικύρωση της Σύµβασης από όλα τα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τρεις βασικές διεκδικήσεις

Στην επιστολή συνοψίζονται τρεις διεκδικήσεις αναφορικά µε την έµφυλη βία:

– η επέκταση της προστασίας έναντι των έµφυλων διακρίσεων και της σεξουαλικής παρενόχλησης µε τη δηµιουργία ενηµερωµένων και αξιόπιστων αρχείων που να περιλαµβάνουν σχετικά στοιχεία

– η παροχή επαρκών οικονοµικών πόρων για την υποστήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που διοργανώνουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες και δραστηριότητες ευαισθητοποίησης και ασχολούνται µε την καταπολέµηση της βίας µε βάση το φύλο και την παροχή βοήθειας στα θύµατα

– η εκπαιδευτική και κοινωνική ευαισθητοποίηση σχετικά µε τη βία µε βάση το φύλο και τις αιτίες της από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι συνυπογράφοντες απαιτούν από την Επιτροπή τη λήψη διαφανών και συντονισµένων ενεργειών, λαµβάνοντας παράλληλα υπόψη τις απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της κοινωνίας των πολιτών. Αναµένεται άµεσα η παρουσίαση από την Επιτροπή λεπτοµερούς οδικού χάρτη, µε βάση τον οποίο θα ορίζονται οι στόχοι και συγκεκριµένο χρονοδιάγραµµα για την ανάπτυξη και υλοποίηση των απαραίτητων εργαλείων.

Η µέχρι σήµερα αδράνεια σε σχέση την έµφυλη βία θα πρέπει να αρθεί και να αντικατασταθεί µε ουσιαστικά διαβήµατα για την πρόληψη και την καταπολέµησή της και τούτο διότι εκατοµµύρια γυναίκες σε όλο τον κόσµο εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην άµεση λήψη µέτρων πολιτικών, νοµοθετικών και µη.