Εισέβαλε η Σοβιετική Ένωση στην Πολωνία;

Του Βασίλη Κωστή

Συχνά και καθόλου τυχαία υποστηρίζεται από κάποιους ότι το «Σύµφωνο µη επίθεσης» µεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερµανίας, γνωστό και ως «Σύµφωνο» ή «Συνθήκη Μολότοφ – Ρίµπεντροπ», το οποίο υπογράφηκε στη Μόσχα τον Αύγουστο του 1939, ήταν µια συµφωνία (agreement) για τη διχοτόµηση – το µοίρασµα της Πολωνίας.

Κατά την κρίση µου, ένας από τους λόγους για τους οποίους προβάλλεται αυτό το βολικό ψέµα είναι και ο εξής: Η Βρετανία και η Γαλλία όντως υπέγραψαν Σύµφωνο Μη Επίθεσης µε τον Χίτλερ που διχοτόµησε ένα άλλο κράτος, την Τσεχοσλοβακία. Αυτό το Σύµφωνο ήταν η «Συµφωνία του Μονάχου» της 30ής του Σεπτέµβρη 1938. Στο µοίρασµα της Τσεχοσλοβακίας συµµετείχε και η Πολωνία, που πήρε ένα µέρος της περιοχής Cieszyn, παρ’ όλο που ο πολωνικός πληθυσµός εκεί αποτελούσε µειοψηφία.

Η Γερµανία, που ήταν ο µεγαλύτερος «παίκτης» σ’ αυτό το ιµπεριαλιστικό «παιχνίδι», πήρε τη «µερίδα του λέοντος».
Η εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και η κατοχή της δεν προβλεπόταν από τη «Συµφωνία του Μονάχου», αλλά η Βρετανία και η Γαλλία δεν έκαναν τίποτα γι’ αυτήν την κατάφωρη παραβίαση της συµφωνίας. Στην ουσία, αυτές οι δύο χώρες ήταν συνένοχες για το µοίρασµα της Τσεχοσλοβακίας. Ήξεραν, όµως, τι έκαναν. Έσπρωχναν τη Γερµανία πιο κοντά στα σοβιετικά σύνορα.

Η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε συµφωνία µη επίθεσης µε τη Γερµανία, όχι για να διχοτοµήσει την Πολωνία, όπως έγινε στην Τσεχοσλοβακία, αλλά για να υπερασπίσει την εδαφική της ακεραιότητα, την κρατική της υπόσταση. Η συµφωνία περιέλαβε και µια «διαχωριστική, απαγορευτική γραµµή» µέσα στην Πολωνία, πέραν από την οποία δεν µπορούσαν να περάσουν τα γερµανικά στρατεύµατα σε περίπτωση που σε έναν πόλεµο η Γερµανία συνέτριβε τον πολωνικό στρατό. Την 1η του Σεπτέµβρη 1939, η Γερµανία εισέβαλε στην Πολωνία και µέσα σε δύο περίπου εβδοµάδες συνέτριψε, όντως, τον πολωνικό στρατό.

Ο νικηµένος πολωνικός στρατός και η πολωνική κυβέρνηση θα µπορούσαν, αν ήθελαν, να υποχωρήσουν στο ανατολικό κοµµάτι της Πολωνίας, το κοµµάτι πέραν της προαναφερθείσας «διαχωριστικής, απαγορευτικής γραµµής», και από εκεί να συνάψουν ειρήνη µε τη Γερµανία. Η Σοβιετική Ένωση προσέφερε αυτή την επιλογή στους Πολωνούς όχι από αγάπη για την Πολωνία -που από τον καιρό της Συνθήκης της Ρίγας (Treaty of Riga), το 1921, είχε υπό την κατοχή της τη µισή Λευκορωσία και Ουκρανία- αλλά γιατί θα είχε ένα παρεµβαλλόµενο κράτος (buffer state), οπλισµένο και εχθρικό προς τη Γερµανία, ανάµεσα στο Γ’ Ράιχ και τα σοβιετικά σύνορα.

Τι έκανε η πολωνική κυβέρνηση; Ενάντια στα συµφέροντα του πολωνικού λαού πέρασε στην ουδέτερη Ρουµανία, θέτοντας εαυτόν υπό περιορισµό. ∆εν µπορούσε να λειτουργήσει ως κυβέρνηση από τη Ρουµανία. Ούτε µπορούσε να φύγει από τη χώρα αυτή και να πάει στη Γαλλία ή τη Βρετανία, που είχαν στο µεταξύ κηρύξει πόλεµο εναντίον της Γερµανίας, επειδή κάτι τέτοιο θα ήταν παραβίαση της ρουµανικής ουδετερότητας, εχθρική πράξη ενάντια στη Γερµανία.
Η πολωνική κυβέρνηση κατάφερε να µετατραπεί σε αιχµάλωτο πολέµου µέσα στη Ρουµανία!

Η Ρουµανία αφόπλισε και τον πολωνικό στρατό, όταν αυτός πέρασε τα σύνορα και εισήλθε στα εδάφη της. Χωρίς κυβέρνηση, η Πολωνία δεν ήταν πλέον κράτος. ∆εν υπήρχε εκπρόσωπος της Πολωνίας για να διαπραγµατευτεί την κατάπαυση του πυρός ή οποιαδήποτε συνθήκη µε τον Χίτλερ. Η «διαχωριστική, απαγορευτική γραµµή», που περιλαµβανόταν στο «Σύµφωνο µη Επίθεσης» µεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και Γερµανίας, βρισκόταν µέσα στην επικράτεια του πολωνικού κράτους, το οποίο, όπως εξήγησα παραπάνω, έπαψε να υπάρχει ύστερα από τη φυγή της πολωνικής κυβέρνησης και του πολωνικού στρατού στη Ρουµανία.

Αύριο το β’ µέρος