ΕΕ: Ο μεγάλος ασθενής του κορονοϊού

Ο καθένας από τους μεγάλους και ισχυρούς παράγοντες της Ένωσης ενεργεί για τα συμφέροντά τους, με τη συνδρομή των δορυφόρων του

 

Της ανταποκρίτριάς μας στο Παρίσι, Μαρίας Δεναξά

 

 

Σε ανίατη κατάσταση εξελίσσεται η έλλειψη αλληλεγγύης στην ΕΕ, η οποία αποδείχθηκε πως είναι ο μεγάλος ασθενής του κορονοϊού. Μετά την κάκιστη διαχείριση της κρίσης χρέους, την παταγώδη αποτυχία αντιμετώπισης της μεταναστευτικής κρίσης, η πανδημία του COVID-19 επιβεβαίωσε αυτό που υποστηρίζουν ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες: πως ο καθένας από τους μεγάλους και ισχυρούς παράγοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενεργεί για τα συμφέροντά τους, με τη συνδρομή των δορυφόρων του.

Πιο πρόσφατη απόδειξη, το ναυάγιο της συνόδου κορυφής και η αντιπαράθεση για το κορονο-ομόλογο, μετά την επίμονη άρνηση Γερμανίας, Ολλανδίας και άλλων βόρειων χωρών να συναινέσουν σ αυτό, με το πρόσχημα πως θα προκαλούσε ηθικό κίνδυνο, ανεύθυνης σπατάλης.

Δεύτερο βιολί στην ΕΕ, η Γαλλία, κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής, η οποία δεν έδειξε, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ιδιαίτερη επιμονή προς αυτή την κατεύθυνση, κράτησε μετριοπαθή στάση, αφήνοντας την Ιταλία και την Ισπανία να «καθαρίσουν».

Εν τω μεταξύ, στη δύσκολη ισορροπία που η γαλλική διπλωματία επιχειρεί να διατηρήσει μεταξύ του ισχυρού Βορρά και του αδύναμου Νότου, καθώς βρίσκεται στο ενδιάμεσο, είχε βάλει την υπογραφή της, στην επιστολή προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, στην οποία εννιά χώρες κυρίως του Νότου, πρότειναν ένα διαφορετικό μοντέλο αντιμετώπισης των συνεπειών της πρωτόγνωρης οικονομικής κρίσης που σέρνει μαζί του ο κορονοϊός.

 

«Αμοιβαιοποίηση» του χρέους

Παράλληλα διατηρώντας το ρόλο του «καλού» στο παιχνίδι συμφερόντων και ισορροπιών, ο Εμανουέλ Μακρόν που ευελπιστεί κάποια στιγμή να παίξει ηγετικό ρόλο στην ΕΕ, όταν η εποχή της Μέρκελ και της γερμανικής παντοδυναμίας θα έχει παρέλθει, έδωσε συνέντευξη σε τρεις ιταλικές εφημερίδες, προσπαθώντας να κατευνάσει τον ιταλικό θυμό απέναντι σε μια ακόμη απαράδεκτη ευρωπαϊκή αντιμετώπιση κρίσιμων στιγμών για τη χώρα.

Ο Γάλλος Πρόεδρος αφού απολογήθηκε για την απόρριψη από Παρίσι και Βερολίνο να βοηθήσουν στην αρχή της υγειονομικής κρίσης τη δοκιμαζόμενη Ιταλία, διαθέτοντας μάσκες και ιατροφαρμακευτικό υλικό, έκανε έκκληση σε δραματικούς τόνους για δημοσιονομική αλληλεγγύη. «Είναι τάχα η ΕΕ, η ευρωζώνη, απλώς ένας νομισματικός θεσμός, ένα σύνολο κανόνων, πολύ χαλαρών, που προβλέπουν ότι κάθε κράτος ενεργεί για λογαριασμό του; Ή θα δράσουμε μαζί, για να χρηματοδοτήσουμε τις δαπάνες μας, για να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε αυτή την κρίση ζωτικής σημασίας;» διερωτήθηκε ο Εμανουέλ Μακρόν. «Μπορεί να πρόκειται για μια δυνατότητα [έκδοσης] κοινού χρέους, όποιο κι αν είναι το όνομά της, ή κάλλιστα για μια αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ, για να μπορέσει να προσφερθεί αληθινή υποστήριξη στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από αυτή την κρίση», πρότεινε. «Το ύψος του ποσού είναι δευτερεύον, αυτό που μετράει είναι η χειρονομία, διαμέσου της έκδοσης κοινού χρέους ή της σύνταξης κοινού προϋπολογισμού», υπογράμμισε. Παρά τις «επιφυλάξεις» χωρών όπως η Γερμανία «δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε αυτή τη μάχη», επέμεινε ο Εμανουέλ Μακρόν.

Μπροστά στον ολοένα και αυξανόμενο κίνδυνο κατάρρευσης της γαλλικής οικονομίας στην οποία ο κορονοϊός ίσως έδωσε τη χαριστική βολή, ο Μακρόν θεωρεί πως τώρα είναι η ευκαιρία να προχωρήσει η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση διαμέσου της «αμοιβαιοποίησης» του χρέους. Όχι μόνο εκείνου για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, αλλά και για το χρέος που θα δημιουργηθεί από την οικονομική ανασυγκρότηση που θα απαιτηθεί μετά το ισχυρό πλήγμα που δέχθηκαν οι ευρωπαϊκές οικονομίες από τον επικίνδυνο ιό. Το Παρίσι εκτιμά πως δεν πρέπει να χαθεί η ευκαιρία και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η ΕΕ να επανέλθει στο status quo ante (στην προγενέστερη κατάσταση). Όμως τα κράτη-μέλη είναι διαιρεμένα.

Γερμανία, Αυστρία, Φινλανδία, Ολλανδία βρίσκονται στα όρια τους, από τη στιγμή που αποδέχθηκαν αναστολή της δημοσιονομικής ορθοδοξίας και τη δράση της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Για τις παραπάνω χώρες, όλα αυτά τα μέτρα είναι προσωρινά, όπως δήλωσε ο Πέτερ Αλτμάιερ, ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών, ο οποίος ανυπομονεί για την επιστροφή στην πολιτική της λιτότητας και των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών με κάθε κόστος. Με αυτή την προσέγγιση διαφωνούν οι χώρες του Νότου που ποντάρουν πολύ στη στάση της Γαλλίας.

Από τη μια το Παρίσι επιθυμεί διακαώς να τα βάλει με τη Γερμανία, από την άλλη θέλει να διατηρήσει τη θέση της χώρας στον γαλλογερμανικό άξονα, παρ’ όλο που οι σχέσεις με τη Γερμανία έχουν μπει σε ψυχροπολεμική περίοδο. Ο Εμανουέλ Μακρόν στις δηλώσεις του, αν κι επιχειρεί να διατηρήσει μια διπλωματική στάση, τηρώντας το γνωστό δόγμα της γαλλική διγλωσσίας, δεν έχει κρύψει την απογοήτευσή του για τη γερμανική αντιμετώπιση σε πολλά σημαντικά ζητήματα και κυρίως στην έλλειψη βούλησης από τους Γερμανούς αποδοχής του οράματός του, που έχει να κάνει με την επανίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για το λόγο αυτό το τελευταίο διάστημα ο Εμανουέλ Μακρόν επιχειρεί άνοιγμα προς το Νότο αλλά και τη Ρωσία, ενώ για να κάμψει τις αντιρρήσεις του Βερολίνου για το κορονο-ομόλογο, πρότεινε την Τρίτη, διά στόματος του Γάλλου Υπουργού Οικονομικών, τη δημιουργία ενός ακόμη κοινού ευρωπαϊκού ταμείου περιορισμένου χρονικού ορίζοντα, που θα εστιάσει στην οικονομική ανάκαμψη και θα βοηθήσει την Ευρώπη να αντέξει την κρίση του κορονοϊού.

 

Υπέρ του κορονο-ομόλογου και ο Αλέξης Τσίπρας

«Η αδιαλλαξία ορισμένων ηγετών θα μπορούσε να είναι μοιραία για την Ευρωπαϊκή Ένωση» ήταν o τίτλος άρθρου του Αλέξη Τσίπρα που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη εβδομάδα στην εφημερίδα Le Monde. Στο άρθρο, ο πρώην Πρωθυπουργός παρατηρεί ότι οι μηχανισμοί που είχαν βάλει την Ελλάδα στη μαύρη λίστα είναι και πάλι σε λειτουργία στην παρούσα κρίση, όπου αρκετοί αρχηγοί κρατών δεν θέλουν να εξετάσουν μια  «αμοιβαιοποίηση» του χρέους. Όπως υπογραμμίζει, «όταν το 2015 η Ελλάδα αντιμετώπιζε τον παραλογισμό της τιμωρητικής λιτότητας που είχε ήδη οδηγήσει, μετά από δύο αποτυχημένα προγράμματα του ΔΝΤ, μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού στα πρόθυρα ανθρωπιστικής κρίσης, οι περισσότεροι στην Ευρώπη θεωρούσαν ότι αυτή η μικρή χώρα θα παρέμενε μια εξαίρεση». Αυτό που υπέστησαν οι Έλληνες, αναφέρει ο Αλέξης Τσίπρας, «έπρεπε στην πραγματικότητα να χρησιμεύσει ως παραδειγματισμός, έτσι ώστε άλλα κράτη να μην ακολουθήσουν τον ολισθηρό δρόμο των μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Τώρα, με την κρίση που προκλήθηκε από τον κορονοϊό, το δημοσιονομικό έλλειμμα γίνεται κοινό πρόβλημα για πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ».

Ο πρώην Πρωθυπουργός υπενθυμίζει τις προσπάθειές του να πείσει τους Ευρωπαίους ηγέτες και συνεχίζει: «Όχι, δεν έχουμε σήμερα πραγματικό πόλεμο. Αλλά είναι σαν να έχουμε πόλεμο. Οι οικονομίες μας συρρικνώνονται συμμετρικά και με απόλυτους όρους. Προτεραιότητά μας, όμως, είναι να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Τα χρέη ξεπληρώνονται ή και διαγράφονται, όπως έγινε και μετά από έναν πραγματικό πόλεμο, το 1953. Οι ζωές, όμως, δεν ξαναγυρίζουν». Σε άλλο σημείο του άρθρου ο Αλέξης Τσίπρας ασκεί έντονη κριτική σε Ευρωπαίους ηγέτες και στην Άνγκελα Μέρκελ, καθώς «σ’ αυτές, λοιπόν, τις δραματικές συνθήκες έκτακτης ανάγκης που βιώνουμε, συνειδητοποιούμε ότι μέρος της ευρωπαϊκής ηγεσίας έχει καταλήξει σε λανθασμένα συμπεράσματα σχετικά με τις προηγούμενες κρίσεις και επιμένει στις λανθασμένες συνταγές. Φοβάμαι ότι αυτή η ακραία επίδειξη αμοραλισμού και αδιαλλαξίας από Ευρωπαίους ηγέτες -όπως ο Ολλανδός Πρωθυπουργός Mark Rutte- ίσως αποβεί μοιραία για την ίδια την ενότητα της Ένωσης. Διότι η ενότητα δεν βασίζεται μόνο σε οικονομικούς όρους, αλλά και στις κοινές μας αξίες». Ο αρχηγός της ελληνικής αξιωματικής αντιπολίτευσης σημειώνει πως «αν το πρόβλημα είναι η λέξη “ευρωομόλογο”, πάνω από όλα συμβολική, λύσεις υπάρχουν. Πάντα υπάρχουν τεχνικές εναλλακτικές με το ίδιο αποτέλεσμα αλλά με διαφορετικό όνομα. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να συμφωνηθεί η έκδοση ενός μεγάλου ομολόγου από τον EMΣ. Ο ΕΜΣ έχει την πιστοληπτική δυνατότητα να δανείζεται με εξαιρετικούς όρους ένα

μεγάλο αλλά απαραίτητο ποσό κεφαλαίων -ισοδύναμο, για παράδειγμα, του ποσού που συμφώνησαν οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Δημοκρατικοί για την προστασία της οικονομίας των ΗΠΑ. Βάσει αυτού του ομόλογου, ο ΕΜΣ θα μπορούσε στη συνέχεια να δημιουργήσει ανοιχτή μια πιστοληπτική γραμμή προς τα κράτη-μέλη, χωρίς άλλη προϋπόθεση πέραν της αντιμετώπισης των κρίσεων στην Υγεία και την Οικονομία».

Και καταλήγει: «Ένα ευρωομόλογο χωρίς τη Γερμανία και την Ολλανδία δεν θα είναι, βεβαίως, το ίδιο ισχυρό, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι όλες οι υπόλοιπες χώρες μαζί, αντιπροσωπεύουν άνω των 2/3 του ΑΕΠ της ΕΕ. Με την προϋπόθεση ότι έχουν τη βούληση να προχωρήσουν μπροστά. Εξάλλου, αυτός θα μπορούσε να είναι και ο μόνος τρόπος για να προχωρήσει όλη η Ευρώπη μπροστά».