Μιλά στη «Χαραυγή» ο γιος του λαϊκού ποιητή, Ηλίας Λιασίδης
Της Γιώργιας Ερωτοκρίτου
Παύλος Λιασίδης. Ένα όνομα, μια ιστορία. Μια προσωπικότητα που στιγμάτισε με την πλούσια ποιητική του παρακαταθήκη την πολιτιστική ζωή της Κύπρου. Παρόλο που έχουν περάσει 32 ολόκληρα χρόνια από το θάνατό του, στις 29 Σεπτεμβρίου 1985, ο Παύλος Λιασίδης παραμένει επίκαιρος ως ο ποιητής της κυπριακής διαλέκτου, που αντιπαρέβαλλε στη φτώχεια του την «αρκονγκιά» του νου του.
Σε συνέντευξή του στη «Χαραυγή» ο γιος του, Ηλίας Λιασίδης, θυμάται, αναπολεί και εξιστορεί διάφορα γεγονότα από τη ζωή του Παύλου Λιασίδη. Μας αναφέρει τι τον ενοχλούσε αλλά και τι τον ενέπνεε για να αποδίδει με τόσο αριστουργηματικό τρόπο τους ποιητικούς του οίστρους.
Ο Παύλος Λιασίδης γεννήθηκε στο κατεχόμενο χωριό Λύση, στις 23 Μαρτίου 1901 και πέθανε το 1985 στον συνοικισμό Τσιακκιλερό στη Λάρνακα. Οι γραμματικές του γνώσεις έφτασαν μέχρι την Ε’ τάξη του Δημοτικού. Όταν βγήκε από το σχολείο έκανε διάφορα επαγγέλματα για να βοηθήσει την οικογένειά του, να βγάζει τα προς το ζην. Από βοσκός, κατασκευαστής ψάθινων αντικειμένων της εποχής, περιβολάρης, μέχρι και οικοδόμος. Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Κ. Σκάρπαρη, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά, τρεις κόρες και ένα γιο, τον Ηλία, που ήταν και ο μικρότερος της οικογένειας.
Όπως ανέφερε ο Ηλίας στη «Χ», ο Παύλος Λιασίδης άρχισε να γράφει τα πρώτα του ποιήματα όταν ήταν μόλις 7 χρόνων. «Τα γράμματα δεν τα πολυέπαιρνε και δεν κατάφερε να βγάλει την Ε΄ δημοτικού. Από ό,τι διαφάνηκε, ήταν εκ γενετής λάτρης της ποίησης και το ταλέντο του ήταν έμφυτο. Ήταν όμως και άνθρωπος που του άρεσε πολύ το διάβασμα από εφημερίδες -και συγκεκριμένα τη “Χαραυγή”- μέχρι ιστορικά βιβλία και μυθιστορήματα», ανέφερε. Θυμήθηκε και ένα ποίημα που έγραψε ο πατέρας του: «Ήμουν 7 χρονών που μου μπήκε μια ιδέα, δίχα να θέλω αγάπησα, κόρη του Βασιλέα». Με την πάροδο του χρόνου ο Παύλος Λιασίδης κατάφερε να δημιουργήσει το δικό του περβόλι. Ένα σημείο που έμελλε να είναι ο «βασικός χώρος έμπνευσής του». Δεν ήταν λίγες όμως οι φορές που ξυπνούσε μέσα στη νύχτα γιατί είχε ποιητικό οίστρο και καθόταν απομονωμένος για να γράψει τα ποιήματά του. Είχε ανήσυχο πνεύμα και αυτό αποτυπώνεται στα ποιήματά του.
Χιλιάδες ποιήματα για τον πόλεμο, την αδικία, την αγάπη
Στο μεταξύ, χιλιάδες είναι τα ποιήματα που έγραψε ο Παύλος Λιασίδης. Όπως ανέφερε ο γιος του Ηλίας, δεν έκανε διακρίσεις στα ποιήματά του, ενώ τα περισσότερα επικεντρώνονταν στην αδικία και τη φτώχεια. Ουκ ολίγα ήταν και τα ποιήματα που έγραψε για την τουρκική εισβολή, το πραξικόπημα του 1974 και τις επιπτώσεις που επέφερε στους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας ο πόλεμος. «Μισούσε τον πλούτο που χτυπούσε τους φτωχούς και την αδικία. Ήταν πιστός στην ειρήνη και μισούσε τον πόλεμο. Πίστευε στο Θεό και όπου διαφωνούσε τού έγραφε ποιήματα. Ήταν υπέρ της δικαιοσύνης και ποτέ δεν πίστεψε στα όπλα και το ψέμα. Μισούσε την πολυγλωσσιά και τους φαφλατάες. Ήταν έντονος στις απόψεις του, παρόλο που σε δημόσιες συγκεντρώσεις δεν ήθελε να παίρνει θέση. Το πιο βασικό όμως ήταν ότι δεν αλλαξοπίστησε ποτέ και στην ποίησή του δήλωνε αριστερός, ιδεολόγος μαρξιστής, ενώ ίνδαλμά του ήταν ο Λένιν», τόνισε ο Ηλίας συμπληρώνοντας ότι «πολλά από τα ποιήματά του ήταν και προφητικά. Μπορεί να τα έγραφε πριν από πολλά χρόνια, αλλά ταιριάζουν απόλυτα με τα σημερινά βιώματα. Ένα ποίημά του θα σας πω για να καταλάβετε: Έχω κορμίν πολλά παλιόν, μα νουν του νέου κόσμου, στες τρεις σιηλιάες τζι αν πλαστείς, είσαι συνότζιαιρός μου», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο Παύλος Λιασίδης έγραψε επίσης εξαιρετικά κομμάτια για τη ζωή, τον έρωτα και το πάθος, ενώ ασχολήθηκε ακόμη και με θεατρικά έργα, σατιρικά, γνωμικά και δίστιχα.
Αφοσιωμένος και πιστός στην ποίηση
Την ίδια ώρα ο Παύλος Λιασίδης ήταν αφοσιωμένος στη γραφή των ποιημάτων του. Γι’ αυτό κουβαλούσε πάντα μαζί του ένα κομμάτι χαρτί και ένα στυλό, τα οποία τα είχε στην τσέπη του γιλέκου της παραδοσιακής στολής της εποχής, για να καταγράφει ανά πάσα στιγμή τις ποιητικές του εμπνεύσεις. Όπως είπε ο Ηλίας Λιασίδης, ήταν ένας γνήσιος βρακάς και ποτέ δεν αποχωρίστηκε τη βράκα του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παύλος Λιασίδης μαζί με τον αδελφό του άρχισαν ως ποιητάρηδες σε γάμους και πανηγύρια. Αργότερα, ανέπτυξε ένα δικό του προσωπικό στιλ και εξελίχτηκε σε έναν ιδιόρρυθμο τεχνίτη του στίχου και του λόγου και σε σημαντικό εκπρόσωπο της κυπριακής λαϊκής ιδιωματικής ποίησης. Δεν έπαυε όμως να είναι καλός οικογενειάρχης και πατέρας. «Ως οικογενειάρχης αγαπούσε τη γυναίκα του και τα παιδιά του, αλλά δεν ήταν του “γιόκκα μου και κορούα μου”. Περνούσε πολλές ώρες μόνος του και ήταν αφοσιωμένος στην ποίησή του. Η μητέρα μου (η σύζυγός του) όμως είχε κατανόηση και πολλή υπομονή, γι’ αυτό θεωρώ ότι σε κάποιους τομείς στύλος του σπιτιού ήταν η μητέρα μου. Σαν παιδιά όμως δεν ταλαιπωρηθήκαμε ιδιαίτερα, παρόλο που υπήρχε φτώχεια. Και αυτό οφείλεται στον πατέρα μου και στη μάνα μου», είπε χαρακτηριστικά.
Στο μεταξύ, σε ηλικία μόλις 21 ετών δημοσιεύθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του Παύλου Λιασίδη, «Τα Τραγούδια του νησιού μου» (1928) και πέντε χρόνια αργότερα (1933) κυκλοφόρησαν «Τα φκιόρα της καρκιάς μου». Άλλες ποιητικές συλλογές του Παύλου Λιασίδη είναι «Η παραλλαή του τζαιρού» (1937), «Χάραμαν φου» (1944), «Γέννημαν νήλιου» (1946), «Μπρόεμαν» (1947), «Εντεκάμισι η ώρα» (1950), «Δώδεκα παρά δέκα» (1960), «Να πεθάνει ο χάρος» (1966), «Η Τζύπρος δίχως πούτρα» (1972), «Η σταυρωμένη Τζύπρος μας» (1976), «Με το χέρι του Παύλου Λιασίδη (1987), «Ποιητική αλληλογραφία» (με Χαράλαμπο Δημοσθένους) (1989). Όλες οι ποιητικές συλλογές έχουν συμπεριληφθεί και σε δίτομη έκδοση του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών με τίτλο «Παύλου Λιασίδη Άπαντα» (2003). Εκτός από ποιήματα, ο Παύλος Λιασίδης ασχολήθηκε και με θεατρικά έργα όπως ο «Αλαβροστοισειώτης» (Α’ Βραβείο ΡΙΚ), «Ο μονογιός» (1982), «Αϊ Βασίλης» (παιδικό), «Δκυο ττεμπέληες» (παιδικό) (1946), «Το δράμα της ζωής μου», «Ο σουξουλιάρης», «Η αγάπη νικητής» (1935) και «Το θάμμαν» (1968).
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παύλος Λιασίδης μέχρι το τέλος της ζωής του, μέχρι και τα 83 του χρόνια, έγραφε ποιήματα. Επίσης, ο λαϊκός μας ποιητής τιμήθηκε πολλές φορές για τις ποιητικές του συλλογές και την πλούσια παρακαταθήκη που άφησε στην κυπριακή κοινωνία.
«Ούλλοι μας καρτερούμεν σε που τα’ Άδανα για νάρτης»
Η αιχμαλωσία του Ηλία ταρακούνησε την οικογένεια
Στο μεταξύ, ο Ηλίας Λιασίδης αναφέρθηκε και σε ένα γεγονός που στιγμάτισε τόσο τη δική του ζωή όσο και της οικογένειάς του. Όπως μας διηγήθηκε, κατά την τουρκική εισβολή του 1974 ήταν 27 χρόνων, κατοικούσε στον Τράχωνα με τη σύζυγό του και την μόλις δυο ετών και τεσσάρων μηνών κόρη του. Ανέφερε ότι τις ημέρες του αποτρόπαιου εγκλήματος, έξω από τα σπίτια τους, έπεφταν αλεξιπτωτιστές και όλοι έτρεχαν να σωθούν πριν ακόμη ανακοινωθεί η απόφαση για γενική επιστράτευση. Τη δεύτερη ή τρίτη μέρα του πολέμου, ο Ηλίας πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους. Ήταν αιχμάλωτος 97 ολόκληρες μέρες και οι συνθήκες διαβίωσης, όπως είπε, ήταν δύσκολες και σκληρές. «Οι Τούρκοι μάς έπαιρναν σε διάφορες περιοχές της Τουρκίας. Ήταν δύσκολα χρόνια και για ένα μήνα η οικογένειά μου δεν είχε νέα μου ούτε αν ζω ούτε πού είμαι. Tο ξύλο που φάγαμε… Για ώρες μάς είχαν δεμένους (χέρια και μάτια) και μας κτυπούσαν είτε για να ομολογήσουμε είτε άνευ λόγου και αιτίας. Ακόμα και σε αυτή τη δύσκολη στιγμή της ζωής του ο πατέρας μου εκφράστηκε μέσω των ποιημάτων του.
«Ούλλοι μας καρτερούμεν σε που τα’ Άδανα για νάρτης,
οι Τούρτζ’οι που σε πήρασιν αιχμάλωτον τζ΄εικάτω
Εις τες καρκιές που μαύρισες ν’ αθθίση πάλε ο Μάρτης
τζί εις το δροσάτον κλήμαν σου να ππέφτουμεν πουκάτω!
Εφ’ααν μας, τον γυόκκα μου, σαν τζί άλλους Τούρκων βόλια
που πήαν να ταΐσουσιν μιαν νύχτα τα χτηνά τους
Τζί ούλους εκαθαρίσαν τους σε μάντρες ή περβόλια
τζι’ως σήμερα εν εμάθαμεν πού θάψαν τα κορμιά τους».
Ο Παύλος Λιασίδης όμως με το που αντίκρισε μετά από τρεις και πλέον μήνες τον γιο του έγραψε ακόμα ένα ποίημα:
«Γυόκκα μου, καλωσόρισες που την αιχμαλωσία
πόλειπες, εν τζαι βρίσκαμεν μ’ εμείς καμμίαν ουσίαν.
Δέχτου φιλίν της μάνας τζ’ι απότζέι της καλής σου
τζ’ι εν η αυκή που πλάστηκες ο νήλιος της ζωής σου!…»
Aκολουθήστε μας στο Google News
