Έλενα Πέγκα: Η Κόλλβιτς έχει μόνο τις μνήμες της και το σώμα της

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου

Στις 10 Νοεμβρίου, στο Point Centre for Contemporary Art, ανεβαίνει η πρώτη παραγωγή της Ομάδας Φωταγωγός με το έργο της Έλενας Πέγκα Η Καίτε Κόλλβιτς παρουσιάζει μια σύντομη ιστορία της μοντέρνας τέχνης. Η παράσταση ένα περιοδεύον θεατρικό αναλόγιο– θα παρουσιαστεί ακολούθως στο Φυτώριο, στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου και στο Μουσείο Τεχνών Ζαμπέλα στη Λευκωσία και στο Hoani Cultural Space στη Λεμεσό. Σκηνοθετεί η Άντρη Χ. Κωνσταντίνου και τον σκηνικό χώρο επιμελείται ο εικαστικός Παναγιώτης Μιχαήλ. Η Λένια Σορόκου ερμηνεύει το ρόλο της Καίτε Κόλλβιτς (1867-1945), Γερμανίδας γλύπτριας και χαράκτριας, «μία δυνατή γυναίκα αφοσιωμένη στην τέχνη της, με σπουδαία έργα σε μία εποχή που η Ευρώπη ρημάζονταν από τους δύο παγκόσμιους πολέμους».

Πρόκειται για την πρώτη παρουσίαση έργου της Ελληνίδας συγγραφέως στην Κύπρο, με την οποία μιλάμε για το έργο αλλά και γενικότερα για τη θεατρική γραφή και το θέατρο, το οποίο κατανοεί «σαν συνολικό αποτέλεσμα, όπου ο λόγος είναι ένα κομμάτι του και όχι το όλον».

ΕΛΕΝΑ ΠΕΓΚΑ

  • Η Κόλλβιτς έχει μόνο τις μνήμες της και το σώμα της
  • Κατανοώ το θέατρο σαν συνολικό αποτέλεσμα, όπου ο λόγος είναι ένα κομμάτι του και όχι το όλον

Τι ήταν αυτό που σας κίνησε το ενδιαφέρον στη ζωή της και στην τέχνη της Καίτε Κόλλβιτς;

Το έργο αυτό γράφτηκε σαν παραγγελία της Αμερικανίδας σκηνοθέτη Sherry Teitelbaum, που εκείνη κατ’ αρχάς αγαπούσε τα έργα της Καίτε Κόλλβιτς και μου ζήτησε να γράψω ένα σύγχρονο θεατρικό που θα την ξανάφερνε στη ζωή και στη σκηνή.

Η Κόλλβιτς είναι πρότυπο, μία δυνατή γυναίκα αφοσιωμένη στην τέχνη της, με σπουδαία έργα, σε μία εποχή που η Ευρώπη ρημάζονταν από τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Στα έργα της τα σώματα εγείρονται, αντιστέκονται. Όπως και η ίδια αντιστάθηκε στην άνοδο του φασισμού. Πολλά από τα έργα της και τα απαγόρευσαν και τα κατέστρεψαν.

Η Καίτε Κόλλβιτς, αν και μισό αιώνα πεθαμένη, εμφανίζεται σε μια γκαλερί στο Σόχο της Νέας Υόρκης, για να μιλήσει για τη μοντέρνα τέχνη. Γιατί διαλέξατε τη Νέα Υόρκη;

Η παγκόσμια πρεμιέρα του έργου δόθηκε στη Νέα Υόρκη, έτσι με ενδιέφερε να συνδέσω την Κόλλβιτς με τη σύγχρονη ζωή των μεγαλουπόλεων και με το σήμερα. Εξάλλου, η ίδια είχε ζήσει σε μία μεγαλούπολη, το Βερολίνο, που τότε ήταν κέντρο της πρωτοποριακής τέχνης, ήταν κάτι ανάλογο με τη σημερινή Νέα Υόρκη. Επίσης, ήθελα να την ξαναφέρω στη ζωή σε μία μεγαλούπολη άγνωστη γι’ αυτήν. Σε ένα πλαίσιο απίθανο γι’ αυτήν που θα πρέπει να το αντιμετωπίσει μόνη. Έρχεται χωρίς αποσκευές, έχει μόνο τις μνήμες της και το σώμα της.

Για ποιο, πραγματικά, λόγο επιστρέφει η Κόλλβιτς;

Έρχεται για να μας θυμίσει πώς ήταν ο κόσμος της όταν εκείνη ήταν ζωντανή και έκανε την τέχνη της και πόσο διαφορετικός είναι ο κόσμος σήμερα. Αλλά το πώς είναι να ζει κανείς, είναι κατά κάποιον τρόπο πάντα το ίδιο. Αυτό προσπαθεί να εντοπίσει το έργο.

Ποια η σημασία των έργων τέχνης που επιλέγει η Κόλλβιτς να παρουσιάσει στη διάλεξή της;

Είναι έργα από διάσημους καλλιτέχνες αναγνωρίσιμα, που σηματοδότησαν την μοντέρνα τέχνη και τον εικοστό αιώνα.

Η Κόλλβιτς είναι πρότυπο, μία δυνατή γυναίκα αφοσιωμένη στην τέχνη της, με σπουδαία έργα, σε μία εποχή που η Ευρώπη ρημάζονταν από τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Στα έργα της τα σώματα εγείρονται, αντιστέκονται. Όπως και η ίδια αντιστάθηκε στην άνοδο του φασισμού. Πολλά από τα έργα της και τα απαγόρευσαν και τα κατέστρεψαν.

Βρίσκετε ομοιότητες ανάμεσα στην εποχή που έζησε η Κόλλβιτς, στην εποχή που επιστρέφει στο έργο σας (1995), αλλά και στο σήμερα και ποιες;

Ένας καλλιτέχνης δημιουργεί πάντα μέσα σε ένα πλαίσιο ιστορικό. Αυτό ισχύει για όλες τις εποχές. Αλλά το να ζει κάποιος, να είναι κάποιος ζωντανός και να νιώθει ζωντανός, να νιώθει το σώμα του, τις αισθήσεις του, τα άλλα σώματα, η δύναμη για ζωή δεν έχει να κάνει με ιστορικό πλαίσιο. Οι τρεις ιστορικές περίοδοι για τις οποίες με ρωτάτε είναι διαφορετικές, αλλά υπάρχουν ομοιότητες. Και στις τρεις διαφορετικές περιόδους υπάρχουν άνθρωποι φωτεινοί, δημιουργικοί, ξεχωριστοί. Δείχνω την καλλιτέχνιδα Κόλλβιτς να έχει μία πρωτότυπη και προσωπική αντίληψη της ζωής και στο σήμερα, όπως είχε και στο τότε. Επίσης, συχνά η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Στο έργο μου η Κόλλβιτς μιλάει για το τείχος που χώριζε το Βερολίνο. Η πρεμιέρα στην Κύπρο θα γίνει σε μία πόλη που υπάρχει ένα τείχος που την χωρίζει στα δύο.

Ποιος ο ρόλος των καλλιτεχνών και της τέχνης γενικότερα σε τέτοιες εποχές, μεταβατικές, κρίσης και πολέμων;

Ο ρόλος των καλλιτεχνών είναι από ανέκαθεν ένα θέμα για το οποίο έχουν ειπωθεί πάρα πολλά και ενδιαφέροντα. Οι καλλιτέχνες μιλάνε με τα έργα τους και τα έργα τους μιλάνε πέρα από τους καλλιτέχνες. Συχνά υπερβαίνουν την εποχή στην οποία φτιάχτηκαν και μιλάνε για αλήθειες και ψέματα πέρα από την εποχή. Προτείνουν άλλους τρόπους να δούμε τον κόσμο και τη ζωή.

Έχετε γράψει κι άλλα θεατρικά έργα με ήρωες υπαρκτά πρόσωπα. Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται για βιογραφίες αλλά πόσο κοντά μένετε στην πραγματική τους ζωή; Τι είναι αυτό που σας κάνει να επιλέγετε τέτοια πρόσωπα ως ήρωές σας;

Υπάρχει μία παράδοση στη γραφή του θεάτρου να χρησιμοποιούν οι θεατρικοί συγγραφείς υπαρκτά πρόσωπα. Οι αρχαίοι ποιητές το έκαναν, ο Σαίξπηρ, αλλά και πολλοί άλλοι. Κάποια υπαρκτά πρόσωπα είχαν μεγιστοποιημένης έντασης βιώματα και στο θέατρο λειτουργούν συμβολικά. Λειτουργούν σα μυθικά πρόσωπα και οι ιστορίες τους λειτουργούν σαν παραβολές.

Πόσο επηρεάζει τη γραφή σας το γεγονός πως ασχολείστε με τη σκηνοθεσία;

Η γνώση της πρακτικής του θεάτρου με συνδέει με τη διαδικασία. Μου επιτρέπει να πειραματίζομαι. Κατανοώ το θέατρο σαν συνολικό αποτέλεσμα, όπου ο λόγος είναι ένα κομμάτι του και όχι το όλον.

Γιατί γράφετε και για ποιους γράφετε; Νιώθετε να έχετε επηρεαστεί από κάποιους συγγραφείς και ποιους;

Μου αρέσει αυτό το μέσο, η γραφή. Μου αρέσει η μακρά παράδοσή της. Αν έγραφα για κάποιον συγκεκριμένο άνθρωπο, θα έγραφα ένα γράμμα, όχι ένα έργο. Θαυμάζω πολλούς συγγραφείς, από τους αρχαίους κλασικούς μέχρι το θέατρο του παραλόγου και πιο πέρα. Αλλά οι επιρροές μου δεν είναι μόνο συγγραφείς όπως ο Μπολάνιο, ο Σέπαρντ, η Κάριλ Τσέτσιλ, η Λούλα Αναγνωστάκη. Είναι ζωγράφοι όπως Χόκνεϊ και ο Μπέικον, κινηματογραφιστές όπως ο Φελλίνι και Λίντς, μουσικοι όπως η Λώρη Αντερσον.

Υπάρχουν θεατρικοί συγγραφείς σήμερα στην Ελλάδα που στα έργα τους να ασχολούνται με την κρίση των τελευταίων χρόνων;

Μόλις κυκλοφόρησε μία δίγλωσση ανθολογία από τις Εκδόσεις Penguin. Λέγεται: Austerity Measures: The New Greek Poetry. Έχει και δικά μου κείμενα. Μόλις ήμουν στο Λονδίνο για την παρουσίαση του βιβλίου στο Hellenic Center of London. Η επιμελήτριά του, η Karen Van Dyck, είπε στην παρουσίαση πως ενώ τις δεκαετίες του ‘80 και ‘90 δεν διέκρινε κάτι στα ελληνικά γράμματα, ξαφνικά με την κρίση εμφανίστηκαν κάποιοι ενδιαφέροντες συγγραφείς και ποιητές. Κάτι συνέβη, κάτι συμβαίνει στην Ελλάδα, θετικό, σε σχέση με όλες τις τέχνες.

Στην Ελλάδα υπάρχουν επαρκείς θεσμοί και προγράμματα που στηρίζουν τη θεατρική γραφή και προωθούν την ανάπτυξή της;

Δίδασκα -και ήμουν η μόνη- σε πανεπιστήμιο, δίδασκα θεατρική γραφή στο πανεπιστήμιο της Πάτρας για έξι χρόνια και ήταν ένα πολύ δημοφιλές μάθημα. Επίσης δίδασκα στο Εθνικό Κέντρο βιβλίου στην Αθήνα, επίσης το μάθημα ήταν δημοφιλές, αλλά το Εθνικό Κέντρο έκλεισε και αυτό κακήν κακώς. Δυστυχώς η Ελλάδα σε αποτρέπει να γίνεις θεατρικός συγγραφέας.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy