Συναντήσεις/ Ορίζοντας/ Φωτογραφία: Αναστασία Γιαννίκη
Εδουάρδος Γεωργίου: Με ενδιαφέρει το ανθρώπινο αποτύπωμα που αφήνουμε, πέρα από το καλλιτεχνικό έργο
Ο Αντώνης Γεωργίου συναντά τον σκηνογράφο Εδουάρδο Γεωργίου που έχει τιμηθεί με το Βραβείο Δημιουργού της Χρονιάς για το 2022.
Οι συνθήκες δημιουργίας στο θέατρο χειροτερεύουν συνεχώς
Τι σημαίνει για σένα το Βραβείο Δημιουργού της Χρονιάς του ΘΟΚ;
Μια βράβευση προσφέρει την ικανοποίηση ότι αναγνωρίζεται η αξία του καλλιτεχνικού σου έργου από μια συγκεκριμένη επιτροπή. Για μένα, εξίσου σημαντικό ήταν το κύμα συγχαρητήριων και εκφράσεων ειλικρινούς χαράς που ακολούθησε την ανακοίνωση της βράβευσης, από τον κόσμο της θεατρικής κοινότητας της Κύπρου και της Ελλάδας αλλά και άλλων πολλών φίλων και συνεργατών. Με ενδιαφέρει πολύ το ανθρώπινο αποτύπωμα που αφήνουμε πίσω μας πέρα από το καλλιτεχνικό έργο, το πως με θυμούνται και με μνημονεύουν οι άνθρωποι που θα βρεθώ στο διάβα τους, ως άνθρωπο και συνεργάτη πρώτα και μετά ως καλλιτέχνη.
Γίνεται αφορμή για ένα αναστοχασμό τής μέχρι σήμερα καλλιτεχνικής σου πορείας;
Το βραβείο αυτό που αφορά μάλιστα στη δουλειά μιας ολόκληρης χρονιάς κι όχι σε ένα συγκεκριμένο έργο και αντικατοπτρίζει άρα ένα σημαντικό μέρος της επαγγελματικής και καλλιτεχνικής μου πορείας αναπόφευκτα έρχεται ως ορόσημο να προκαλέσει σκέψεις για το «ως τώρα» αλλά και κυρίως το «από δω και πέρα». Έρχεται μάλιστα σε μια συγκυρία μεγάλου προβληματισμού και προσωπικής αγωνίας επαναπροσδιορισμού της πορείας μου μια και οι συνθήκες δημιουργίας στο θέατρο χειροτερεύουν συνεχώς. Βρίσκομαι πια σε μια φάση που δεν αντέχω να «βάζω πλάτη», να αναλώνομαι προσωπικά για να κάνω την τέχνη μου. Το κόστος είναι δυσβάσταχτο. Το φαινόμενο δεν ταλανίζει φυσικά μόνο εμένα, είναι μια γενική πικρή διαπίστωση που μοιραζόμαστε πολλοί φίλοι και συνεργάτες. Πώς θα μπορούσα όμως να εγκαταλείψω για πάντα το χώρο που με έχει κάνει αυτό που είμαι; Πέρα από τους καινούργιους τομείς δημιουργίας στους οποίους κινούμαι όλο και πιο δραστήρια, την έρευνα, τη συγγραφή, τη διδασκαλία, πάντα γύρω από τη σκηνογραφία, σκέφτομαι ότι θα ανταποκρίνομαι πάντα, αλλά με φειδώ, σε προτάσεις δουλειάς με ανθρώπους που αγαπώ, για έργα που αγαπώ, σε συνθήκες που κυριαρχεί ο σεβασμός κι όχι η απαξίωση, τόσο στο ζωντανό θέαμα όσο και στον κινηματογράφο.
Πως βρέθηκες στο χώρο του θεάτρου;
Στο χώρο του θεάτρου βρέθηκα από πολύ μικρός. Δίπλα στη μητέρα μου, τη σκηνογράφο Κλάρα Ζαχαράκη Γεωργίου μαθήτευσα από τα εφηβικά μου χρόνια και άρχισα να εμπλέκομαι στον ένα ή στον άλλο βαθμό στη διαδικασία. Για μένα το θέατρο ήταν το δεύτερο σχολείο όπου θυμάμαι να παρακολουθώ και να ρουφάω γνώση και εμπειρίες όχι μόνο για τη δουλειά του σκηνογράφου αλλά και για τη δουλειά του σκηνοθέτη, των ηθοποιών, των τεχνικών και των κατασκευαστών. Το θέατρο ήταν για μένα το σχολείο που ανακάλυψα το πάθος μου για αυτή την τέχνη, εδραίωσα την αποφασιστικότητά μου να την ακολουθήσω και να γίνει το πεδίο της δημιουργικότητάς μου.
Θα ανταποκρίνομαι πάντα, αλλά με φειδώ, σε προτάσεις δουλειάς με ανθρώπους που αγαπώ, για έργα που αγαπώ, σε συνθήκες που κυριαρχεί ο σεβασμός κι όχι η απαξίωση.
Υπάρχουν κάποιες σκηνογραφίες σου που για κάποιους λόγους θυμάσαι ιδιαίτερα;
Πολλές οι αναμνήσεις. Ένα από τα στοιχεία που με γοήτευαν πάντα στο θέατρο είναι ότι για κάθε δουλειά μπαίνεις σε ένα διαφορετικό κόσμο, βυθίζεσαι στην έρευνα, μαθαίνεις και εξοικειώνεσαι με ένα ολόκληρο σύμπαν. Έτσι θυμάμαι πολλές διαφορετικές δουλειές με διαφορετικές ποιότητες, μικρές και μεγάλες, «εύκολες» και «δύσκολες», κωμωδίες και δράματα… Θυμάμαι τις επιτυχίες αλλά και τις αποτυχίες, ή τις λιγότερο πετυχημένες δουλειές, γιατί θεωρώ πως πάντα κι από όλα μαθαίνεις και πρέπει να εξελίσσεσαι.
Και κάποιοι από τους συνεργάτες σου όλα αυτά τα χρόνια που θα «αφιέρωνες» το βραβείο;
Με τους ανθρώπους που συναντιόμαστε στη θεατρική δημιουργία δημιουργούνται ισχυροί δεσμοί. Νιώθουμε πως έχουμε ζήσει ένα μέρος της ζωής μας μαζί, πως διανύσαμε μια απόσταση με μεγάλη σημασία. Δενόμαστε με ισχυρές συναισθηματικές αναμνήσεις. Ξεχωρίζω τις δύο συνάδελφους σκηνογράφους που με έχουν στηρίξει με τη δουλειά τους σε πολλά έργα εδώ στην Κύπρο, την Θέλμα Κασουλίδου και την Ελένη Ιωάννου με τις οποίες με δένει πια και μια βαθιά φιλία. Δεν μπορώ παρά να «αφιερώσω» αυτό το βραβείο στους τεχνικούς και κατασκευαστές του θεάτρου μας, τις μοδίστρες, τους ζωγράφους των σκηνικών… Πολλοί άνθρωποι, για να τους ονοματίσω όλους εδώ. Πρόκειται για τη ραχοκοκαλιά που στηρίζει το θέατρο στην Κύπρο, εντελώς αδικημένοι και παραγνωρισμένοι χωρίς στήριξη οι ίδιοι, χωρίς αναγνώριση της αξίας και της τεράστιας σημασίας της δουλειάς τους. Είναι απολύτως απαραίτητο για το παρόν αλλά κυρίως για το μέλλον του θεάτρου μας ένα σχέδιο ανάπτυξης, εξέλιξης και στήριξης του τεχνικού κατασκευαστικού τομέα της θεατρικής δημιουργίας και των ανθρώπων του.
Ήρθε η στιγμή να αναγνωριστεί, όχι το χρέος αλλά η ανάγκη, η κοινωνία να προσφέρει αφειδώλευτα τα μέσα για την ανάπτυξή της
Βραβεύεσαι με αφορμή δυο δουλειές σου κατά το έτος 2022, μια στο ΘΟΚ και μια με τη Ομάδα Persona. Στις δύο αυτές παραστάσεις συνεργάστηκες με σκηνοθέτες της νεότερης γενιάς. Ποια η γνώμη σου για το σύγχρονο κυπριακό θέατρο;
Το σύγχρονο κυπριακό θέατρο ζει μια μεγάλη αντίφαση. Βρίσκεται ταυτόχρονα σε δημιουργικό οίστρο και ταυτόχρονα διατρέχει τεράστιο κίνδυνο. Νέοι δημιουργοί αλλά και λίγο μεγαλύτεροι, ανδρωμένοι μέσα στο περιβάλλον της θεατρικής πληθωρικότητας πειραματίζονται και ψάχνουν, τολμούν, κάνουν βήματα χειραφέτησης, εξελίσσουν τα ιδιαίτερα κυπριακά χαρακτηριστικά του θεάτρου μας μέσα από τη γλώσσα και τη θεματολογία, δημιουργούν στιγμές υψηλής προστιθέμενης αξίας για το Κυπριακό θέατρο αλλά…
Όλο αυτό γίνεται μέσα από τεράστιο προσωπικό κόστος. Οι καλλιτέχνες του θεάτρου αυτοπυρπολούνται για να συντηρήσουν άσβεστη τη φωτιά της τέχνης τους. Οι όροι μέσα από τους οποίους δημιουργούν, οι συνθήκες δουλειάς, τα μέσα που διατίθενται, είναι κάθε άλλο παρά οι απαιτούμενοι για σωστή δουλειά. Χειροτερεύουν χρόνο με το χρόνο. Κι αυτό συμβαίνει σε κάθε πλαίσιο θεατρικής δημιουργίας με ανάλογο τρόπο, όχι μόνο στις μικρές θεατρικές ομάδες και οργανισμούς.
Φοβάμαι ότι όλη αυτή η ελπιδοφόρα τάση η οποία στηρίζεται μόνο στον «πατριωτισμό των καλλιτεχνών» θα καεί, θα εξαντλήσει τα καύσιμά της και θα σβήσει χωρίς να μπορέσει να αναπτυχθεί επαγγελματικά και σε σωστά πλαίσια. Οι παρενέργειες της ασύμμετρης αυτής ανάπτυξης χωρίς ειρμό και σχέδιο είναι πολλές. Είναι τόσο μεγάλος ο αγώνας, πολλές φορές με όρους επιβίωσης που κάνουν οι καλλιτέχνες που συχνά ένας βασικός παράγοντας ανάπτυξης του θεάτρου, η ανάπτυξη του κοινού, αμελείται. Η εδραίωση και ο εμπλουτισμός, το πλάτεμα της μάζας του θεατρικού κοινού είναι απαραίτητος όρος επιβίωσης και ανάπτυξης της θεατρικής τέχνης.
Δεν μπορώ παρά να «αφιερώσω» αυτό το βραβείο στους τεχνικούς και κατασκευαστές του θεάτρου μας, τις μοδίστρες, τους ζωγράφους των σκηνικών
Τι είναι για σένα το θέατρο, η τέχνη;
Η τέχνη είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους. Το θέατρο, σύνθετη τέχνη, συνδυάζει με τον καλύτερο τρόπο την καλλιτεχνική δημιουργία και την δημόσια και κοινωνική ζωή. Τον δημιουργό με τον πολίτη. Το ατομικό με το συλλογικό. Αποδείχτηκε περίτρανα πως μπορούμε να ζήσουμε χωρίς πολλά πράγματα αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τέχνη. Στα χρόνια της πανδημίας η τέχνη ήταν το μόνο πράγμα που μας κράτησε ολόκληρους. Το μόνο πράγμα που συγκράτησε τα σπασμένα μας κομμάτια.
Το σύγχρονο κυπριακό θέατρο ζει μια μεγάλη αντίφαση. Βρίσκεται ταυτόχρονα σε δημιουργικό οίστρο και ταυτόχρονα διατρέχει τεράστιο κίνδυνο.
Ποια θεωρείς ότι είναι (και ποια πρέπει να είναι) η θέση του θέατρου και της τέχνης γενικότερα στην κοινωνία μας αλλά και στον κόσμο γενικότερα;
Μέσα στην κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού έχει δυστυχώς εδραιωθεί η άποψη ότι η τέχνη είναι ένα προϊόν της αγοράς, μια οικονομική πρωτίστως δραστηριότητα με «ωραία» προϊόντα! Η τέχνη όμως είναι πολιτική πράξη με την έννοια ότι ανήκει στις πτυχές της ζωής που μας διαμορφώνουν μας παιδαγωγούν στην ανθρωπιά. Είναι ο χώρος όπου συνδιαλεγόμαστε, ταυτόχρονα ατομικά και συλλογικά, με τα ψηλότερα δημιουργήματα του ανθρώπινου νου με έναν απλό και αδιαμεσολάβητο τρόπο που δεν έχει ούτε η επιστήμη ούτε η ίδια η πολιτική.
Η τέχνη προσφέρει τόσα πολλά στην κοινωνία και ήρθε η στιγμή να αναγνωριστεί, όχι το χρέος αλλά η ανάγκη, η κοινωνία να προσφέρει αφειδώλευτα τα μέσα για την ανάπτυξή της. Η τέχνη πρέπει να βγει από τα ασφυχτικά δεσμά της οικονομικής ανταποδοτικότητας. Είναι απαραίτητο να ληφθούν τα θεσμικά μέτρα που θα θέτουν τη θεατρική δημιουργία σε γόνιμα επαγγελματικά πλαίσια και ταυτόχρονα να εξασφαλιστεί μια γενναία αύξηση της χρηματοδότησης της θεατρικής τέχνης, της τέχνης γενικότερα. Η τέχνη δεν μπορεί να εξετάζεται με οικονομικούς όρους ανταποδοτικότητας. Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει με την υγεία και την παιδεία. Είναι τομείς που η κοινωνία πρέπει να δίνει απλόχερα λεφτά γιατί παίρνει πίσω άυλα, ασύγκριτης προστιθέμενης αξίας, αγαθά απαραίτητα για την επιβίωση και την διαιώνισή της.
Η τελετή απονομής των Βραβείων Θεάτρου ΘΟΚ θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 4 Απριλίου 2023 και ώρα 8.00 μ.μ. στο Θέατρο ΘΟΚ, Αίθουσα Εύης Γαβριηλίδης, Λευκωσία.
Aκολουθήστε μας στο Google News
