Ελευθεροτυπία και δηµοκρατία

Της Ελένης Μαύρου

 

Πριν λίγες µέρες ήταν η Παγκόσµια Μέρα Ελευθεροτυπίας. Σε µια εποχή που ο Τύπος έχει χάσει µεγάλο µέρος από την αξιοπιστία του και η ελευθεροτυπία υπονοµεύεται καθηµερινά από fake news, λογοκρισία, «κιτρινισµό», το κυνήγι του εντυπωσιασµού και των clicks -τόσο στα παραδοσιακά µέσα ενηµέρωσης όσο και στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης.

∆ικαίωµα στην ενηµέρωση και ανθρώπινα δικαιώµατα συµβαδίζουν. Ωστόσο, ακόµα και στην εποχή µας, και τα δύο δεν είναι διασφαλισµένα. Το ήµισυ σχεδόν του παγκόσµιου πληθυσµού, σύµφωνα µε τους ∆ηµοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, εξακολουθεί να στερείται του δικαιώµατος πρόσβασης στην ενηµέρωση και πολλοί δηµοσιογράφοι βρίσκονται σε δεινή θέση σε πολλές χώρες του πλανήτη.

Στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση η ενηµέρωση ελέγχεται από µία µικρή οικονοµική ελίτ και εξυπηρετεί αποκλειστικά και µόνο τα συµφέροντά της, ενώ δηµοσιογράφοι και whistleblowers συχνά αντιµετωπίζουν εκφοβισµό, απειλές, νοµικές διώξεις και, χειρότερα, δολοφονούνται. ∆εν είναι τυχαία η καθιέρωση ετήσιου βραβείου από την Οµάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς – Βόρειας Πράσινης Αριστεράς (GUE/NGL) στο Ευρωκοινοβούλιο για τους «δηµοσιογράφους, καταγγέλλοντες και υπερασπιστές του δικαιώµατος στην ενηµέρωση», το οποίο δηµιουργήθηκε προς τιµήν της δολοφονηθείσας Μαλτέζας δηµοσιογράφου Daphne Caruana Galizia.

Το φετινό βραβείο απονεµήθηκε στους:

– Julian Assange, ιδρυτή της WikiLeaks που βρίσκεται υπό κράτηση στη Βρετανία µετά από έφοδο της αστυνοµίας στην πρεσβεία του Εκουαδόρ, όπου είχε βρει καταφύγιο.

– Yasmine Motarjemi, πρώην αντιπρόεδρο της Nestlé που κατήγγειλε τις παραλείψεις σε θέµατα ασφάλειας προϊόντων της εταιρείας.

– Rui Pinto, ο οποίος κρατείται σήµερα στην Πορτογαλία, αφού αποκάλυψε δεκάδες περιπτώσεις διαφθοράς στον κόσµο του ποδοσφαίρου.

Μπορεί η Κύπρος να κατατάσσεται στην 28η θέση στον ∆ιεθνή ∆είκτη Ελευθερίας του Τύπου (World Press Freedom Index), όµως δεν λείπουν οι πιέσεις και οι εκφοβισµοί. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούν οι πρόσφατες καταγγελίες της Ένωσης Συντακτών για απειλές κατά δηµοσιογράφων µε αφορµή το ΓεΣΥ και οι καταγγελίες του Οµίλου Προβληµατισµού για τον Εκσυγχρονισµό της Κοινωνίας µας για ετσιθελικές και αντιδεοντολογικές παρεµβάσεις των κυβερνώντων σε ΜΜΕ και εναντίον δηµοσιογράφων, µε σκοπό τον έλεγχο της πληροφόρησης.

Όµως η σωστή και αντικειµενική δηµοσιογραφία είναι πολύτιµο εργαλείο και πρέπει να προστατευθεί. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε στον κόσµο εάν το κοινό δεν µάθαινε ποτέ για τα θύµατα του λιµού στην Υεµένη λόγω των στρατιωτικών επεµβάσεων της Σαουδικής Αραβίας, για τις χιλιάδες γυναίκες Γεζίντι που έγιναν σκλάβες του ISIS, για τις τροµακτικές συνέπειες των κλιµατικών αλλαγών…

Σίγουρα τα ΜΜΕ δεν ελέγχουν απόλυτα την κοινή γνώµη. Μπορούν όµως να την κατευθύνουν και να τη διαστρεβλώσουν. Η έγκυρη, αντικειµενική και πλήρης ενηµέρωση των πολιτών είναι λοιπόν µεγάλη υπόθεση -σε αυτή στηρίζεται εν πολλοίς η λειτουργία της δηµοκρατίας. Όταν σε µια κοινωνία ευδοκιµεί η παραπληροφόρηση, η κοινή γνώµη αποπροσανατολίζεται, η δηµοκρατία ναρκοθετείται και περιορίζονται ο σεβασµός προς τον συνάνθρωπο και η πνευµατική ελευθερία των πολιτών. Γι’ αυτό απαιτείται και από την πολιτεία αλλά και από την κοινωνία η προστασία του πολύτιµου αυτού αγαθού.