Δύο χρόνια χωρίς τον Δημήτρη Χριστόφια… με παρακαταθήκη!

• Δύο στενοί συνεργάτες και η σύζυγός του μιλούν για τον ιδεολόγο, τον πολιτικό και τον άνθρωπο Χριστόφια
• Οι πιο δύσκολες στιγμές της ζωής του ήταν το δημοψήφισμα του 2004 και το ατύχημα στο Μαρί, που τον πλήγωσαν οι άδικες αντιδράσεις

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Στις 21 Ιουνίου συμπληρώνονται δύο χρόνια από την ημέρα που έφυγε ο Δημήτρης Χριστόφιας. Από την ημέρα που δεν είναι πια μαζί μας. Έφυγε το 2019 βυθίζοντας σε βαρύ πένθος το ΑΚΕΛ, το Λαϊκό Κίνημα, αλλά και την πλειοψηφία των Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Ο Δ. Χριστόφιας άφησε τη σφραγίδα του στα πολιτικά πράγματα του τόπου. Παρέμεινε μέχρι τέλους ανιδιοτελής και περήφανος για όσα πρόσφερε στον τόπο. Και πρόσφερε πολλά, τα οποία εκ των υστέρων τα αναγνωρίζουν και οι πολέμιοί του. Είναι ενδεικτικό ότι την περασμένη εβδομάδα στο πολιτικό μνημόσυνο που έγινε από την οικογένειά του ήταν όλοι εκεί: το πρώην Υπουργικό του Συμβούλιο, πολιτικοί, συνεργάτες, σύντροφοι, φίλοι και από τις δύο κοινότητες, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι.

Τίτος Χριστοφίδης: Δεν έφευγε από την έγνοια του ούτε λεπτό το Κυπριακό

Ο Δημήτρης Χριστόφιας ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας διακατεχόταν από πνεύμα συναίνεσης, αλληλοσεβασμού και συ­νεννόησης με τα μέλη του Υπουργικού Συμ­βουλίου, το οποίο δεν ήταν μονοκομματικό, ανέφερε στη «Χαραυγή» ο συνεργάτης του στην κυβέρνηση, Τίτος Χριστοφίδης, ο οποίος διετέλεσε Υφυπουργός παρά τω Προέδρω στην κυβέρνηση Χριστόφια.

Ο Τ. Χριστοφίδης τόνισε ότι πρωταρχικό κα­θήκον του Δ. Χριστόφια ως Προέδρου της Δη­μοκρατίας ήταν από την πρώτη μέρα η αντιμε­τώπιση των εκκρεμοτήτων που είχε μπροστά του, η ομαλή λειτουργία του πολυκομματικού Υπουργικού Συμβουλίου και ασφαλώς οι συ­νομιλίες για τη λύση του Κυπριακού. Αυτό το τελευταίο, επεσήμανε, ποτέ δεν έφευγε από την έγνοια και προσοχή του ούτε για ένα λε­πτό.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ως Προέ­δρου, πρόσθεσε, ήταν το κτίσιμο διαπροσω­πικών σχέσεων και εμπιστοσύνης με όλους. Ήταν επίσης η ανταλλαγή απόψεων με όλους.

Κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότη­τας του Δ. Χριστόφια, πρόσθεσε, ήταν η εντι­μότητα, ειλικρίνεια και ευθύτητα και όλα αυτά χωρίς να αρνείται ούτε την ιδεολογική μήτε και την πολιτική ή κομματική του υπόσταση, λειτουργώντας ως Πρόεδρος όλων των Κυ­πρίων. Ο Τίτος Χριστοφίδης επεσήμανε ότι τα γεγονότα του Μαρί τον είχαν συγκλονίσει και τραυματίσει και αντιμετώπισε με βαθιά θλίψη και πόνο την απώλεια ανθρώπινων ζωών. Με­τέβη από το πρωί στο χώρο της έκρηξης και συσκέφθηκε με τους αρμόδιους, όμως εκείνο που τον βασάνιζε ήταν το ερώτημα γιατί να μην εκκενωθεί από την αρχή η βάση ώστε να μην υπάρξουν θύματα. Τον πλήγωσαν επίσης αφάνταστα, τόνισε, οι συγκεντρώσεις με συν­θήματα και απειλές για την ίδια του τη ζωή.

Έλση Χριστόφια: Ο Δημήτρης ήταν Άνθρωπος με όλη τη σημασία της λέξης

Ζητήσαμε από τη σύντροφο της ζωής του, την Έλση Χριστόφια, να μας πει λίγα λόγια για την ανθρώπινη διάσταση του Δ. Χριστό­φια. Εκείνο που τον χαρακτήριζε, είπε, ήταν η καλοσύνη, η αγάπη, η έγνοια για τον διπλα­νό, το πηγαίο χιούμορ. Πρόσθεσε ότι ο Δη­μήτρης Χριστόφιας, γαλουχημένος από πολύ νεαρή ηλικία με τα ιδανικά του ανθρωπισμού και της Αριστεράς, έδωσε τον καλύτερό του εαυτό, υπηρετώντας από διάφορες επάλξεις, για τα συμφέροντα του απλού ανθρώπου και γενικότερα του λαού. Από όποια όμως έπαλ­ξη ή θέση κι αν υπηρέτησε, παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του ΑΝΘΡΩΠΟΣ με όλη την έννοια της λέξης.

Φτάνοντας ακόμα και στο ανώτατο αξίωμα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, επεσήμανε, ο Δημήτρης Χριστόφιας, γιος των βιοπαλαιστών Χριστοφή και Αννούς από το Δίκωμο, παρέμεινε ο σεμνός, ανιδιοτελής, ακούραστος μαχητής για τα δίκαια των συ­νανθρώπων του. Έδωσε πολλή αγάπη και ει­σέπραξε απέραντη αγάπη και ευγνωμοσύνη. Και πρόσθεσε ότι δεν ήταν καθόλου τυχαίο πως όπου κι αν πήγαινε, στο μπακάλικο της γειτονιάς, στη φρουταρία, στο κουρείο, σε γά­μους, εκδηλώσεις, όλοι ήθελαν να του μιλή­σουν και να του σφίξουν το χέρι. Εκπληκτι­κό είναι επίσης και το ότι θυμόταν όλους, σε όποιο μέρος της Κύπρου και να πηγαίναμε, με τα ονόματά τους.

Η Έλση Χριστόφια υπογράμμισε επίσης ότι ο Δημήτρης στάθηκε άξιος σύζυγος, πατέρας και παππούς που παρά τον δυσεύρετο χρόνο του, βρισκόταν συνεχώς δίπλα στην οικογέ­νεια. Και δεν είναι τυχαίο, κατέληξε, που όσες δυσκολίες και αντιξοότητες και να συναντή­σαμε στην πολυτάραχη 49χρονη συμβίωσή μας, κρατήσαμε γερούς και ανθεκτικούς οι­κογενειακούς δεσμούς.

Γιαννάκης Κολοκασίδης: Αυστηρός, απαιτητικός, αλλά ανθρώπινος

Ο Δημήτρης Χριστόφιας δεν ξεχνούσε την καταγωγή του και τις αξίες που πρε­σβεύει το ΑΚΕΛ. Εκτιμούσε ιδιαίτερα τους απλούς ανθρώπους του καθημερινού μό­χθου, ανέφερε ο για χρόνια συνεργάτης του στο ΑΚΕΛ και μέλος του Π.Γ. του κόμματος επί Δ. Χριστόφια, ο Γιαννάκης Κολοκασί­δης. Σημείωσε ότι είναι η πρώτη φορά που μιλά δημόσια για τον Δ. Χριστόφια και στην ερώτηση πώς συμπεριφερόταν στους συ­νεργάτες του, ο Γ. Κολοκασίδης υπογράμ­μισε ότι ήταν αυστηρός, απαιτητικός αλλά πάντα ανθρώπινος και ποτέ απόμακρος.

Με τον καθένα που ερχόταν σε επαφή μαζί του δεν τον έβλεπε αφ’ υψηλού. Ο Χρι­στόφιας ήταν τελειομανής και όταν ύψω­νε τη φωνή του αυτό γινόταν περισσότερο γιατί ήθελε αποτελεσματικότητα. Ήθελε ένα ΑΚΕΛ με άψογες, καίριες και αποτελεσμα­τικές παρεμβάσεις στην κοινωνία. Ήθελε έναν οργανωτικό μηχανισμό έτοιμο ανά πάσα στιγμή να κινητοποιεί το κομματικό σύνολο και τον περίγυρο του κόμματος σε πολιτικές κινητοποιήσεις, κινητοποιήσεις διεθνιστικής αλληλεγγύης, κοινωνικούς αγώνες. Και όταν διαπίστωνε ότι κάπου χώλαινε, θύμωνε. Βέβαια ο θυμός δεν δι­αρκούσε πολύ. Συχνά μάλιστα αναλογιζό­μενος και τον οξύθυμο χαρακτήρα του Εζε­κία Παπαϊωάννου, έλεγε με χιούμορ: «Τόχει φαίνεται η καρέκλα οι Γ.Γ. του ΑΚΕΛ να φωνάζουν…»

Ο Γ. Κολοκασίδης ήταν ο άνθρωπος που έγραψε πολλά προσχέδια ομιλιών του Δημήτρη Χριστόφια, αφού δεν είχε χρόνο ο ίδιος να τις γράψει. Αυτή η διαδικασία δημιούργησε μια χημεία μεταξύ των δύο, προσθέτει. Πάντα διόρθωνε το προσχέδιο με προσοχή. Και πρόσθετε όσα θεωρούσε αναγκαίο να προσθέσει και οι οποίες προ­σθήκες ήταν εκείνες που «έπαιζαν» το βρά­δυ στις ειδήσεις.

Ο Δ. Χριστόφιας είχε ισχυρές απόψεις για όλα τα ζητήματα. Για παράδειγμα σε προεκλογικές περιόδους ήθελε να ξέρει και είχε άποψη όχι μόνο για το περιεχό­μενο ανακοινώσεων, εξαγγελιών, φυλλαδί­ων κ.λπ. αλλά και για την εμφάνισή τους. Έδιδε μεγάλη σημασία στην επικοινωνία, πράγμα που εγώ δεν κατανοούσα και μέχρι σήμερα, σωστά ή λάθος. Και μου το έλεγε: «Εσύ σύντροφε, έμεινες στην εποχή που ο Λένιν τύπωνε την Ίσκρα!»

Ποτέ του δεν επιχείρησε να επιβάλει οποιαδήποτε άποψή του. Φυσικά υπερά­σπιζε τις απόψεις του, επιχειρηματολο­γούσε, κάποτε και παθιασμένα, αλλά στο τέλος η απόφαση ανήκε στο συγκεκριμένο σώμα που συζητούσε το δοσμένο θέμα. Και παρά τα όσα πιστεύουν κάποιοι, οι αποφά­σεις δεν ήταν πάντα ομόφωνες. Θα έλεγα ότι στις περισσότερες περιπτώσεις παίρ­νονταν, όπως και σήμερα στο ΑΚΕΛ, κατά πλειοψηφία. Και ο Χριστόφιας βρέθηκε αρκετές φορές στη μειοψηφία και απευθυ­νόμενος σε συντρόφους που είχαν την ίδια άποψη μαζί του, έλεγε με χαμόγελο: «Τι να κάνουμε σύντροφε, μειοψηφήσαμε…» Οι πιο ευτυχέστερες στιγμές στην κομματική του ζωή ήταν οι εκλογικές επιτυχίες στη δεκαετία του 1990 και μάλιστα ύστερα από τη διάλυση της Σ. Ένωσης και του ΑΔΗ­ΣΟΚ.

Ρωτήσαμε και για τις δύσκολες κομμα­τικές στιγμές. Η απάντηση ήταν ότι ίσως η πιο δύσκολη ήταν το 2004 με το δημοψή­φισμα. Το διάγγελμα του Τ. Παπαδόπουλου τον απογοήτευσε πολύ.

Σίγουρα ήξερε την αρνητική του τοπο­θέτηση απέναντι στο σχέδιο Ανάν, αλλά δεν περίμενε εκείνο το δραματικό και κα­τηγορηματικό «όχι» του τηλεοπτικού διαγ­γέλματος. Πάλεψε πολύ με τον εαυτό του εκείνες τις μέρες. Όπως και όλοι μας. Από τη μια η ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού και από την άλλη τα κενά που υπήρχαν στο σχέδιο και τα αρνητικά μηνύματα που έρ­χονταν για την τοποθέτηση του κόσμου.