ΕΕ και περιβάλλοντικές προκλήσεις

Του
Αμβρόσιου Προδρόμου*

Οι πρόσφατες εμπειρίες του πλανήτη με τις συνεχόμενες αλλαγές στις καιρικές συνθήκες, έχουν δημιουργήσει σε όλους μας σοβαρό προβληματισμό για το πού οδηγείται η ανθρωπότητα, ποιες θα είναι οι συνέπειες τις επόμενες δεκαετίες. Η αύξηση της θερμοκρασίας σε περιοχές όπως είναι η Σκανδιναβία, το λιώσιμο των πάγων σε περιοχές όπως είναι η Ανταρκτική και η Γροιλανδία, αλλά και ο αυξανόμενος αριθμός των πυρκαγιών σε πάρα πολλές περιοχές του πλανήτη, έχουν δημιουργήσει νέα δεδομένα για το πού οδηγείται ο πλανήτης, καθώς επίσης και για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Αντιμετώπιση η οποία δεν μπορεί να είναι έξω από τις πολιτικές αποφάσεις των μεγάλων κέντρων αποφάσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ο μεγαλύτερος πολιτικός και οικονομικός οργανισμός του πλανήτη, και η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, μετά από τις ΗΠΑ, φέρει μεγάλη ευθύνη για την εξέλιξη των γεγονότων. Αυτό αποτελεί αναντίλεκτο γεγονός, αφού πολλές ποσοτικές και ποιοτικές μετρήσεις δείχνουν ξεκάθαρα ότι (και) η ΕΕ όπως και οι περισσότερες οικονομίες του πλανήτη παράγουν περισσότερα από αυτά που μπορεί ο πλανήτης να αντέξει. Αυτό αναπόφευκτα έχει οδηγήσει σε πραγματικό βιασμό του περιβάλλοντος με αποτέλεσμα να ζούμε τις σημερινές καταστροφικές συνέπειες, χωρίς να γνωρίζουμε πραγματικά πού μπορεί αυτό να σταματήσει. Το τεράστιο μέγεθος της ευθύνης της ΕΕ είναι πλέον αυταπόδεικτο γεγονός και η αναγνώριση αυτής της ευθύνης αποτελεί το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος από την Ένωση.

Σε πολιτικό και νομικό επίπεδο, τα διάφορα θεσμικά σώματα της Ένωσης περνούν μέσα από πολλές και σημαντικές προκλήσεις για το πώς θα δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο, τόσο πολιτικό όσο και νομικό. Οι αφόρητες οικονομικές επιρροές και πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι διάφορες κυβερνήσεις, το Ευρωκοινοβούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς και άλλα θεσμικά σώματα της Ένωσης, δεν μπορούν να παραγνωριστούν και όντως αυτό πρέπει να προβληματίσει τα 500 περίπου εκ. των πολιτών της Ένωσης. Παρόλα αυτά, μέσα σε αυτό το δύσκολο πολιτικό περιβάλλον, και παρά τα πολύπλοκα συμφέροντα, η Ένωση έχει καταφέρει να αναπτύξει διάφορες πολιτικές οι οποίες είναι προς την ορθή κατεύθυνση.

Μια από τις πιο σημαντικές Περιβαλλοντικές Πολιτικές είναι το «Σχέδιο Δράσης Κυκλικής Οικονομίας» (Circular Economy Action Plan) του 2016. Μέσα από το συγκεκριμένο Σχέδιο, η Ένωση προσπαθεί να υποβοηθήσει Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) για να αναπτύξουν δράσεις, οι οποίες από τη μια θα είναι επικερδείς, αλλά από την άλλη θα είναι καινοτόμες και θα μπορούν να προστατεύσουν το περιβάλλον.

Το 2006 η Ένωση είχε προνοήσει για την προστασία του Εδάφους και ανέπτυξε τη «Θεματική Στρατηγική για το Έδαφος» (Soil Thematic Strategy). Η Στρατηγική βασίζεται πάνω σε τέσσερις βασικούς Πυλώνες -την Ευαισθητοποίηση, την Έρευνα, την Ολοκλήρωση και τη Νομοθεσία. Σκοπός της Στρατηγικής είναι να δημιουργηθεί ενιαίο θεσμικό πλαίσιο πάνω στο οποίο η προστασία του Εδάφους δεν θα είναι πλέον θεωρητική, αλλά θα περάσει σε πρακτικό και νομικό επίπεδο. Τέλος, η «Πολιτική της ΕΕ για το Αστικό Περιβάλλον» (EU Policy on the Urban Environment) αποτελεί ακόμα μια σημαντική και προσπάθεια προς την ορθή κατεύθυνση. Ο γενικός στόχος αυτής της πολιτικής είναι να ενισχυθεί η βιωσιμότητα των πόλεων της ΕΕ, ούτως ώστε μέχρι το 2050 όλοι οι Ευρωπαίοι να «ζουν καλά, εντός των ορίων του πλανήτη».

Αυτές και πολλές άλλες παρόμοιες πολιτικές της Ένωσης την έχουν κάνει να ξεχωρίσει από τις υπόλοιπες οικονομίες του πλανήτη, δημιουργώντας το κατάλληλο υπόβαθρο και για άλλες χώρες να ακολουθήσουν. Η ΕΕ παρά τα πολλά προβλήματα και λάθη του παρελθόντος, μπορεί και πρέπει να γίνει μπροστάρης στην προστασία του περιβάλλοντος. Πολιτικές όπως είναι οι πιο πάνω είναι όντως προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά παράλληλα πολλά ακόμα μπορούν να γίνουν, γιατί ο δρόμος είναι μακρύς και ο Πλανήτης δεν μπορεί να περιμένει. Έχουμε ήδη αργήσει.

*Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης & Επιχειρήσεων