«Εφιαλτικές ώρες» έζησε μόνο η κοινή λογική – Οι ψεύτικες ειδήσεις που κυκλοφόρησαν τις τελευταίες μέρες

September 10, 2023 - 10:15 am

Του Παναγιώτη Πενταλιώτη

Η έγκυρη, αντικειμενική και πλήρης ενημέρωση των πολιτών είναι μεγάλη υπόθεση –αφορά τη συμμετοχή στις κοινωνικές διεργασίες, τη συμμετοχή στη γνώση, την ίδια τη δημοκρατία.

Για δεκαετίες ο ρόλος αυτός έπεφτε στους ώμους των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης και σε δημοσιογράφους που είχαν την παιδεία, την τόλμη και τα μέσα να τα βάλουν με τα κατεστημένα και να διατυπώνουν με παρρησία την άποψη τους. Αυτό, πλέον σε μεγάλο βαθμό τείνει να εκλείψει.

Το κενό φιλοδοξούν να καλύψουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας και έχουν, ίσως, την πλέον μεγάλη επίδραση στην καθημερινότητά μας. Αν και αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν η απάντηση στην ελεγχόμενη ενημέρωση των παραδοσιακών ΜΜΕ, πλέον, μέσω τους, διαχέονται πληροφορίες κάθε είδους και ποιότητας ενώ ολοένα και περισσότερο καθίστανται χώροι εκτόνωσης απωθημένων, εμμονών και μίσους.

Οι ψευδείς ειδήσεις αποτελούν μια από τις πιο σοβαρές απειλές για την αξιοπιστία της ενημέρωσης, την κοινωνία συνολικά και τη δημοκρατία. Σύμφωνα με σχετική έρευνα, οι ψευδείς ειδήσεις διακινούνται στο διαδίκτυο έξι φορές πιο γρήγορα από ό,τι οι ειδήσεις που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Αν και τα ψεύτικα νέα δεν είναι κάτι νέο, τα τελευταία χρόνια, η θολή γραμμή μεταξύ δημοσιογραφίας και καταγραφής γεγονότων ή «γεγονότων», με μόνο σκοπό την παραπληροφόρηση έχει ως αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να παραπλανείται αλλά και να παραπλανεί αναπαράγοντας ψευδείς πληροφορίες. Το γεγονός αυτό ενισχύει τη σημασία της σωστής πληροφόρησης για τις «ειδήσεις» που φτάνουν σε κάθε χρήστη.

Αυτές τις μέρες, με αφορμή τα επεισόδια στη Χλώρακα και στη συνέχεια στη Λεμεσό, υπήρξε ένα όργιο παραπληροφόρησης, με χρήστες που έγραφαν, στην κυριολεξία, ότι τους κατέβαινε απευθυνόμενοι στους διαδικτυακούς τους φίλους και όχι μόνο.

Δυστυχώς, είδαμε πολλούς που συνειδητά διέδιδαν ψευδείς ειδήσεις για να εξυπηρετήσουν τους στόχους τους. Είδαμε, ταυτόχρονα, πολλούς χρήστες των ΜΚΔ αφελώς και χωρίς κανένα φιλτράρισμα, να κοινοποιούν τα Fake News του καθενός ως πραγματικό γεγονός, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το τοξικό περιβάλλον που ενεθάρρυνε επικίνδυνες καταστάσεις όπως το πογκρόμ εναντίον μεταναστών στην Λεμεσό.

Η πραγματικότητα για το μεταναστευτικό και το προσφυγικό πρέπει να μεταφέρεται όπως είναι, χωρίς να μεγαλοποιούνται κάποια συμβάντα ή να τους προσδίδονται άλλες αιτίες και αφορμές. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για πολλά άλλα, μικρά ή μεγάλα θέματα. Και είναι ευθύνη όλων να είμαστε υποψιασμένοι, να αμφισβητούμε, να ψάχνουμε τα όσα βλέπουμε, ακούμε και διαβάζουμε. Και, βεβαίως, ακόμα μεγαλύτερη είναι η ευθύνη της πολιτείας να προστατεύσει την κοινωνία από τα φαινόμενα αυτά.

Fake News που κυκλοφόρησαν τις τελευταίες μέρες και ποια η αλήθεια για αυτές

Αριθμός μεταναστών

Ψευδής είδηση: Χρύσανθος Σαββίδης (βουλευτής ΔΗΚΟ), τηλεόραση Sigma, 29.08.2023. Στην προσπάθεια του να πείσει ότι το πρόβλημα στη Χλώρακα είναι ιδιαίτερα μεγάλο ανέφερε για τον αριθμό των μεταναστών και αιτητών ασύλου στην περιοχή: «Μια κοινότητα των 5.000 έχει 3.000 ξένους μετανάστες».

Η Αλήθεια: Κοινοτάρχης Χλώρακας, Φιλελεύθερος, 27.08.2023. Στη «Χλώρακα των 6.500 κατοίκων» προστέθηκαν τον Μάρτη 2020 γύρω στους 600 μετανάστες/πρόσφυγες, οπότε άρχισαν οι πρώτες μεγάλες αντιδράσεις από τους κατοίκους, διότι στην κοινότητα υπήρχαν ήδη 800 Σύροι. Συνολικά 1300.

Ψευδής είδηση: Γιάννος Χαραλαμπίδης, (άρθρο “ανάλυσης”), Σημερινή, 3.3.2023. «Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του κράτους, το 95% των αιτητών ασύλου προέρχονται από την Τουρκία, μέσω κατεχομένων και «νεκρής ζώνης», και το άλλο 5% προέρχεται μέσω θαλάσσης από Τουρκία, Συρία και Λίβανο»

Αλήθεια: Από το 2021 έως τον Ιούνιο 2023 η Κύπρος δέχθηκε 40.363 αιτήσεις ασύλου. 19.216 από Ουκρανούς στους οποίους παραχωρήθηκε προσωρινή προστασία, 9.019 από Συρία και οι υπόλοιπες από Νιγηρία, Αφγανιστάν, Καμερούν κ.α. (UNHCR Κύπρου)

Πετροβολισμός από μετανάστες

Ψευδής είδηση: Στις 15.08.2023 κυκλοφορεί στο Facebook, από τους “Επιτηρητές Χλώρακας”, φωτογραφία που δείχνει πετροβολισμούς από αλλοδαπούς και γίνεται viral. Iσχυρισμοί για “άσχημες εξελίξεις”.

367739761 10167873666590181 4061116177313225001 n

Αλήθεια: Μόνο με μια απλή αναζήτηση φωτογραφίας στο διαδίκτυο, η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 16 Οκτωβρίου 2016 στη Νότια Αφρική. Δείχνει φοιτητές να διαμαρτύρονται πετώντας πέτρες, κατά τη διάρκεια διαδήλωσης κατά του κόστους των φοιτητικών διδάκτρων στο Πανεπιστήμιο Wits στο Γιοχάνεσμπουργκ, στα πλαίσια του κινήματος Fees Must Fall. (Κατάρριψη και από το FactCheckCyprus)

Χάρτης Συρίας με επικίνδυνες περιοχές

Ψευδής είδηση: Στις 19/08/2023, ο Επαρχιακός Γραμματέας του ΔΗΣΥ Πάφου, Νικόλας Λιασίδης, κοινοποίησε στο Facebook έναν χάρτη της Συρίας από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης Ασύλου, υποστηρίζοντας ότι βάσει του οι Σύριοι μπορούν να επιστρέψουν σε διάφορες περιοχές της Συρίας καθώς θεωρούνται ασφαλείς. Αυτή η δήλωση, ωστόσο, αποδεικνύεται παραπλανητική.

Αλήθεια: Στον χάρτη της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EUAA), οι περιοχές που εμφανίζονται με βαθύ κόκκινο υποδηλώνουν ανείπωτα υψηλό επίπεδο επικινδυνότητας, ενώ οι περιοχές σε ροζ χρώμα υποδεικνύουν περιστατικά βίας, αν και όχι σε τόσο υψηλό βαθμό. Συνολικά, η μόνη ασφαλής περιοχή στη Συρία, σύμφωνα με τον χάρτη, αποτελείται από την πόλη της Δαμασκούς και το Κυβερνείο της Ταρτούς. (Κατάρριψη από FactCheckCyprus)

Ο αυτόκλητος εκπρόσωπος των Σύρων ως τζιχαντιστής

Ψευδής είδηση: Στις 30.08.2023 ο χρήστης “Έλλην Πολέμαρχος” δημοσίευσε φωτογραφία ενός Σύρου (αυτόκλητου εκπρόσωπου των Σύρων στην Πάφο) δίπλα από φωτογραφία που, όπως ισχυρίζεται, είναι το ίδιο άτομο και «αποδεικνύει» ότι είναι τζιχαντιστής που αποκεφαλίζει χριστιανούς.

Αλήθεια: Η φωτογραφία του τζιχαντιστή κυκλοφορεί τουλάχιστον από το 2017 και εμφανώς αφορά άλλο άτομο. Το σχετικό βίντεο δείχνει τον αποκεφαλισμό πεσόντων Κούρδων μαχητών από Τούρκους στρατιώτες. Ένας από τους Τούρκους στρατιώτες ακούγεται καθαρά να λέει ότι εκδικούνται το αίμα του στρατιώτη Efe Osman Apaydin, που σκοτώθηκε πολεμώντας το PKK τον Απρίλιο του 2017 στο Σιρνάκ της Τουρκίας.

(Κατάρριψη από το FactCheckCyprus)

Απαγωγή και ξυλοδαρμός εθνοφρουρού

Ψευδής είδηση: «Απαγωγή και ξυλοδαρμός εθνοφρουρού από Σύρους», στη Χλώρακα, ο οποίος έζησε “εφιαλτικές ώρες”, αφού τον βασάνισαν και τον κτυπησαν σε διάφορα μέρη του σώματός του, σύμφωνα με τον δημιουργό της ανάρτησης.

Αλήθεια: «Ούτε κακώσεις έχει, ούτε μαρτυρία δίνει ο 18χρονος εθνοφρουρός για την απαγωγή» δηλώνει η Αστυνομία. Ο Υπεύθυνος του Τμήματος Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων Πάφου Μιχάλης Νικολάου ανέφερε στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha (05.09.2023) ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν επιβεβαιωθεί οποιαδήποτε αδικήματα για τη συγκεκριμένη υπόθεση, αφού το φερόμενο θύμα δεν έχει καταγγείλει στις Αρχές, ενώ δεν φέρει οποιεσδήποτε εμφανείς κακώσεις. Αφέθηκε ελεύθερος ο 22χρονος που συνελήφθη.

Μαχαίρωμα αστυνομικού στη Λεμεσό από αλλοδαπό ντελιβερά

Ψευδής είδηση: Λευτέρης Γεωργίου (Κίνημα ΕνΕργω), 31.08.2023. «Ένας αστυνομικός εκτός υπηρεσίας, μαχαιρώθηκε από διανομείς φαγητού “στη μέση του δρόμου” στη Λεμεσό».

373571931 688584313289063 7552178166915996320 n

Αλήθεια: Ο άντρας μεταφέρθηκε σε κατάσταση μέθης στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού όπου διαπιστώθηκε από τους επί καθήκοντι ιατρούς ότι έφερε ελαφρύ επιφανειακό τραύμα στην κοιλιακή χώρα. Μέχρι στιγμής έχει δώσει διαφορετικούς ισχυρισμούς σε διάφορα πρόσωπα, σε σχέση με το πως προκλήθηκε το τραύμα.H αστυνομία δεν είχε ποτέ επίσημη καταγγελία.

Σύροι με πετρες και ξύλα στη Λεμεσό

Ψευδής είδηση: Ο Πρόεδρος της “Ελληνικής Λύσης”, Κυριάκος Βελόπουλος, ανάρτησε στο Facebook φωτογραφία που όπως ισχυρίστηκε δείχνει αλλοδαπούς στη Λεμεσό, κρατώντας πέτρες και ξύλα.

370616895 688584573289037 8466305406705912149 n

Αλήθεια: Το βίντεο που έχει αναρτήσει ο Πρόεδρος της «Ελληνικής Λύσης», έχει τραβηχτεί στο Τελ Αβίβ και όχι στη Λεμεσό. Τα επεισόδια σημειώθηκαν μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων της κυβέρνησης της Ερυθραίας, στο Τελ Αβίβ. (Καταρρίφθηκε από το FactCheckGreece)

Επιδόματα Μεταναστών (…όλοι οι αριθμοί κερδίζουν)

Ψευδής Είδηση: Αναπαραγωγή ανάρτησης με την «πληροφόρηση» ότι οι «λάθρο» λαμβάνουν επίδομα €1070.

375467341 10168319919285372 4046894987980117778 n

Αλήθεια: Από την ιστοσελίδα του UNHCR, επιβεβαιώνεται ότι οι αιτητές ασύλου, οι οποίοι ενόσω το κράτος εξετάζει το αίτημα τους για διεθνή προστασία βρίσκονται νόμιμα στην Κύπρο, λαμβάνουν επίδομα €361, εκ των οποίων τα €100 αφορούν τη στέγαση τους και μεταβιβάζονται κατευθείαν από το κράτος στο λογαριασμό του ιδιοκτητή του σπιτιού που νοικιάζουν.

375051101 10168319919165372 7078547036355456139 n

Προφίλ με αραβικό όνομα βρίζει κατοίκους Χλώρακας

Ψευδης Είδηση: Λογαριασμός με αραβικό όνομα, αισχρολογεί ενάντια στους κατοίκους της Χλώρακας.

Αλήθεια: Ο λογαριασμός έχει δημιουργηθεί και διαγραφεί τον Αύγουστο 2023. Πριν διαγραφεί είχε διαπιστωθεί ότι το προφίλ δημιουργήθηκε με εικόνες κατεβασμένες απο την Google, χωρίς καμία αλλή ανάρτηση ή κίνηση στο λογαριαμό. Ο τρόπος γραφής και “ορθογραφίας” των Greeklish, παραπέμπει σε Ε/Κύπριο και όχι σε αλλοδαπό.

Οι “μαύροι” βανδαλισαν το περίπτερο της Dao στη Λεμεσό

Ψευδής είδηση: Αφρικανοί (“Μαύροι”) κατέστρεψαν το περίπτερο της Dao, στη Λεμεσό. Στο βίντεο το οποίο αναρτήθηκε στο Facebook, φαίνεται άντρας να λέει οτι “ο κάθε μαύρος έρχεται μες τουτο τον τόπο και δεν θα μεινει ένας”.

Αλήθεια: Ο άντρας ο οποίος παρουσιάζεται στο βίντεο απολογήθηκε την επομένη σε ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού Σίγμα αναφέροντας τα εξής: «Πίστευα ότι το έκαναν ξένοι, για δικούς τους λόγους. Εκ των υστέρων έμαθα οτι το έκαμαν δικοί μας, που εκαμαν διαδήλωση για τους αλλοδαπούς».

Τζιχαντιστές …από τα ΤικΤοκ

Ψευδής Είδηση: «Στην Πάφο κατέρχονται τους τελευταίους μήνες νεαροί τζιχαντιστές εκφράζει το κοινοτικό συμβούλιο Χλώρακας δικαιολογώντας εμμέσως τις αντιδράσεις εναντίον αλλοδαπών ενώ βλέπει και πολιτικές σκοπιμότητες», όπως αναφέρει η είδηση

Παράλληλα, το κοινοτικό συμβούλιο ισχυρίζεται, ότι ««πίσω από τους τζιχαντιστές βρίσκονται ΜΚΟ, επιχειρηματίας και κύκλωμα Σύρων», ενώ θέτει και θέμα εθνικής ασφάλειας.

Η Αλήθεια: Ο κοινοτάρχης Χλώρακας ανησυχούσε λόγω φωτογραφιών στο TikTok που έδειχναν κάποια άτομα να κρατούν όπλα. Αυτές οι φωτογραφίες ανήκαν σε άγνωστα άτομα που απλά αντάλλαζαν μηνύματα στη Χλώρακα.

Όπως παραδέχτηκε τόσο ο κοινοτάρχης όσο και ο Αρχηγός Αστυνομίας, δεν υπάρχουν τζιχαντιστές στη Χλώρακα.