ΕΚΤ: Η ανομιμοποίητη κυβέρνηση της Ευρώπης

Του Χάρη Πολυκάρπου*

Η ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, GUE/NGL, πραγματοποίησε πρόσφατα ημερίδα με τίτλο: «ΕΚΤ: η μη εκλεγμένη κυβέρνηση της Ευρώπης» στο πλαίσιο της οποίας συζητήθηκε η επίδραση των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην οικονομική πολιτική των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ο τίτλος συμπυκνώνει τον κοινό τόπο των περισσότερων δυνάμεων της ευρωπαϊκής Αριστεράς: η ΕΚΤ είναι ο μόνος θεσμός στην Ε.Ε. που ασκεί εξουσίες χωρίς τον έλεγχο κοινοβουλίων και κυβερνήσεων. Με αφορμή λοιπόν την ημερίδα αναδεικνύονται εκ νέου σήμερα δύο βασικά ερωτήματα:

Ποιος ελέγχει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατά τη λήψη των αποφάσεών της;

Ποια συμφέροντα εξυπηρετεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσα από τις αποφάσεις που λαμβάνει;

Στην προσπάθεια να δώσουμε απάντηση στα πιο πάνω ερωτήματα είναι ορθό να παραθέσουμε κάποιες βασικές διαπιστώσεις:

  1. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι μια οιονεί μη εκλεγμένη ευρωπαϊκή κυβέρνηση, αφού κατέχει πληθώρα εκτελεστικών αρμοδιοτήτων πάνω στον τραπεζικό τομέα και κατ’ επέκταση στα ίδια τα κράτη-μέλη.
  2. Οι εμπειρίες της Κύπρου και της Ελλάδας μάς οδηγούν στη διαπίστωση ότι στις πλείστες περιπτώσεις κατά την πρόσφατη οικονομική κρίση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενήργησε ως «νονός» εκβιάζοντας για μέτρα λιτότητας και μνημόνια, παρά βοηθώντας τα κράτη μέλη να ξεπεράσουν την κρίση στον τραπεζικό τους τομέα.
  3. Η κρίση στον τραπεζικό τομέα, όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συνεχίζει να υφίσταται. Πολύ περισσότερο δε, που η νέα δομή της νεοσύστατης τραπεζικής ένωσης των ευρωπαϊκών τραπεζών και η δημιουργία του νέου ενιαίου ευρωπαϊκού εποπτικού μηχανισμού των τραπεζών περιλαμβάνει σειρά κανόνων και υποχρεώσεων για τις τράπεζες που θα επιδράσουν πολύ αρνητικά στις σχέσεις τους με τις τοπικές κοινωνίες.
  4. Το παράδειγμα του Συνεργατισμού στην Κύπρο είναι από τα πιο χαρακτηριστικά. Η υπαγωγή του στο νέο εποπτικό πλαίσιο σταδιακά αλλοιώνει και το χαρακτήρα του. Και σαφώς δεν αναφέρομαι στη χρηστή διακυβέρνηση και τη διαφάνεια στις εργασίες που είναι επιβεβλημένη και οφείλει να είναι καθολική. Αναφέρομαι στην επίπτωση που έχει το νέο πλαίσιο στον τρόπο χειρισμού των δανειοληπτών και στο τρόπο προσέγγισης των πελατών. Οταν το μέγιστο για την τράπεζα είναι η επίτευξη αυστηρών στόχων που θέτει ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, τότε αναπόφευκτα ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. Διότι το δίλημμα είναι πλέον ξεκάθαρο: είτε οι τράπεζες συμμορφώνονται είτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τούς επιβάλλει τη συμμόρφωση.

Επομένως είναι λογικό να λεχθεί ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν λειτουργεί ως ένα ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο, αλλά δρα πολύ περισσότερο ως ο θεματοφύλακας των μεγάλων τραπεζών στην ΕΕ, που στα πλαίσια πλήρους ελευθερίας κεφαλαίων εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχουν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα να ανταποκριθούν σε αυτούς τους κανόνες και εις βάρος των μικρών τοπικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Ως εκ τούτου είμαστε προ του φάσματος νέου κύκλου συγκέντρωσης κεφαλαίου από την περιφέρεια προς το κέντρο, εκεί οπού οι μεγάλοι τραπεζικοί όμιλοι σήμερα αναπτύσσονται.

Και θα πρέπει επίσης να λεχθεί ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα δρα χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση και χωρίς δημοκρατικό έλεγχο. Ο έλεγχος εξαντλείται σε μια ερώτηση που υποβάλλεται από κάθε μέλος της Επιτροπής Οικονομικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς τον Διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κατά την ετήσια συνεδρία της επιτροπής για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ως εκ τούτου είναι επίκαιρη η ανάγκη για δημόσιο δημοκρατικό έλεγχο του τραπεζικού τομέα. Ο τραπεζικός τομέας οφείλει να εξυπηρετεί πρώτα και κύρια τις ανάγκες της κοινωνίας, να εξυπηρετεί τον αναπτυξιακό χαρακτήρα της οικονομίας.

*Μέλος Γραφείου Οικονομικών Μελετών Κ.Ε. ΑΚΕΛ

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy