Το Γραφείο του Γενικού Ελεγκτή ενημερώνει ότι η Ειδική Έκθεση με θέμα «Σχέδια Παροχής Χορηγιών προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις» που ετοιμάστηκε από την Ελεγκτική Υπηρεσία έχει αναρτηθεί σήμερα στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας.

Γενικά συμπεράσματα από την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας: 

• Διαπιστώσαμε αδυναμία στην εφαρμογή των προνοιών των Σχεδίων, όσον αφορά στη διαδικασία εξέτασης αιτήσεων που ενδεχομένως να οδήγησε στην εκμετάλλευσή τους από κάποια άτομα και την καταβολή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, τα οποία να αποστερήθηκαν πραγματικοί δικαιούχοι του Σχεδίου. Εάν επιβεβαιωθεί η καταβολή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, ελλοχεύει σημαντικός κίνδυνος απώλειας κοινοτικής χρηματοδότησης για τη Δημοκρατία, η οποία θα κληθεί να επιστρέψει τη χρηματοδότηση αυτή.
• Διαπιστώσαμε μη τήρηση των προνοιών των Σχεδίων, όσον αφορά στην παρακολούθηση των έργων και των εταιρειών για την πενταετή περίοδο μετά τη λήψη της χορηγίας.

Οι γενικές συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας

• Πέραν της υπεύθυνης δήλωσης που ήδη ζητείται από τον κάθε αιτητή, να τηρείται μητρώο από τον Έφορο Κρατικών Ενισχύσεων, σχετικά με τους λήπτες χορηγιών, καθώς και όλων των ατόμων που έχουν συμφέρον σε μία εταιρεία και να εξετάζεται, πριν την παραχώρηση της χορηγίας, κατά πόσο τηρούνται οι πρόνοιες για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας.
• Να σχεδιαστούν και εφαρμοστούν κατάλληλες δικλίδες ασφαλείας, ώστε να διασφαλίζεται η επιλεξιμότητα των αιτήσεων που εγκρίνονται και να αποτρέπεται η δημιουργία αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, που ενέχουν χρηματοοικονομικούς κινδύνους για τη Δημοκρατία.
• Η παρακολούθηση τόσο των εταιρειών, όσο και των έργων, να συνεχίζει μέχρι το χρονικό σημείο που επιβάλλουν οι σχετικές νομοθεσίες και τα Σχέδια με τα οποία επιχορηγήθηκαν.

Αναλυτικά η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για σχέδια Παροχής Χορηγιών για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις:

Τον Ιούλιο του 2019, υποβλήθηκε στην Υπηρεσία μας καταγγελία, σχετικά με τις χορηγίες που έλαβαν οκτώ εταιρείες, μέσω του Σχεδίου 1 της ΠΠ 2004–2006 (Σχέδιο Παροχής Χορηγιών προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις για προώθηση εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τον Αγροτουρισμό) και του Σχεδίου 2 της ΠΠ 2007-2013 (Σχέδιο Παροχής Χορηγιών προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις για προώθηση του Αγροτουρισμού στην Ύπαιθρο), των οποίων Ενδιάμεσος Φορέας ήταν το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως (ΤΠΟ) και μία εταιρεία, η οποία έλαβε χορηγία μέσω του Σχεδίου 3 (Σχέδιο κινήτρων για επενδύσεις αειφόρου εμπλουτισμού και αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος), του οποίου Ενδιάμεσος Φορέας ήταν ο ΚΟΤ. Και τα τρία Σχέδια εντάχθηκαν στο πλαίσιο του ΕΠ «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ανταγωνιστικότητα», συγχρηματοδοτήθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία και το ΕΤΠΑ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διαχειριστική Αρχή ήταν η ΕΠΣΑ.

Σύμφωνα με την καταγγελία, οι εταιρείες αυτές αποτελούν μέρος του ίδιου τουριστικού καταλύματος και έχουν κοινό διαχειριστή, την εταιρεία Α και κοινό «πραγματικό αποδέκτη» τον κ. Χ, ο οποίος, μέσω της δημιουργίας εταιρειών, στα ονόματα συγγενών και συνεργατών, εξασφάλισε ενισχύσεις μέσω των πιο πάνω Σχεδίων, κατά παράβαση των προνοιών τους, οι οποίες βασίζονταν στους Κανονισμούς της ΕΕ (αρ. 69/2001 σχετικά με την ΠΠ 2004-2006 και αρ. 1998/2006 σχετικά με την ΠΠ 2007-2013) για την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, οι οποίοι έθεταν (και θέτουν) όριο στο ποσό των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας που χορηγείται ανά «επιχείρηση», όπως αναφέρεται στην Εισαγωγή της παρούσας Έκθεσης.

Οι χορηγίες που λήφθησαν από τις εννέα εταιρίες παρουσιάζονται στο Παράρτημα 1.

Από τον έλεγχο προέκυψαν εύλογα ερωτηματικά, σε σχέση με το εάν όλες οι πιο πάνω εταιρείες θα έπρεπε να θεωρηθούν ως ξεχωριστές επιχειρήσεις, αντί ως μία επιχείρηση, που θα είχε ως συνέπεια να μην γίνουν δεκτές πέραν της μιας αίτησης ανά Σχέδιο, ούτε να παραχωρηθεί χορηγία, η οποία συσσωρευτικά θα υπερέβαινε τα όρια που ορίζονταν από τα Σχέδια 1 και 2 και που αφορούσαν σε περίοδο τριών οικονομικών ετών, σύμφωνα με τον Κανονισμό για τις χορηγίες ήσσονος σημασίας.

Επιπρόσθετα από τα πιο πάνω, εάν όλες οι εταιρείες, που συσχετίζονται με τον κ. Χ, θεωρούνταν ως μία επιχείρηση, ενδεχομένως αυτή να μην ικανοποιούσε τα κριτήρια για χαρακτηρισμό της ως μικρή επιχείρηση.

Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο, τα οποία αναλύονται στο Μέρος 4 της παρούσας έκθεσης, αναφέρονται συνοπτικά πιο κάτω:

• Ο κ. Χ είναι ιδιοκτήτης των ακινήτων, τα οποία παραχωρήθηκαν στις εταιρείες (τελικούς δικαιούχους των έργων) με συμβολικό ενοίκιο, με σκοπό την αποκατάστασή τους και την μετατροπή τους σε αγροτουριστικά καταλύματα.
• Οι εκπρόσωποι των εταιρειών, που υπέγραψαν τις αιτήσεις για λήψη χορηγιών μέσω των Σχεδίων, ήταν όλοι άτομα που είχαν οικογενειακούς ή επαγγελματικούς δεσμούς με τον κ. Χ.
• Όλα τα κτήρια των πιο πάνω εταιρειών διαφημίζονται ως καταλύματα της εταιρείας Α, έχουν κοινό χώρο υποδοχής και οι κρατήσεις γίνονται μέσω της εταιρείας Α. Επιπλέον, αρκετοί υπάλληλοι μεταξύ των εταιρειών είναι κοινοί.
• Τρεις από τις εννέα εταιρείες που έλαβαν χορηγία δεν ήταν εν ενεργεία, εγγεγραμμένες στην Κύπρο και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), κατά την υποβολή της αίτησης, κατά παράβαση του όρου των Σχεδίων για δυνητικούς δικαιούχους.

Λόγω της σοβαρότητας των ευρημάτων, που ενδέχεται να οδηγούν σε αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά και λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις μας, βάσει των άρθρων 325(2) και 325(3) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και βάσει του άρθρου 8 του Κανονισμού 883/2013/ΕΕ, ενημερώσαμε σχετικά την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), για δική της αξιολόγηση και σύσταση, ως το προς το κατά πόσο συντρέχουν λόγοι περαιτέρω έρευνας. Η OLAF μάς ενημέρωσε ότι, μελετώντας τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιόν της, έκρινε ότι συντρέχουν λόγοι διερεύνησης και έχει ανοίξει φάκελο υπόθεσης, οι έρευνες για την οποία βρίσκονται σε εξέλιξη.

Τονίζουμε ότι οι αναφορές στην παρούσα Έκθεση και η κοινοποίηση του θέματος στον OLAF ουδόλως σημαίνει ή θα πρέπει να εκληφθεί ότι διατυπώνουμε κατηγορία εναντίον οποιουδήποτε προσώπου για τη διάπραξη ποινικών ή άλλων αδικημάτων.

 Εισαγωγή

Οι χρηματοδοτήσεις που χορηγήθηκαν στις τέσσερεις αιτήτριες εταιρείες, στο πλαίσιο του Σχεδίου 1 της ΠΠ 2004-2006,  διέπονταν από τους Κανονισμούς 69/2001 και 70/2001 της ΕΕ, οι οποίοι έθεταν ανώτατο όριο στο ποσό ενισχύσεων που μπορεί να δοθεί σε κάθε μία επιχείρηση σε περίοδο τριών ετών (ενισχύσεις de minimis) στις ₤57.000 (€100.000). Το σύνολο της ενίσχυσης που θα μπορούσε να παραχωρηθεί σε έναν αιτητή αντιστοιχούσε στο 50% των επιλέξιμων δαπανών, με μέγιστο όριο επιχορήγησης τις ₤180.000 (περίπου €308.000), περιλαμβανομένου του ποσού επιχορήγησης ήσσονος σημασίας.

Οι χορηγίες που καταβλήθηκαν στις άλλες τέσσερεις εταιρείες, κατά την ΠΠ 2007–2013, παραχωρήθηκαν είτε στη βάση του Κανονισμού 1998/2006, για ενισχύσεις ήσσονος σημασίας και ανέρχονταν στο 50% των επιλέξιμων δαπανών, με ανώτατο όριο επιχορήγησης τις €200.000, είτε στη βάση του Κανονισμού 800/2008, για χορηγίες προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με ποσοστό ενίσχυσης ύψους 35% για τις μικρές και 25% για τις μεσαίες και ανώτατο όριο τις €300.000.  Σημειώνουμε ότι, το μέγιστο ύψος της επένδυσης προς επιδότηση, για επιλέξιμες επενδύσεις σε κέντρα ευεξίας/αποκατάστασης/αποθεραπείας, είχε καθοριστεί στα €5 εκ.

Για σκοπούς υπολογισμού του ανώτατου ποσού που παραχωρείται ανά επιχείρηση, ο ορισμός που δίδεται, με βάση σύσταση της ΕΕ, ημερ. 6.5.2003, αναφέρει ότι ως επιχείρηση θεωρείται «κάθε μονάδα, ανεξάρτητα από τη νομική της μορφή, που ασκεί οικονομική δραστηριότητα ατομικά ή οικογενειακά, προσωπικές εταιρείες ή ενώσεις προσώπων που ασκούν τακτικά μια οικονομική δραστηριότητα». Επίσης, σύμφωνα με εγκύκλιο του Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, ημερ. 4.12.2009, με τον όρο «επιχείρηση» νοείται οικονομική ενότητα (economic unit), έστω και αν από νομική άποψη η οικονομική αυτή ενότητα αποτελείται από περισσότερα φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

Για διασφάλιση ότι οι χορηγίες που θα εγκρίνονταν στο πλαίσιο των υπό αναφορά Σχεδίων, συνάδουν με τις πιο πάνω πρόνοιες και ορισμούς του Κοινοτικού Κεκτημένου, οι αιτητές καλούνταν να υπογράψουν, με την υποβολή της αίτησής τους, υπεύθυνη δήλωση, σύμφωνα με την οποία ούτε οι ίδιοι, ούτε άλλο μέλος της επιχείρησης, δεν χρηματοδοτήθηκαν ή αιτήθηκαν χρηματοδότησης από άλλο εθνικό ή κοινοτικό Πρόγραμμα, για υλοποίηση οποιασδήποτε άλλης πρότασης.

 

Σκοπός του  ελέγχου και μεθοδολογία

Θεσμικό πλαίσιο αρμοδιοτήτων Γενικού Ελεγκτή

Διενεργήσαμε τον έλεγχό μας στο πλαίσιο των συνταγματικών αρμοδιοτήτων του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας και των προνοιών του περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(I)/2014).

Το άρθρο 116 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας ορίζει ότι ο Γενικός Ελεγκτής ελέγχει εν ονόματι της Δημοκρατίας όλες τις εισπράξεις και πληρωμές και όλους τους λογαριασμούς χρηματικών διαθεσίμων και άλλου ενεργητικού ή άλλων υποχρεώσεων που αναλαμβάνει η Δημοκρατία ή που δημιουργούνται για λογαριασμό της. Για τον σκοπό αυτό, ο Γενικός Ελεγκτής έχει δικαίωμα να επιθεωρεί και να ελέγχει όλα τα σχετικά βιβλία, αρχεία και καταστάσεις, καθώς και τους χώρους όπου φυλάγεται το πιο πάνω ενεργητικό. Επίσης, ο Γενικός Ελεγκτής ασκεί κάθε άλλη εξουσία ή εκτελεί οποιαδήποτε άλλα καθήκοντα ή υποχρεώσεις που καθορίζονται ή του ανατίθενται δια Νόμου.

Σύμφωνα με το άρθρο 81 του περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(I)/2014), ο Γενικός Ελεγκτής διεξάγει τον εξωτερικό έλεγχο των λογαριασμών της Δημοκρατίας.

Σύμφωνα με το άρθρο 109 του περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(I)/2014), ο Γενικός Ελεγκτής διεξάγει τον εξωτερικό έλεγχο των λογαριασμών κάθε οντότητας Γενικής Κυβέρνησης, Αρχής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κρατικού οργανισμού και κρατικής επιχείρησης.

Σύμφωνα με τον περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και περί του Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμο (Ν.38(Ι)/2014), ο ελέγχων λειτουργός κάθε Κονδυλίου οφείλει να διασφαλίσει την ορθότητα και νομιμότητα των εισπράξεων και πληρωμών και την αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και οικονομία της υλοποίησης τού οικείου Προϋπολογισμού, στη βάση των αρχών της χρηστής χρηματοοικονομικής διαχείρισης (άρθρα 7(1) και 8).

Για τον σκοπό αυτό, η Ελεγκτική Υπηρεσία προχωρεί σε οικονομικούς και διαχειριστικούς ελέγχους, όπως και ελέγχους συμμόρφωσης Υπουργείων, Τμημάτων και Υπηρεσιών της Δημόσιας Υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Ο περί της Καταθέσεως Στοιχείων και Πληροφοριών στον Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας Νόμος (Ν.113(Ι)/2002) παρέχει σαφείς εξουσίες στον Γενικό Ελεγκτή να ζητά στοιχεία σε οποιαδήποτε μορφή, περιλαμβανομένης και της ηλεκτρονικής μορφής, επεξηγήσεις και πληροφορίες, γραπτές ή προφορικές, που κατά την κρίση του μπορούν να τον υποβοηθήσουν στην εκτέλεση του έργου του

Σκοπός του Ελέγχου

Ο έλεγχος που διενεργήσαμε είχε σκοπό την εξέταση του βαθμού συμμόρφωσης των χορηγήσεων που δόθηκαν στις συγκεκριμένες εννέα εταιρείες με το θεσμικό πλαίσιο και τους όρους των Σχεδίων, μέσω της διερεύνησης της καταγγελίας που υποβλήθηκε στην Υπηρεσία μας.

Μεθοδολογία

Πρότυπα Ελέγχου

Σύμφωνα με το άρθρο 81(2) του περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(I)/2014), ο Γενικός Ελεγκτής διεξάγει τον εξωτερικό έλεγχο στη βάση διεθνών αναγνωρισμένων προτύπων ελέγχου που ο ίδιος αποφασίζει.

Όπως ρητά αναφέρεται στις Ελεγκτικές Οδηγίες που έχουν εκδοθεί από τον Γενικό Ελεγκτή, οι έλεγχοι της Ελεγκτικής Υπηρεσίας διεξάγονται σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου (ISAs) που εκδίδονται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Λογιστών (IFAC) και τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων (ISSAIs) που εκδίδει ο Οργανισμός Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων (INTOSAI), ο οποίος είναι ένας αυτόνομος, ανεξάρτητος, μη-πολιτικοποιημένος Οργανισμός, με ειδικό συμβουλευτικό καθεστώς προς το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (ECOSOC) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Τα ISSAIs διαχωρίζουν τους ελέγχους που διενεργούνται από τα Ανώτατα Ελεγκτικά Ιδρύματα σε τρεις κατηγορίες, τους οικονομικούς ελέγχους (“financial audit”), τους ελέγχους συμμόρφωσης (“compliance audit”) και τους διαχειριστικούς ελέγχους (“performance audit”). Για τους ελέγχους αυτούς υπάρχει αριθμός ελεγκτικών προτύπων που είναι κοινά και αριθμός ελεγκτικών προτύπων που αφορούν ειδικά στην κάθε κατηγορία ελέγχου.

Η διενέργεια του παρόντος ελέγχου διέπεται, κυρίως, από τις διατάξεις των πιο κάτω Προτύπων:

• ISSAI 100: Θεμελιώδεις Αρχές Ελέγχου στον Δημόσιο Τομέα
• ISSAI 400: Αρχές Ελέγχου Συμμόρφωσης

Το ISSAI 100 παρουσιάζει τον ορισμό του ελέγχου του δημόσιου τομέα και παρέχει τις βασικές έννοιες, στοιχεία και αρχές (τόσο τις γενικές αρχές που σχετίζονται με τον έλεγχο, όσο και τις αρχές που σχετίζονται με τις διάφορες φάσεις της διαδικασίας ελέγχου) που ισχύουν για όλους τους ελέγχους του δημόσιου τομέα.

Το Πρότυπο ISSAI 400 ορίζει τον έλεγχο συμμόρφωσης ως μια ανεξάρτητη εκτίμηση του κατά πόσο ένα δεδομένο θέμα είναι σύμφωνο με τις αρχές που έχουν οριστεί ως κριτήρια ελέγχου. Οι έλεγχοι αυτοί αποσκοπούν στην αξιολόγηση του κατά πόσο οι ενέργειες του ελεγχόμενου φορέα συνάδουν με τις αρχές ή κανόνες που τον διέπουν. Οι αρχές και κανόνες αυτοί μπορεί να αφορούν στη συμμόρφωση με διατάξεις των σχετικών Νόμων, Κανονισμών ή συμφωνιών ή με τις γενικές αρχές χρηστής χρηματοοικονομικής διαχείρισης και συμπεριφοράς δημοσίων αξιωματούχων.

Ελεγκτική προσέγγιση

Η παρούσα Έκθεση βασίζεται στα ευρήματα που προέκυψαν από τον έλεγχο φακέλων και από πληροφορίες που λάβαμε από το ΤΠΟ και τον ΚΟΤ, καθώς και μελέτη των σχετικών Νόμων και Κανονισμών και των ίδιων των Σχεδίων.

Ο έλεγχος κάλυψε τις χορηγίες που δόθηκαν στις εννέα εταιρείες της ΠΠ 2004–2006 και ΠΠ 2007–2013 και διενεργήθηκε το έτος 2019.

Διαβιβάσαμε τα ευρήματα του ελέγχου μας για σχόλια και απόψεις, τόσο στο ΤΠΟ και στο Υφυπουργείο, όσο και στην ΕΠΣΑ και ενσωματώσαμε τις απόψεις τους, όπου ενδείκνυται, στην παρούσα Έκθεση.

Κριτήρια ελέγχου

Για σκοπούς του ελέγχου συμμόρφωσης χρησιμοποιήθηκαν, ως αρχές και κανόνες, τα ακόλουθα:

• Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ημερ. 6.5.2003
• Κανονισμός αρ. 69/2001 της ΕΕ
• Κανονισμός αρ. 1998/2006 της ΕΕ
• Κανονισμός αρ. 800/2008 της ΕΕ
• Εγκύκλιος Γραφείου Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, ημερ. 4.12.2009, με θέμα «Η έννοια του όρου «επιχείρηση» στο δίκαιο του ανταγωνισμού για σκοπούς καθορισμού του πραγματικού αποδέκτη της ενίσχυσης ήσσονος σημασίας».
• Σχέδιο παροχής Χορηγιών προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις, για προώθηση εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τον Αγροτουρισμό, της ΠΠ 2004-2006.
• Σχέδιο παροχής Χορηγιών προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις, για προώθηση του Αγροτουρισμού στην Ύπαιθρο, της ΠΠ 2007-2013.
• Σχέδιο κινήτρων για Επενδύσεις Αειφόρου Εμπλουτισμού και Αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος, της ΠΠ 2007-2013.

 

Ευρήματα

Πραγματικός ιδιοκτήτης των ακινήτων–τελικός αποδέκτης της χορηγίας.

Όλες οι αιτήτριες εταιρείες διαχειρίζονται ακίνητα (παραδοσιακές οικίες) σε συγκεκριμένο ορεινό χωριό, τα οποία έχουν αποκατασταθεί (ανακαινιστεί) και χρησιμοποιούνται, κυρίως, ως ξενοδοχειακά καταλύματα.

Ιδιοκτήτης των ακινήτων, τα οποία παραχωρήθηκαν στις εν λόγω εταιρείες-τελικούς δικαιούχους των έργων, με συμφωνία ενοικίου και συμβολικό ενοίκιο, είναι είτε Ίδρυμα, το οποίο ανήκει στον κ. Χ, είτε η εταιρεία Κ, της οποίας μοναδικός κάτοχος του μετοχικού κεφαλαίου κλάσης «Α» είναι ο κ. Χ. και κλάσης «Β» στενά συγγενικά του πρόσωπα.

Στις περιπτώσεις των οκτώ εταιρειών που έλαβαν χορηγία με βάση τα Σχέδια 1 και 2, οι συμφωνίες ενοικίου είναι πανομοιότυπες σε όλες τις περιπτώσεις, με συμβολικό ενοίκιο και με πρόνοια ότι, με την ολοκλήρωση της περιόδου ενοικίασης, τα ακίνητα θα επιστρέφονται στον ιδιοκτήτη. Με βάση τις συμφωνίες αυτές, η περίοδος ενοικίασης ήταν, σε έξι περιπτώσεις, διάρκειας 20 ετών, σε μια περίπτωση 15 ετών και σε μία άλλη περίπτωση 10 ετών. Επιπρόσθετα, σε τρεις από τις πιο πάνω συμφωνίες ενοικίασης ακινήτου, περιλήφθηκε πρόνοια η οποία επέτρεπε τη μεταβίβαση του ακινήτου στον ιδιοκτήτη, πριν τη λήξη της συμφωνίας, μετά την πάροδο 10 ετών.

Όλες οι συμφωνίες ενοικίασης περιλαμβάνουν πρόνοια, σύμφωνα με την οποία ο ενοικιαστής, με δικά του έξοδα, οφείλει να αποκαταστήσει τα ακίνητα και να τα μετατρέψει σε αγροτουριστικά καταλύματα, σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια. Εάν ο ενοικιαστής δεν προέβαινε σε οποιαδήποτε εργασία, μετά την παρέλευση τριών ετών από την ενοικίαση (εκτός μίας περίπτωσης όπου η περίοδος καθορίζεται σε πέντε έτη), το συμβόλαιο θα θεωρείτο άκυρο και το ακίνητο θα επιστρεφόταν στον ιδιοκτήτη.

Όπως διαπιστώσαμε, παρόλο που στις συμφωνίες ενοικίου προνοείτο ότι τα έξοδα αποκατάστασης, διαρρύθμισης και επίπλωσης των χώρων θα καταβάλλονταν από τον ενοικιαστή, ο οποίος φαινομενικά ήταν και ο τελικός δικαιούχος της χορηγίας, σε επτά από τις πιο πάνω περιπτώσεις, οι καταθέσεις στον τραπεζικό λογαριασμό των εταιρειών προέρχονταν από τον κ. Χ ή την εταιρεία Κ, της οποίας, όπως αναφέρουμε, είναι ο μόνος μέτοχος και άρα κάλυψαν έμμεσα τα έξοδα αυτά. Στις οικονομικές καταστάσεις κάποιων εταιρειών αυτά τα ποσά παρουσιάζονται ως «Δάνεια από τρίτους» και αναφέρεται ότι είναι άτοκα και μη εξασφαλισμένα, γεγονός που παραπέμπει σε συναλλαγή που δεν διεκπεραιώθηκε σε εμπορική βάση.

Στην περίπτωση της εταιρείας Σ, η οποία έλαβε χρηματοδότηση μέσω του Σχεδίου 3, σύμφωνα με τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις της, για τα έτη 2016 και 2015, ο κ. Χ αναφέρεται ως το τελικό ιθύνων πρόσωπο, στο οποίο, σύμφωνα με τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις του 2015, η εταιρεία Σ όφειλε στις 31.12.2015 το ποσό των  €6.944.057. Σύμφωνα με τα διατακτικά πληρωμών που κατατέθηκαν στο Υφυπουργείο Τουρισμού, το συνολικό κόστος του έργου ανήλθε σε €4.624.040 + ΦΠΑ, γεγονός που καταδεικνύει ότι ο χρηματοδότης του έργου πολύ πιθανόν να ήταν ο κ. Χ.

Συγγενικές ή επαγγελματικές σχέσεις μεταξύ δικαιούχων και ιδιοκτήτη ακινήτων.

Οι εκπρόσωποι των εταιρειών που υπέγραψαν τις αιτήσεις για λήψη χορηγιών μέσω των Σχεδίων ήταν όλοι άτομα που είχαν οικογενειακούς ή επαγγελματικούς δεσμούς με τον κ. Χ.

Όλες οι εταιρείες που έλαβαν χορηγία μέσω των Σχεδίων 1 και 2 διόρισαν ως εκπρόσωπό τους, σε ότι αφορούσε σε θέματα αποκατάστασης και χορηγίας, τον κ. Ψ, ο οποίος ήταν υπάλληλος της εταιρείας Κ κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των έργων της ΠΠ 2004-2006 και μέρος των έργων της ΠΠ 2007-2013.  Πέραν αυτού, ο κ. Ψ και ο κ. Ω, επίσης υπάλληλος της εταιρείας Κ, μαζί με άλλους συγγενείς του κ. Χ, δηλώθηκαν ως διευθυντές, τουλάχιστον για κάποια περίοδο κατά την υλοποίηση των έργων, σε όλες τις εταιρείες που έλαβαν χορηγία.

Σύμφωνα με το σύστημα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο κ. Ω, διευθυντής και εκπρόσωπος της εταιρείας Σ που έλαβε χρηματοδότηση μέσω του Σχεδίου 3, ο οποίος υπέγραψε την αίτηση για την ένταξη της επένδυσης στο Σχέδιο στις 5.11.2010, ήταν υπάλληλος της εταιρείας Κ κατά την περίοδο από 1.1.2015 μέχρι 30.6.2019, η οποία ανήκει στον κ. Χ.

Αναλυτικός πίνακας με τους διευθυντές των εταιρειών φαίνεται στο Παράτημα 2.

Από κοινού διαχείριση των καταλυμάτων.

Σύμφωνα με τους όρους των Σχεδίων Αγροτουρισμού, «δεν θα γίνονται δεκτές αιτήσεις όπου η αιτήτρια επιχείρηση δεν θα είναι και η επιχείρηση που θα διαχειρίζεται τη λειτουργία του έργου».

Όπως διαφάνηκε, όλα τα κτήρια των πιο πάνω εταιρειών διαφημίζονται ως καταλύματα της εταιρείας Α, έχουν κοινό χώρο υποδοχής και οι κρατήσεις γίνονται μέσω της εταιρείας Α. Επιπλέον, αρκετοί υπάλληλοι μεταξύ των εταιρειών είναι κοινοί, αφού, όπως πρόεκυψε, εργοδοτούνται ταυτόχρονα από περισσότερες της μίας εταιρείες. Συνεπώς, εάν θεωρηθεί ότι οι πιο πάνω εταιρείες δεν συνδέονται μεταξύ τους, ούτε με την εταιρεία Α, τότε δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ικανοποιείται ο όρος για διαχείριση του έργου από τις αιτήτριες εταιρείες. Περαιτέρω, αναφέρουμε ότι, σύμφωνα με σημείωμα λειτουργού του ΤΠΟ, ημερ. 25.6.2008, κατά τον επιτόπιο έλεγχο διαπιστώσαμε ότι έπιπλα που, βάσει των επιλέξιμων δαπανών που δηλώθηκαν, ανήκαν στο κατάλυμα της εταιρείας Μ, βρέθηκαν στο κατάλυμα της εταιρείας Τ και αντίστροφα.

Επιπλέον, όπως μας αναφέρθηκε από τον υπεύθυνο λειτουργό του Υφυπουργείου Τουρισμού, τα πιο πάνω καταλύματα είναι όλα δηλωμένα κάτω από τη διαχείριση της εταιρείας Α, γεγονός που αναφέρει και ο διευθυντής ενός καταλύματος σε επιστολή του, ημερ. 12.9.2016, προς τον τότε ΚΟΤ, σύμφωνα με την οποία πρόκειται περί συγκροτήματος, το οποίο λειτουργεί ως θέρετρο (resort), καθώς οι χώροι διαμονής, εστίασης, αναψυχής και ευεξίας, βρίσκονται διάσπαρτοι.

Όπως προκύπτει από τα ευρήματά μας, που παρατίθενται στις παρ. 4.1-4.3, δημιουργούνται εύλογα ερωτηματικά σε σχέση με το εάν όλες οι πιο πάνω εταιρείες θα έπρεπε να θεωρηθούν ως ξεχωριστές επιχειρήσεις, αντί ως μία επιχείρηση. Εάν αυτό εφαρμοζόταν, θα είχε ως συνέπεια να μην γίνουν δεκτές πέραν της μιας αίτησης ανά Σχέδιο, ούτε να παραχωρηθεί χορηγία, η οποία συσσωρευτικά θα υπερέβαινε τα όρια που ορίζονταν από τα Σχέδια και που αφορούσαν σε περίοδο τριών οικονομικών ετών, σύμφωνα με τον Κανονισμό για τις χορηγίες ήσσονος σημασίας.

Επιπρόσθετα με τα πιο πάνω, εάν όλες οι εταιρείες που συσχετίζονται με τον κ. Χ, συμπεριλαμβανομένων και της εταιρείας Κ και του Ιδρύματος, θεωρούνταν ως μία επιχείρηση, ενδεχομένως αυτή να μην ικανοποιούσε τα κριτήρια για χαρακτηρισμό της ως μικρή επιχείρηση και συνεπώς να τύγχανε επιδότησης σε χαμηλότερο ποσοστό επί των επιλέξιμων δαπανών.

Κατά τον επιτόπιο έλεγχο του τότε ΚΟΤ, τον Σεπτέμβριο του 2016, στο κατάλυμα της εταιρείας Σ, η οποία έλαβε χορηγία μέσω του Σχεδίου 3 που εφαρμοζόταν, οι ελέγχοντες λειτουργοί διαπίστωσαν ότι οι αποδείξεις που εκδίδονταν από την εταιρεία Σ έφεραν τον αριθμό εγγραφής ΦΠΑ της εταιρείας Α. Επιπλέον, στον επιτόπιο έλεγχο περιήλθε σε γνώση λειτουργού του τότε ΚΟΤ ότι ο διαχειριστής του κέντρου ευεξίας δεν ήταν η εταιρεία Σ, αλλά άλλο άτομο και στη συνέχεια, βάσει οδηγιών της Αναπληρώτριας Γενικής Διευθύντριας του τότε ΚΟΤ, δύο λειτουργοί μετέβηκαν στο ορεινό χωριό, για επιβεβαίωση του κατά πόσο είχε αναλάβει ή όχι τη διαχείριση του κέντρου ευεξίας άλλο άτομο.

Στον επιτόπιο έλεγχο, ο υπεύθυνος της εταιρείας Α ανέφερε στους λειτουργούς ότι δεν είχε αναλάβει τη διαχείριση του κέντρου ευεξίας το άλλο άτομο, αλλά μόνο την εκπαίδευση του προσωπικού, κατόπιν συνεννόησης με τον κ. Χ, χωρίς όμως να υπάρχει γραπτή συμφωνία με την εταιρεία Σ. Από έρευνα στο διαδίκτυο διαπιστώσαμε ότι το άλλο άτομο είναι ιδιοκτήτης διάφορων κέντρων ευεξίας στην Κύπρο, ενώ, σύμφωνα με στοιχεία του σχετικού φακέλου, η εταιρεία Σ προμηθεύτηκε εξοπλισμό για κέντρα ευεξίας από την εταιρεία του.

Η Υπηρεσία μας διατηρεί επιφυλάξεις κατά πόσο η έρευνα που έγινε από τον τότε ΚΟΤ, ώστε να διαπιστωθεί ποιος ήταν πραγματικά ο διαχειριστής του κέντρου ευεξίας, ήταν αρκούντως ενδελεχής.

Επιπρόσθετα, ο κ. Ω, σε επιστολή του στις 12.9.2016 ανέφερε ότι όλες οι τιμολογήσεις προς τους επισκέπτες του καταλύματος της εταιρείας Σ γίνονταν από την εταιρεία Α, προς την οποία, στο τέλος κάθε μήνα, η εταιρεία Σ έκδιδε ένα τιμολόγιο με τις συνολικές πωλήσεις του καταλύματος της εταιρείας Σ.

Επισημαίνουμε ότι, με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ του ΤΠΟ και των τελικών δικαιούχων για την ΠΠ 2007-2013,  υποβλήθηκαν και οι απαιτούμενες υπεύθυνες δηλώσεις που αναφέρονται στην εισαγωγή της Έκθεσής μας και, που όπως προκύπτει, ενδεχομένως να είναι ψευδείς. Σύμφωνα με τους όρους των συμφωνιών, «εάν κατά τη διάρκεια ισχύος της Συμφωνίας διαπιστωθεί η υποβολή ψευδούς δήλωσης ή στοιχείων και πληροφοριών πριν ή μετά την παραχώρηση χορηγίας, η αίτηση της επιχείρησης απορρίπτεται και αυτή δεσμεύεται να επιστρέψει τυχόν καταβληθείσα χορηγία προσαυξημένη με το επιτόκιο. Επίσης, δυνατόν να λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα εναντίον της επιχείρησης, όπως ο αποκλεισμός της από όλα τα Σχέδια Ενισχύσεων ή/και η λήψη νομικών μέτρων εναντίον της».  Επιπλέον, σημειώνουμε ότι, σύμφωνα με τους ΕΚ 69/2001 και ΕΚ 1998/2006 της Επιτροπής «οι πληροφορίες που αφορούν μεμονωμένη ενίσχυση ήσσονος σημασίας διατηρούνται επί δέκα χρόνια από την ημερομηνία κατά την οποία χορηγήθηκε η ενίσχυση».

3.4                 Αλλαγή χρήσης σε κάποια υποστατικά.

Σύμφωνα με το Σχέδιο 1, «η παροχή χορηγίας θα διακόπτεται αν διαπιστωθεί οποιαδήποτε απόκλιση από τα εγκεκριμένα σχέδια και θα απαιτείται η επιστροφή της ήδη καταβληθείσας χορηγίας εντόκως…». Σχετικές είναι και οι πρόνοιες που περιλήφθηκαν στις συμφωνίες με τους τελικούς δικαιούχους, οι οποίες αναφέρουν: «Το επενδυτικό σχέδιο θα πρέπει να εκτελεσθεί χωρίς παρεκκλίσεις από τη μελέτη που έχει εγκριθεί…», «Στην περίπτωση, που κατά την υλοποίηση, υπάρξει η αναγκαιότητα τροποποίησης της μελέτης θα πρέπει … με την προϋπόθεση ότι αυτή δεν επηρεάζει τους στόχους, τον χαρακτήρα, την αποτελεσματικότητα του επενδυτικού σχεδίου, τον προϋπολογισμό και τα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη κατά τη διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής» και ότι «Καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της παρούσας Σύμβασης … δεν είναι δυνατή η τροποποίηση της χρήσης, του σκοπού, του τόπου εγκατάστασης του επενδυτικού σχεδίου».

Σύμφωνα με το Σχέδιο 2 «Γενικά δεν επιτρέπονται αλλαγές που διαφοροποιούν τη χρήση της πρότασης». Επιπλέον, αναφέρεται ότι «Μια επιχείρηση που χορηγήθηκε με το παρόν Σχέδιο, δικαιούται μέσα στην πενταετία να προβεί σε αλλαγές μόνο αν αυτές διατηρούν ή αναβαθμίζουν την ταυτότητα του Έργου που εγκρίθηκε, όσον αφορά την αρχιτεκτονική, τη χρήση, τη λειτουργία του και το προσωπικό απασχόλησης, εννοείται αφού εξασφαλιστούν όπου απαιτούνται οι απαραίτητες άδειες και γραπτή έγκριση από τον Διευθυντή του ΤΠΟ», όπου πενταετία ορίζεται η περίοδος πέντε ετών μετά την παροχή του τελευταίου τμήματος της εγκεκριμένης χορηγίας.

Σχετικά με τα πιο πάνω διαπιστώσαμε τα εξής:

α.      Κατάλυμα εταιρείας Λ (ΠΠ 2004-2006). Η αίτηση για λήψη χορηγίας υποβλήθηκε τον Μάιο του 2006 και αφορούσε στη δημιουργία αγροτουριστικού καταλύματος στο ανώγειο και κέντρο ευεξίας (spa center) στο ισόγειο. Σημειώνουμε ότι η εταιρεία ενεγράφηκε στον Έφορο Εταιρειών στις 15.6.2006, δηλαδή σε μεταγενέστερη ημερομηνία από αυτή της υποβολής της αίτησης. Η αίτηση εγκρίθηκε από την Επιτροπή Αξιολόγησης στις 8.9.2006 και από τον Διευθυντή του ΤΠΟ στις 16.10.2006.

Σύμφωνα με σχετική αλληλογραφία, υποβλήθηκαν τρεις αιτήσεις για αλλαγή χρήσης τόσο στο ΤΠΟ, όσο και στο Τμήμα Αρχαιοτήτων, η έγκριση του οποίου απαιτείτο, καθώς το ακίνητο ανήκε στην κατηγορία «Αρχαίο Μνημείο».  Η τελική άδεια οικοδομής, που αποστάλθηκε στο ΤΠΟ, ήταν για δημιουργία καφενείου και κέντρου ευεξίας, σκοποί που δεν συνάδουν με τη χρήση για την οποία εγκρίθηκε η αίτηση και λήφθηκε η χορηγία.

Επιπλέον, όπως αναφέρουμε και πιο πάνω, σύμφωνα με διαφήμιση που εντοπίσαμε στο διαδίκτυο, το κέντρο ευεξίας τελούσε υπό τη διαχείριση άλλου ομίλου, ο οποίος δραστηριοποιείται με κέντρα ευεξίας, κατά παράβαση των προνοιών του Σχεδίου που διαλαμβάνουν ότι «δεν θα γίνονται δεκτές αιτήσεις όπου η αιτήτρια επιχείρηση δεν θα είναι και η επιχείρηση που θα διαχειρίζεται τη λειτουργία του έργου».  Όπως έχουμε πληροφορηθεί από τη Λειτουργό Εποπτείας και Διασφάλισης Ποιότητας του Υφυπουργείου, το κέντρο ευεξίας είναι ανενεργό και στην παρούσα φάση έχει διαμορφωθεί ως γυμναστήριο, πιθανότατα λόγω της λειτουργίας μεγάλου κέντρου ευεξίας από την εταιρεία Σ, το οποίο συγχρηματοδοτήθηκε και πάλι από Κονδύλια της ΕΕ.

Η Υπηρεσία μας αδυνατεί να διαπιστώσει κατά πόσο τηρήθηκε η χρονική περίοδος των πέντε ετών, κατά την οποία η εταιρεία Λ ήταν δεσμευμένη να τηρήσει τη χρήση για την οποία είχε επιχορηγηθεί με βάση το Σχέδιο, καθώς δεν γνωρίζουμε τη χρονική περίοδο κατά την οποία επήλθαν οι συγκεκριμένες αλλαγές στη χρήση του υποστατικού.

β.      Κατάλυμα εταιρείας Β (ΠΠ 2004-2006). Η αίτηση λήφθηκε στις 29.7.2005 και αφορούσε σε δημιουργία καφενείου και αγροτουριστικού καταλύματος δύο διαμερισμάτων.  Η τελευταία δόση της χορηγίας καταβλήθηκε στις 30.6.2009.

Η Γενική Διευθύντρια της επιχείρησης, με επιστολή της, ημερ. 28.7.2010, ζήτησε από το ΤΠΟ έγκριση για αλλαγή χρήσης, από καφενείο σε εστιατόριο. Το ΤΠΟ, με επιστολή του, ημερ. 20.9.2010, παραχώρησε την έγκριση, επικαλούμενο την πρόνοια Γ.3.2 του Οδηγού Εφαρμογής της ΠΠ 2007-2013, η οποία επιτρέπει την αλλαγή χρήσης μετά την ολοκλήρωση του έργου και μέσα στην πενταετία παρακολούθησης, με γραπτή έγκριση από τον Διευθυντή του ΤΠΟ. Επισημαίνουμε ότι το έργο είχε επιχορηγηθεί με βάση το Σχέδιο της ΠΠ 2004-2006, το οποίο δεν περιλάμβανε πρόνοια που να επέτρεπε την αλλαγή χρήσης.

Από έρευνα της Υπηρεσίας μας, διαπιστώσαμε ότι η υπογράφουσα ως Γενική Διευθύντρια, δεν ήταν στην πραγματικότητα διευθύντρια της εταιρείας Β κατά την ημερομηνία αποστολής της πιο πάνω επιστολής, αλλά ήταν διευθύντρια σε άλλες έξι εταιρείες, οι οποίες επίσης έλαβαν χορηγία με βάση τα Σχέδια Αγροτουρισμού.

γ.       Κατάλυμα εταιρείας Γ (ΠΠ 2007-2013). Η αίτηση λήφθηκε στις 26.2.2010, με προτεινόμενη δραστηριότητα την αποκατάσταση και συντήρηση διατηρητέας οικοδομής, για χρήση ως αγροτουριστικά διαμερίσματα και κέντρο προώθησης τοπικών παραδοσιακών προϊόντων. Η αιτήτρια δεν είχε προσκομίσει τα απαραίτητα αντίγραφα αδειών με την αίτησή της. Το ΤΠΟ, με επιστολή του, ημερ. 11.3.2010, παραχώρησε παράταση στην αιτήτρια μέχρι τις 8.4.2010, για προσκόμιση των στοιχείων. Στη μελέτη βιωσιμότητας που υποβλήθηκε, αναγραφόταν άλλο άτομο ως ο μοναδικός ιδιοκτήτης της επιχείρησης.

Η εγκεκριμένη άδεια οικοδομής, ημερ. 20.10.2010, ανέφερε ως εγκεκριμένη χρήση οικοδομής «Αγροτουριστικά διαμερίσματα και εκθετήριο παραδοσιακών σκευασμάτων». Η άδεια οικοδομής τροποποιήθηκε στις 19.6.2013, με εγκεκριμένη χρήση οικοδομής «Αγροτουριστικά καταλύματα».

Από τις φωτογραφίες επιτόπιου ελέγχου λειτουργών του ΤΠΟ, που διενεργήθηκε στις 16.5.2016, διαφάνηκε ότι τελικά στον χώρο δημιουργήθηκε κάβα, στην οποία, σύμφωνα με αναρτημένη πινακίδα στην είσοδο, διοργανώνονται ιδιωτικές εκδηλώσεις. Επιπλέον, σε γνωστή ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης, ο χώρος διαφημίζεται ως «cava winebar». Όπως προκύπτει, η τελική χρήση ουδεμία σχέση έχει με την προτεινόμενη δραστηριότητα για την οποία υποβλήθηκε αίτηση χρηματοδότησης.

δ.      Κατάλυμα εταιρείας Ε (ΠΠ 2007-2013). Η αίτηση παραλήφθηκε στις 11.3.2011, με προτεινόμενη χρήση τη δημιουργία πολιτιστικού και λαογραφικού εκπαιδευτικού κέντρου. Αντίθετα, στη μελέτη βιωσιμότητας που υποβλήθηκε με την αίτηση, αναφερόταν ότι, για τις ανάγκες εστιατορίου-wine bar, η εταιρεία θα εργοδοτεί μάγειρα, βοηθό μάγειρα, σερβιτόρους και τεχνικό, ενώ το ενοικιαστήριο έγγραφο αναφέρει ότι ο ενοικιαστής δεσμευόταν να αποκαταστήσει την κατοικία και να τη μετατρέψει σε αγροτουριστικό κατάλυμα.

Επιπλέον, παρόλο που υποβλήθηκε υπεύθυνη δήλωση, ημερ. 16.5.2016, από νόμιμο εκπρόσωπο της εταιρείας, ότι αυτή λειτουργούσε από την 1.12.2013 – 16.5.2016 χωρίς απόκλιση από την εγκεκριμένη δραστηριότητα, εντούτοις, κατά τον επιτόπιο έλεγχο του ΤΠΟ, τον Ιανουάριο του 2015, διαπιστώθηκε ότι το κατάλυμα λειτουργούσε ως καφετερία και μάλιστα διέθετε τιμοκατάλογο ποτών. Σημειώνουμε δε, ότι παρά τις οδηγίες του ΤΠΟ προς την επιχείρηση, ημερ. 12.1.2015, όπως απομακρυνθεί άμεσα ο τιμοκατάλογος που είχε τοποθετηθεί στον χώρο, διαπιστώσαμε ότι ο χώρος εξακολουθούσε να διαφημίζεται σε σελίδα κοινωνικής δικτύωσης ως καφετερία.

Σημειώνουμε ότι, η Ειδική Συμβουλευτική Επιτροπή Αξιολόγησης, σε συνεδρία της, ημερ. 22.7.2011, αποφάσισε να παρακάμψει το δεύτερο στάδιο αξιολόγησης, δηλαδή την κατάταξη των αιτήσεων κατά προτεραιότητα, αφού ο διαθέσιμος Προϋπολογισμός της 3^ης πρόσκλησης υπερκάλυπτε κατά πολύ τη συνολική προϋπολογιζόμενη χορηγία των αιτήσεων που λήφθηκαν. Αν δεν γινόταν η παράκαμψη αυτή, γεγονός που δεν ήταν γνωστό στους αιτητές κατά την υποβολή της αίτησής τους, η προτεινόμενη χρήση που αναφερόταν στην αίτηση, θα την κατέτασσε στην κατηγορία Α «αποκλειστικά εμπλουτιστικής χρήσης», για την οποία θα λάμβανε βαθμολογία 40, που είναι και η υψηλότερη σε σχέση με το κριτήριο που αφορά στη χρήση, ενώ αν στην αίτηση αναφερόταν η πραγματική χρήση του υποστατικού, η αίτηση θα κατατασσόταν τουλάχιστον στην κατηγορία Γ «εμπλουτιστική και άλλη επιλέξιμη με κυριαρχούσα την εμπλουτιστική χρήση», για την οποία η υψηλότερη βαθμολογία είναι μόλις 25.

Η Υπηρεσία μας έχει την άποψη ότι ορθά η αλλαγή χρήσης δεν επιτρέπεται από τα Σχέδια, αφού αναλόγως της προτεινόμενης χρήσης δίδεται και η ανάλογη βαθμολογία, για κατάταξη και επιλογή των έργων. Κατά συνέπεια, το ΤΠΟ, ως ο Ενδιάμεσος Φορέας, θα έπρεπε να μεριμνά για την τήρηση των προνοιών των Σχεδίων, ιδιαίτερα όσον αφορά στη χρήση, ούτως ώστε να μην αφήνει περιθώρια εκμετάλλευσης των Σχεδίων από ορισμένους αιτητές εις βάρος άλλων δυνητικών δικαιούχων, με το να δηλώνουν ως προτεινόμενη δραστηριότητα αυτή που θα τους δίδει προβάδισμα στη βαθμολογία και μετά να αλλάζουν τη δραστηριότητα σε κάτι που θα λάμβανε χαμηλότερη βαθμολογία.

Άλλες παρατηρήσεις.

Επιλεξιμότητα έργων – παραλαβή αιτήσεων.

Σύμφωνα με τους Οδηγούς Εφαρμογής των Σχεδίων 1 και 2, δικαιούχοι ήταν οι εν ενεργεία, εγγεγραμμένες στην Κύπρο, ΜΜΕ.

Παρά τα πιο πάνω, διαπιστώσαμε ότι, στις περιπτώσεις των εταιρειών Μ, Τ και Λ, η ημερομηνία εγγραφής των εταιρειών στον Έφορο Εταιρειών (16.11.2005, 14.11.2005 και 15.6.2006, αντίστοιχα) ήταν μεταγενέστερη εκείνης της υποβολής των αιτήσεων (29.7.2005, 29.7.2005 και 31.5.2006, αντίστοιχα), δηλαδή οι εταιρείες-αιτητές δεν υπήρχαν ως νομικά πρόσωπα κατά την υποβολή της αίτησης.

Επιπλέον, στον Οδηγό της ΠΠ 2004-2006, αναφέρεται ότι, το Έντυπο Αίτησης θα πρέπει να είναι πλήρως συμπληρωμένο και να επισυνάπτονται όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά έγγραφα, ενώ στον Οδηγό της ΠΠ 2007-2013 αναφέρεται ότι, αιτήσεις που παρουσιάζουν ελλείψεις θα γίνονται δεκτές μόνο αν προσκομιστούν τα ελλιπή στοιχεία/έγγραφα εντός τεσσάρων εβδομάδων από την ημερομηνία γραπτής ειδοποίησης από το ΤΠΟ. Επίσης, σημειώνουμε ότι, στις Αιτήσεις για Παροχή Χορηγίας για την ΠΠ 2004-2006, περιλήφθηκε σημείωση, η οποία δεν υπήρχε αρχικά στον Οδηγό και η οποία ανέφερε ότι «Κατ’ εξαίρεση γίνεται αποδεκτή η κατάθεση της αίτησης χωρίς την απαιτούμενη Άδεια Οικοδομής με την προϋπόθεση ότι για την πρόταση έχει εξασφαλιστεί Πολεοδομική Άδεια και έχει κατατεθεί η αίτηση για άδεια οικοδομής και οι οικοδομικές εργασίες δεν έχουν ξεκινήσει».  Η ίδια σημείωση προστέθηκε και στο Σχέδιο για την ΠΠ 2007-2013.

Κατά τον έλεγχο μας, εντοπίσαμε περιπτώσεις όπου παραλήφθηκαν αιτήσεις για την ΠΠ 2004-2006, με τις οποίες δεν προσκομίζονταν όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά-άδειες με την αίτηση, ούτως ώστε να αξιολογηθεί η ωριμότητα του έργου, η οποία αποτελεί κριτήριο για την επιλογή ή απόρριψή του και δινόταν επιπλέον χρονικό περιθώριο, μέχρι τον έλεγχο της αίτησης από τη Μονάδα Διαχείρισης Διαρθρωτικών Ταμείων του ΤΠΟ,  για προσκόμιση των ελλειπόντων στοιχείων. Στην περίπτωση του καταλύματος της εταιρείας Μ δεν είχε ληφθεί ούτε το αντίγραφο ταυτότητας του αιτητή. Στην περίπτωση του καταλύματος της εταιρείας Λ, η αίτηση παραλήφθηκε στις 31.5.2006, ενώ η αίτηση για άδεια οικοδομής κατατέθηκε στις 31.8.2006, δηλαδή σε μεταγενέστερη ημερομηνία από την υποβολή της αίτησης. Η αίτηση αξιολογήθηκε από την Ειδική Συμβουλευτική Επιτροπή στις 8.9.2006, εγκρίθηκε από τον Διευθυντή του ΤΠΟ στις 16.10.2006 και η συμφωνία υπογράφηκε στις 29.12.2006, δίδοντας, ενδεχομένως, περιθώριο στον αιτητή για εξασφάλιση της άδειας οικοδομής.

Για το κατάλυμα της εταιρείας Ε, η αίτηση παραλήφθηκε στις 11.3.2011.  Σε ενδοτμηματικό σημείωμα του ΤΠΟ, ημερ. 16.2.2012, αναφέρεται ότι τα σχέδια που κατατέθηκαν δεν ήταν τα τελικά και ότι λόγω πίεσης από τον Αρχιτέκτονα, εκδόθηκε η άδεια οικοδομής για να μην χαθεί η χρηματοδότηση και ότι θα έπρεπε να υποβαλλόταν νέα τροποποιητική άδεια.  Επίσης, σε άλλο ενδοτμηματικό σημείωμα του ΤΠΟ, το οποίο δεν έφερε ημερομηνία, αναφέρεται ότι τα τελικά σχέδια που προσκομίστηκαν δεν έφεραν την έγκριση του Τμήματος Αρχαιοτήτων, η οποία ήταν απαραίτητη, καθώς η οικοδομή ήταν αρχαίο μνημείο. Παρόλο που η αίτηση εγκρίθηκε στις 22.7.2011, με επιστολή του αιτητή προς τον Διευθυντή του ΤΠΟ, ημερ. 2.11.2011, ζητήθηκε παράταση για την υπογραφή της σύμβασης, εν αναμονή της έκδοσης της άδειας οικοδομής. Τελικά, η συμφωνία υπογράφηκε στις 17.1.2012, σχεδόν έξι μήνες μετά την έγκρισή της, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες ως προς την ωριμότητα του έργου κατά την παραλαβή της αίτησης. Επιπρόσθετα, στην κατάσταση που συμπληρώθηκε για έλεγχο επισύναψης των σχετικών με την αίτηση στοιχείων, ο λειτουργός που παρέλαβε την αίτηση σημείωσε ότι δεν προσκομίστηκαν στατικά σχέδια, αφού δεν υπήρχαν.  Σύμφωνα με ενδοτμηματικό σημείωμα της πρώτης επιτόπιας επίσκεψης, ημερ. 19.4.2012, διαπιστώθηκε πρόβλημα στατικής επάρκειας, στο οποίο ενδεχομένως να οφειλόταν και η  καθυστέρηση των εννέα μηνών περίπου στην υλοποίηση του έργου.

Όπως μας πληροφόρησε η αρμόδια λειτουργός του ΤΠΟ όσο και της ΕΠΣΑ, δίδεται κάποιο επιπλέον χρονικό περιθώριο για την προσκόμιση όλων των απαραίτητων στοιχείων, ανάλογα με την ωριμότητα του έργου, κυρίως λόγω της καθυστέρησης που παρατηρείται στην εξασφάλιση τελικών αδειών.

Σημειώνουμε ότι, εναντίον δύο εταιρειών και των διευθυντών των εταιρειών αυτών καταχωρήθηκαν ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας δύο ποινικές υποθέσεις, με κατηγορίες που αφορούν σε ενδεχόμενες παραβάσεις του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου, ενώ από το Τμήμα Αρχαιοτήτων έχει εκφραστεί η θέση ότι από τις εν λόγω εταιρείες έγιναν επεμβάσεις σε Αρχαίο Μνημείο, οι οποίες, σύμφωνα πάντα με τη θέση του Τμήματος Αρχαιοτήτων, αποτελούν κατάφωρη παραβίαση του περί Αρχαιοτήτων Νόμου.

Η Υπηρεσία μας έχει την άποψη ότι η παραχώρηση επιπλέον χρονικού περιθωρίου σε ορισμένους αιτητές, καθώς και η συμπερίληψη της σημείωσης για παραχώρηση επιπλέον χρονικού περιθωρίου για την υποβολή της άδειας οικοδομής μόνο στις αιτήσεις που αφορούσαν στην ΠΠ 2004-2006 και όχι στον Οδηγό, αντιβαίνει στην αρχή της ίσης μεταχείρισης και της δικαιοσύνης, καθώς δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι όλοι οι αιτητές έτυχαν της ίδιας μεταχείρισης. Επιπλέον, εάν η παραχώρηση επιπλέον χρονικού περιθωρίου για την προσκόμιση κάποιων στοιχείων ήταν κοινώς γνωστή, ενδεχομένως το εύρος των αιτητών-δικαιούχων να ήταν μεγαλύτερο.  Επομένως, θεωρούμε ότι είτε πρέπει να τηρούνται αυστηρά οι όροι του Σχεδίου, είτε εάν, από την εμπειρία τόσο του Ενδιάμεσου Φορέα, όσο και της ΕΠΣΑ, προκύπτει ότι είναι προς το δημόσιο συμφέρον να δίδεται επιπλέον χρονικό περιθώριο για την προσκόμιση κάποιων στοιχείων, αυτό να καθορίζεται και να συμπεριλαμβάνεται στον Οδηγό εξ αρχής, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι θα είναι σε γνώση όλων των υποψήφιων αιτητών.

4.5.2     Παράταση στην υλοποίηση των έργων.

Σύμφωνα με τους όρους των Σχεδίων 1 και 2, σε περίπτωση κατά την οποία η εγκεκριμένη επένδυση δεν ολοκληρωθεί εντός του καθοριζόμενου χρόνου των 21 μηνών, είναι δυνατόν να δοθεί τρίμηνη παράταση, εφόσον οι λόγοι της καθυστέρησης είναι αντικειμενικοί και εύλογοι. Αν παρέλθει και η τρίμηνη παράταση, χωρίς η επένδυση να έχει ολοκληρωθεί, τότε το επενδυτικό έργο τίθεται εκτός Σχεδίου και ο Δικαιούχος υποχρεούται να επιστρέψει τη δημόσια επιχορήγηση που θα του έχει καταβληθεί. Αν όμως τουλάχιστον 80% των εργασιών της εγκεκριμένης επένδυσης έχει ολοκληρωθεί και το έργο έχει τεθεί σε λειτουργία, τότε ο αρχικά εγκεκριμένος Προϋπολογισμός της επένδυσης θα μειωθεί μέχρι του ποσού που έχει δαπανηθεί για τις ολοκληρωμένες και λειτουργικές εργασίες.

Διαπιστώσαμε ότι η παράταση που δόθηκε για όλα τα πιο πάνω έργα ήταν πέραν των τριών μηνών, με τη μεγαλύτερη να αφορά στο έργο της εταιρείας Γ, το οποίο έπρεπε να ολοκληρωθεί εντός περίπου 12 μηνών και για το οποίο δόθηκε παράταση επιπλέον 18 μηνών.

Η Υπηρεσία μας έχει την άποψη ότι οι όροι του Σχεδίου και των συμφωνιών που υπογράφονται με τους τελικούς δικαιούχους πρέπει να τηρούνται αυστηρά, ώστε να διασφαλίζεται η ισότητα, η αξιοκρατία και η δικαιοσύνη μεταξύ των τελικών δικαιούχων, αλλά και όλων των πολιτών.

4.5.3     Παρακολούθηση έργων.

Σύμφωνα με τα Σχέδια 1 και 2, το ΤΠΟ πρέπει να παρακολουθεί το έργο για το οποίο λήφθηκε χορηγία και μετά την υλοποίησή του. Συγκεκριμένα, για πέντε έτη μετά την ολοκλήρωση των έργων, οι επιχειρήσεις οφείλουν να αποστέλλουν ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις, καθώς και αντίγραφο πιστοποιητικού λειτουργίας τους από το Υφυπουργείο, όπου απαιτείται.

Όπως προέκυψε από τον έλεγχο, τρεις από τις πιο πάνω εταιρείες απέστειλαν οικονομικές καταστάσεις μόνο για τα δύο πρώτα έτη και οι υπόλοιπες δεν απέστειλαν ποτέ. Επίσης, διαπιστώσαμε ότι, κανένα από τα πιο πάνω τουριστικά καταλύματα δεν κατέχει άδεια λειτουργίας από το Υφυπουργείο, με τα πλείστα να έχουν παύσει να τις ανανεώνουν από το 2015.

Επιπλέον, λόγω του ότι ο αριθμός των νέων θέσεων που αναμενόταν να δημιουργηθούν με την εκτέλεση του έργου, αποτελεί κριτήριο βαθμολογίας για την επιλεξιμότητα ή όχι της πρότασης, στις συμβάσεις που υπογράφηκαν για τη χορήγηση με βάση τα Σχέδια, αναφέρεται ότι ο τελικός αποδέκτης υποχρεούται, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον πέντε χρόνων από την ημερομηνία ολοκλήρωσης των εργασιών του επενδυτικού έργου, να διατηρήσει τις δημιουργημένες θέσεις απασχόλησης, όπως αυτές προβλέπονται στην εγκεκριμένη επένδυση. Σε αντίθετη περίπτωση, ο δεύτερος συμβαλλόμενος υποχρεούται να επιστρέψει ολόκληρο ή μέρος της ενίσχυσης που έχει πάρει. Όπως διαπιστώσαμε, κανένα από τα οκτώ καταλύματα που έλαβαν χορηγία, μέσω των Σχεδίων 1 και 2, δεν έχει διατηρήσει τις δημιουργημένες θέσεις απασχόλησης για πέντε συνεχόμενα έτη από την ημερομηνία ολοκλήρωσης των εργασιών των επενδυτικών έργων.

Με βάση την υπογραμμένη συμφωνία δημόσιας χρηματοδότησης, ημερ.17.12.2013, μεταξύ του τότε ΚΟΤ και του εκπροσώπου της εταιρείας Σ, ο τότε ΚΟΤ θα έπρεπε να παρακολουθεί το έργο και μετά την υλοποίησή του. Συγκεκριμένα, για περίοδο τριών ετών, μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης, η επιχείρηση όφειλε να αποστέλλει στον τότε ΚΟΤ ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις, καθώς επίσης και αντίγραφο πιστοποιητικού λειτουργίας της. Η τελευταία πληρωμή από τον τότε ΚΟΤ προς την εταιρεία Σ διενεργήθηκε στις 15.9.2016. Στους φακέλους του Υφυπουργείου εντοπίστηκαν οικονομικές καταστάσεις μέχρι την 31.12.2016, υπολείπονται δηλαδή οι οικονομικές καταστάσεις για τα έτη 2017 και 2018.

Επιπλέον, σύμφωνα με την αίτηση, θα δημιουργούνταν δέκα νέες θέσεις εργασίας με την υλοποίηση του έργου, γεγονός που λήφθηκε θετικά υπόψη κατά την αξιολόγηση της αίτησης. Όπως διαφαίνεται από το Σύστημα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, συνολικά δέκα άτομα δεν εργοδοτήθηκαν ποτέ (2016, 2017 και 2018) από την εταιρεία Σ.

4.5.4     Καταλύματα κ. Φ.

Κατά τον έλεγχό μας διαπιστώσαμε ότι και άλλες δύο εταιρείες, που έλαβαν χρηματοδότηση μέσω των Σχεδίων 1 και 2 για αποκατάσταση δύο καταλυμάτων, μέτοχος των οποίων είναι ο κ. Φ, τελούν επίσης υπό τη διαχείριση της εταιρείας Α, κατά παράβαση της πρόνοιας των Σχεδίων ότι «δεν θα γίνονται δεκτές αιτήσεις όπου η αιτήτρια επιχείρηση δεν θα είναι και η επιχείρηση που θα διαχειρίζεται τη λειτουργία του έργου».  Επιπλέον, στο ένα κατάλυμα διορίστηκε ως διευθυντής, στις 9.8.2013, μετά την ολοκλήρωση του έργου, ο κ. Ω, υπάλληλος του κ. Χ, ο οποίος είχε ανάμειξη και σε άλλες εταιρείες που έλαβαν χορηγία. Επιπλέον, η Υπεύθυνη Δήλωση για τη λειτουργία του υποστατικού, ημερ. 4.11.2010, υπογράφηκε από την κα Ρ, ως νόμιμη εκπρόσωπο του ενός καταλύματος, αφού διετέλεσε διευθύντρια την περίοδο 1.1.2010-9.8.2013 και η οποία ήταν επίσης διευθύντρια στην εταιρεία Ν, της οποίας μέτοχοι ήταν οι εταιρείες που αναπαλαίωσαν τα καταλύματα που διαχειρίζεται η εταιρεία Α.  Επιπρόσθετα, εντοπίσαμε επιστολή του τότε ΚΟΤ, ημερ. 8.2.2010, η οποία απευθυνόταν στην εταιρεία Ν, σχετικά με το ένα εκ των δύο αυτών καταλυμάτων.

Επιπλέον, όπως διαπιστώσαμε κατά τον έλεγχο, για το ένα κατάλυμα είχε γίνει παρέμβαση σε δημόσιο αργάκι στο ορεινό χωριό, για την οποία δόθηκε έγκριση από τον κ. Χ., υπό την τότε ιδιότητά του ως Προέδρου του Κοινοτικού Συμβουλίου του υπό αναφορά ορεινού χωριού.

4.5.5     Εργολάβος του έργου της εταιρείας Σ.

Τον Φεβρουάριο του 2013 ανέλαβε ως εργολάβος του έργου εταιρεία, της οποίας, σύμφωνα με την καταγγελία, ο ένας εκ των ιδιοκτητών της είναι προσωπικός φίλος του κ. Χ.

Σύμφωνα με βεβαίωση του κ. Ω προς τον τότε ΚΟΤ, ημερ. 8.12.2014, κανένας μέτοχος της εταιρείας Σ δεν είχε οποιανδήποτε σχέση με τους κύριους εργολάβους και προμηθευτές του έργου.

Κατά την άποψη της Υπηρεσίας μας, η βεβαίωση του κ. Ω, ο οποίος είναι εκπρόσωπος και διευθυντής της εταιρείας Σ, καθώς επίσης και υπάλληλος της εταιρείας Κ (1.1.2015-30.6.2019), δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί αξιόπιστη και να αποτελέσει τη μοναδική βάση για αξιολόγηση του θέματος.

Γενικά συμπεράσματα

• Διαπιστώσαμε αδυναμία στην εφαρμογή των προνοιών των Σχεδίων, όσον αφορά στη διαδικασία εξέτασης αιτήσεων που ενδεχομένως να οδήγησε στην εκμετάλλευσή τους από κάποια άτομα και την καταβολή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, τα οποία να αποστερήθηκαν πραγματικοί δικαιούχοι του Σχεδίου. Εάν επιβεβαιωθεί η καταβολή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, ελλοχεύει σημαντικός κίνδυνος απώλειας κοινοτικής χρηματοδότησης για τη Δημοκρατία, η οποία θα κληθεί να επιστρέψει τη χρηματοδότηση αυτή.
• Διαπιστώσαμε μη τήρηση των προνοιών των Σχεδίων, όσον αφορά στην παρακολούθηση των έργων και των εταιρειών για την πενταετή περίοδο μετά τη λήψη της χορηγίας.

 

Γενικές συστάσεις

• Πέραν της υπεύθυνης δήλωσης που ήδη ζητείται από τον κάθε αιτητή, να τηρείται μητρώο από τον Έφορο Κρατικών Ενισχύσεων, σχετικά με τους λήπτες χορηγιών, καθώς και όλων των ατόμων που έχουν συμφέρον σε μία εταιρεία και να εξετάζεται, πριν την παραχώρηση της χορηγίας, κατά πόσο τηρούνται οι πρόνοιες για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας.
• Να σχεδιαστούν και εφαρμοστούν κατάλληλες δικλίδες ασφαλείας, ώστε να διασφαλίζεται η επιλεξιμότητα των αιτήσεων που εγκρίνονται και να αποτρέπεται η δημιουργία αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, που ενέχουν χρηματοοικονομικούς κινδύνους για τη Δημοκρατία.
• Η παρακολούθηση τόσο των εταιρειών, όσο και των έργων, να συνεχίζει μέχρι το χρονικό σημείο που επιβάλλουν οι σχετικές νομοθεσίες και τα Σχέδια με τα οποία επιχορηγήθηκαν.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Παράρτημα 1 – Χορηγίες που λήφθηκαν.

ΠΠ 2004 – 2006	Εταιρεία	Ποσό €
Σχέδιο 1	Εταιρεία Μ	160.025
Σχέδιο 1	Εταιρεία Τ	157.283
Σχέδιο 1	Εταιρεία Β	227.261
Σχέδιο 1	Εταιρεία Λ	292.396
ΠΠ 2007 – 2013
Σχέδιο 2	Εταιρεία Π	300.000*
Σχέδιο 2	Εταιρεία Γ	235.259*
Σχέδιο 2	Εταιρεία Ο	300.000*
Σχέδιο 2	Εταιρεία Ε	200.000
Σχέδιο 3	Εταιρεία Σ	1.335.970**

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* Οι χορηγίες λήφθηκαν με βάση τον ΕΚ800/2008 της Επιτροπής και όχι τον ΕΚ1998/2006 για ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis) και χρηματοδοτήθηκαν ως μικρές επιχειρήσεις με ποσοστό 35% επί των επιλέξιμων δαπανών (μέγιστο ποσό επιχορήγησης €300.000, εκτός για κέντρα ευεξίας/αποκατάστασης/αποθεραπείας (**), όπου το μέγιστο ύψος επιχορήγησης καθορίστηκε στα €1.750.000).

Παράρτημα 2 –Διευθυντές των εταιρειών.

ΠΠ 2004 – 2006

Εταιρείες	Μ	Λ	Τ	Β
Διευθυντές
κ. Χ	–	–	–	4.10.2004-σήμερα
Στενό συγγενικό πρόσωπο του κ. Χ	16.11.2005-σήμερα
κα. Ρ (Διευθύντρια εταιρείας, της οποίας το μετοχικό κεφάλαιο κατέχεται από εταιρείες του κ. Χ)	11.3.2009-9.8.2013	11.3.2009-9.8.2013	11.3.2009-9.8.2013
κ. Ω (υπάλληλος κ. Χ)	28.6.2006-11.3.2009 31.1.2012-σήμερα	17.7.2006-11.3.2009 31.1.2012-σήμερα	14.11.2005-11.3.2009 31.1.2012-σήμερα	27.1.2012-σήμερα
κ. Ψ (υπάλληλος κ. Χ)	27.4.2015-σήμερα	15.6.2006-11.3.2009

ΠΠ 2007 – 2013

ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ	Ο	Γ	Π	Ε	Σ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ
κ. Χ	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα
Στενό συγγενικό πρόσωπο του κ. Χ	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα
Στενό συγγενικό πρόσωπο του κ. Χ	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα	13.3.2017-σήμερα
κα. Ρ (Διευθύντρια Εταιρείας, της οποίας το μετοχικό κεφάλαιο κατέχεται από εταιρείες του κ. Χ)	11.3.2009-9.8.2013	11.3.2009-9.8.2013	–	–	11.3.2009-9.8.2013
κ. Ω (υπάλληλος κ. Χ)	9.8.2013-13.3.2017 12.9.2008-11.3.2009	11.2.2009-11.3.2009 30.5.2011-13.3.2017	29.11.2007-13.3.2017	18.4.2011-13.3.2017	13.1.2009-13.3.2017
κ. Ψ (υπάλληλος κ. Χ)	12.9.2008-11.3.2009	11.2.2009-11.3.2009	–	–	13.1.2009-11.3.2009
Στενό συγγενικό πρόσωπο του κ. Χ	–	–	–	8.3.2011-23.3.2017
Στενό συγγενικό πρόσωπο του κ. Χ					13.1.2009-23.3.2017