Λογοτεχνικό trivial/ Ορίζοντας
Ο Γιώργος Μελή, με έναν επετειακό χαρακτήρα, γράφει, ενίοτε μεταφράζει και παρουσιάζει συγγραφείς, λογοτεχνικά κείμενα ή συμβάντα και άλλα «ασήμαντα».
«Είναι αισχρό» της Chimamanda Ngozi Adichie
Η τρίβιαλ αφορμή
Παύση. Για δύο μήνες περίπου. Είχα προγραμματίσει άλλα δύο τρίβιαλ που ποτέ δε γράφτηκαν. «Είχα κι εγώ τα δικά μου», για να το θέσω όπως ένας από τους ήρωες του Θείου Γιάννη του Αντώνη Γεωργίου. Ότι είχα, είχα. Τρίβιαλ και μη. Αυτός δεν ήταν ο λόγος που δεν μπήκα στη διαδικασία, αλλά η δικαιολογία. Ένα κείμενο που, με αφορμή τη λογοτεχνική μαρτυρία του Guibert για το AIDS, θα γινόταν μια προσπάθεια σύγκρισης μεταξύ εκείνης της πανδημίας και της τωρινής, συλλέγοντας πληροφορίες που ή είχαμε ξεχάσει ή δεν θέλαμε να λάβουμε υπόψη. Ένα άλλο θα προσπαθούσε να ήταν μια σύντομη εξήγηση του Μetoo στη Γαλλία.
Μερικές φορές τα γεγονότα μας προλαβαίνουν. Άλλες, η συζήτηση είναι τόσο τεταμένη που είναι προτιμότερο να το βουλώσεις. Το κλίμα μονίμως πολωμένο. Δεν υπάρχει ασφαλές περιβάλλον για να τεθούν ερωτήσεις. Οφείλεις να ξέρεις και να ενημερώνεσαι. Δεν υπάρχει χρόνος για κριτική απόσταση. Ζούμε στην εποχή του instant και της hashtag-οποίησης της σκέψης. Αν δεν διαλέξεις στρατόπεδο, θα αποφασίσουν για σένα οι ψηφιακοί επαναστάτες. Αντί συζήτησης, γίνεται μια παραφιλολογική ανάλυση των a priori χειρίστων προθέσεών σου. Της ανάλυσης ακολουθεί μια δίκη (όσο κρατά ένα διάλειμμα για καφέ και τσιγάρο) και τέλος η ετυμηγορία: «στο πυρ το εξώτερον». Τι θα κάνουμε άραγε με τόσους καμένους-καταδικασμένους;
Αυτά σκεφτόμουν όταν όλως τυχαίως έπεσα πάνω σε μια πρόσφατη συνέντευξη της Chimamanda Ngozi Adichie, στην οποία γινόταν αναφορά στο κείμενο της που παραθέτω πιο κάτω. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα δημοσιεύματα του «τρίβιαλ», γραμμένα με αφορμή μια σημαντική ημερομηνία στην ιστορία της λογοτεχνίας, η επιλογή του εν λόγω κειμένου ήταν συγκυριακή. Όπως συχνά συμβαίνει με την ανάγνωση, διαβάζοντας κάτι βρίσκεις τις σκέψεις σου να οργανώνονται σε παραγράφους, να δομούνται συγκροτημένα με τις λέξεις ενός άλλου. Η φωνή του Άλλου μπορεί να ταυτίζεται με τη δική σου, μπορεί και όχι. Αποτελεί όμως πάντα αφετηρία για διάλογο.
Ζούμε στην εποχή του instant και της hashtag-οποίησης της σκέψης. Αν δεν διαλέξεις στρατόπεδο, θα αποφασίσουν για σένα οι ψηφιακοί επαναστάτες.
Το συγκείμενο
Το 2017 σε τηλεοπτική συνέντευξη η Νιγηριανή συγγραφέας απαντά σε ερώτηση δημοσιογράφου εξηγώντας: «Όταν άτομα ρωτάνε αν οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες, εγώ θα απαντούσα πως οι τρανς γυναίκες είναι τρανς γυναίκες». Καθώς η ίδια μέσα από τα κείμενά της και τις τοποθετήσεις της έχει γίνει ένα παγκόσμιο φεμινιστικό ίνδαλμα, η πιο πάνω τοποθέτηση είχε προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Ανεξάρτητα με τη δράση της, την έμπρακτη υποστήριξή της στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, η πρόταση αυτή απομονώνεται και κατηγορείται πάραυτα για τρανσφοβία. Σε μια προσπάθεια επεξήγησης του τι ακριβώς εννοούσε, ανασκευάζοντας τη δήλωσή της, θα πει αργότερα: «οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες, με διαφορετικές εμπειρίες». Η αναγνώριση της διαφορετικότητας δεν συνεπάγεται την αιτιολόγηση της οποιασδήποτε διάκρισης.
Μεταξύ των διαδικτυακών επικριτών της, και δύο προστατευόμενές της, δύο νεαρές Αφρικανές συγγραφείς που είχαν φοιτήσει στο σεμινάριο δημιουργικής γραφής της Ngozi Adichie. Όταν το 2021 χάνει τους γονείς της εν μέσω πανδημίας, οι εν λόγω συγγραφείς θεωρούν αυτή την απώλεια ως τιμωρία για τη τρανσφοβία της Ngozi Adichie. Το κείμενό της «It is obscene: a true reflection in three parts», που παρατίθεται παρακάτω σε μετάφραση του υπογράφοντα, γράφεται ως απάντηση στους επικριτές της αλλά κι ως κριτική του σύγχρονου κόσμου.
Το κείμενο της Ngozi Adichie
Σε μερικά νεαρά άτομα σήμερα, παρατηρώ το εξής, το οποίο βρίσκω όλο και πιο πολύ προβληματικό: μια ανηλεή απληστία· μια δίψα να πάρουν και να πάρουν και να πάρουν, χωρίς ποτέ να δώσουν· μία τεράστια αίσθηση πως δικαιωματικά πλεονεκτούν· μια ανικανότητα να δείξουν ευγνωμοσύνη· μια ευκολία στην ανεντιμότητα, στην επιδειξιμανία στην εγωπάθεια που καμουφλάρεται με τη γλώσσα της αυτοβελτίωσης· μια μόνιμη προσδοκία να βοηθηθούν ή να ανταμειφθούν ανεξαρτήτως αν το αξίζουν ή όχι· μια επιδέξια κι αψεγάδιαστη γλώσσα αλλά με ελάχιστη συναισθηματική νοημοσύνη· ένα εντυπωσιακό επίπεδο εγωκεντρισμού· μια μη ρεαλιστική απαίτηση πουριτανισμού από τους άλλους· μια υπερδιογκωμένη αίσθηση ικανότητας ή ταλέντου, όταν αυτά υπάρχουν· μια ανικανότητα να απολογηθούν με πλήρη ειλικρίνεια, χωρίς δικαιολογίες, μια παθιασμένη παράσταση αρετής άριστα εκτελεσμένη στον δημόσιο χώρο του Twitter αλλά όχι στον ιδιωτικό χώρο της φιλίας.
Το βρίσκω αισχρό.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι εξοικειωμένοι με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που πνίγονται στο φαρισαϊσμό και που στερούνται συμπόνιας, που μπορούν να μιλούν με άνεση και στόμφο στο Twitter για καλοσύνη, αλλά είναι πραγματικά ανίκανοι να δείξουν καλοσύνη. Άνθρωποι που οι διαδικτυακές τους ζωές είναι περιπτωσιολογικές μελέτες συναισθηματικού μαρασμού. Άνθρωποι για τους οποίους η φιλία και οι προσδοκίες της για αφοσίωση, συμπόνια και συμπαράσταση, δεν έχουν πλέον σημασία. Άνθρωποι που ισχυρίζονται πως αγαπούν τη λογοτεχνία –τις άτακτες ιστορίες της ανθρωπότητάς μας– αλλά εμμένουν μονομανιακά με την επικρατούσα ιδεολογική ορθοδοξία. Άνθρωποι που ζητούν να καταδώσεις φίλους σου για σαθρούς λόγους, ούτως ώστε να παραμείνεις μέλος της εκλεκτής πουριτανής τάξης.
Έχουμε μια γενιά νέων ατόμων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο τρομοκρατημένη μήπως έχει λάθος απόψεις, που στερείται την ευκαιρία να σκεφτεί, να μάθει και να καλλιεργηθεί.
Άνθρωποι που σου ζητούν «να ενημερωθείς», ενώ στην πραγματικότητα οι ίδιοι δεν έχουν διαβάσει ούτε ένα βιβλίο, ενώ δεν είναι ικανοί να υποστηρίξουν ευφυώς τις δικές τους ιδεολογικές τοποθετήσεις, γιατί για αυτούς «ενημερώσου» σημαίνει παραδόξως «παπαγάλισε ό,τι λέω, ισοπέδωσε κάθε ανεπαίσθητη διαφορά, εξαφάνισε την πολυπλοκότητα».
Άνθρωποι που δεν αναγνωρίζουν πως αυτό που θεωρούν ως μία πολύπλοκη θέση δεν είναι παρά ένα απλουστευμένο κράμα αφηρημένων εννοιών και ορθοδοξίας – η πολυπλοκότητα σε αυτή την περίπτωση είναι μια επίδειξη του πόσο κατατοπισμένοι είναι με την τρέχουσα εκδοχή της ιδεολογικής ορθοδοξίας.
Άνθρωποι που χειρίζονται τις λέξεις «βία» και «εργαλειοποίηση» σαν αμαυρωμένες πιρούνες. Άνθρωποι που εξαρτώνται από τη συσκότιση, που δεν έχουν ίχνος συμπόνιας για άτομα που είναι ειλικρινά περίεργα ή μπερδεμένα. Κάντε τους μια ερώτηση και θα σου πουν πως η απάντηση είναι να επαναλάβεις ένα μάντρα. Επαναλάβετε την ερώτηση σας για αποσαφήνιση και θα κατηγορηθείτε για βία […].
Κι έτσι έχουμε μια γενιά νέων ατόμων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο τρομοκρατημένη μήπως έχει λάθος απόψεις, που στερείται την ευκαιρία να σκεφτεί, να μάθει και να καλλιεργηθεί. Έχω μιλήσει με νέους που μου λένε πως πανικοβάλλονται και μόνο στην ιδέα να γράψουν ένα tweet, που διαβάζουν και ξαναδιαβάζουν τα tweet τους γιατί φοβούνται πως θα τους επιτεθούν οι ομοϊδεάτες τους. Η αρχή της καλής πίστης είναι νεκρή. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι η καλοσύνη αλλά η επίδειξη καλοσύνης. Δεν είμαστε πλέον άνθρωποι. […] Αυτό είναι αισχρό.
Aκολουθήστε μας στο Google News
