Η 25η Νοεμβρίου σηματοδοτεί τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Η βία κατά των γυναικών είναι η πιο διαδεδομένη και αποσιωπημένη μορφή βίας σε όλο το πλανήτη. Ο όρος περιλαμβάνει κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο, σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική και οικονομική και έχει ως αποτέλεσμα τη σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας. Η έμφυλη βία έχει πολλές μορφές: ψυχολογική και σωματική κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση, βιασμός, σωματεμπορία, εκδικητική πορνογραφία, παρενοχλητική παρακολούθηση, γυναικοκτονία.
Φαινόμενο σύμφυτο με την πατριαρχία και το καπιταλιστικό σύστημα
Η έμφυλη βία είναι φαινόμενο σύμφυτο με την πατριαρχία και αναπαράγεται από το καπιταλιστικό σύστημα, αφού τα αίτιά της συνδέονται άμεσα με την ανισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους τους τομείς της ζωής. Οι κοινωνικοί ρόλοι που αποδίδονται σε γυναίκες και άντρες διαιωνίζουν τα έμφυλα στερεότυπα, καθιστώντας τις γυναίκες υποδεέστερες σε σύγκριση με τους άντρες. Οι περιορισμένοι πόροι που δαπανώνται από το κράτος για την προστασία και τη στήριξη των θυμάτων της έμφυλης βίας αφήνουν τα θύματα ευάλωτα μπροστά στους θύτες. Όλα αυτά δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο η βία κατά των γυναικών γίνεται συχνά ανεκτή και αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην επίτευξη της πραγματικής ισότητας και ισοτιμίας των φύλων.
Η κρίση και ο εγκλεισμός που επέφερε η πανδημία COVID- 19 οδήγησε σε ραγδαία αύξηση στα ποσοστά της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει πως τα περιστατικά έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν κατά 60%. Η κατάσταση είναι περίπου η ίδια και στην Κύπρο, όπου σύμφωνα με την Αστυνομία οι καταγγελίες τέτοιων περιστατικών για το 2020 σημείωσαν αύξηση 57%.
Οι αριθμοί είναι καθηλωτικοί, τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Το 2020 στην Κύπρο έχουν καταγραφεί 5.446 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. 2.600 γυναίκες στην ΕΕ χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από ενδοοικογενειακή βία. 1 στις 2 δολοφονίες γυναικών παγκοσμίως γίνεται από τους συζύγους/συντρόφους. 1 στις 3 γυναίκες και κορίτσια παγκοσμίως βιώνουν σωματική ή σεξουαλική βία κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Νομοθετική Πρωτοβουλία κατά της Έμφυλης Βίας στο Ευρωκοινοβούλιο
Τον προηγούμενο Σεπτέμβριο το Ευρωκοινοβούλιο υπερψήφισε μια νομοθετική πρωτοβουλία που απαιτεί στοχευμένη νομοθεσία και πολιτικές για την αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας και διακρίσεων λόγω φύλου, εις βάρος γυναικών και κοριτσιών, αλλά και κατά των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+. Η πρόταση εγκρίθηκε με 427 ψήφους υπέρ, 119 κατά και 140 αποχές. Μέσω του ψηφίσματος καλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να περιλάβει τη βία λόγω φύλου ως νέο τομέα εγκληματικότητας, παράλληλα με άλλα εγκλήματα που πρέπει να καταπολεμηθούν σε κοινή βάση, όπως η εμπορία προσώπων, το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων, το διαδικτυακό έγκλημα και η τρομοκρατία.
Υπογραμμίστηκε μάλιστα η ανάγκη για θέσπιση μίας οδηγίας της ΕΕ, η οποία να θέτει στο επίκεντρο τα θύματα, χρησιμοποιώντας τα πρότυπα της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και άλλα διεθνή πρότυπα, και θα πρέπει να περιλαμβάνει κυρίως:
– Μέτρα πρόληψης, συμπεριλαμβανομένου του εκπαιδευτικού προγραμματισμού που να περιλαμβάνει την οπτική του φύλου.
– Υπηρεσίες στήριξης, μέτρα προστασίας και αποκατάστασης των θυμάτων.
– Μέτρα για τον τερματισμό όλων των μορφών βίας με βάση το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της βίας κατά των ατόμων LGBTIQ+.
– Ελάχιστα πρότυπα για επιβολή του νόμου.
– Διατάξεις που να διασφαλίζουν ότι τα περιστατικά βίας λόγω φύλου λαμβάνονται υπόψη κατά τον καθορισμό των δικαιωμάτων επιμέλειας των παιδιών.
– Συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, πληροφοριών και εμπειρογνωμοσύνης.
Οι ευρωβουλευτές κατάγγειλαν επίσης τη γυναικοκτονία ως την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας και τονίζουν ότι η άρνηση της ασφαλούς και νόμιμης φροντίδας για τις αμβλώσεις είναι επίσης μια μορφή βίας στη βάση του φύλου. Επισημαίνουν τις πολλές αρνητικές προσωπικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της έμφυλης βίας και επαναλαμβάνουν ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί εξαιτίας της πανδημίας. Αναφέρθηκαν επίσης στην έλλειψη εμπιστοσύνης των θυμάτων στις αρχές επιβολής του νόμου και στο δικαστικό σύστημα, ως σημαντικό παράγοντα που συμβάλλει στην ανεπαρκή αναφορά περιστατικών.
Η συνεισηγήτρια του ψηφίσματος, ευρωβουλευτής της Αριστεράς, Μαλίν Μπιόρκ (Malin Björk, Τhe Left), δήλωσε: «Το Κοινοβούλιο απαιτεί να δει κάποια τολμηρή δράση για την καταπολέμηση της βίας λόγω φύλου –όχι μόνο με τη μορφή νομοθεσίας σε επίπεδο ΕΕ, αλλά και μέσω περισσότερων επενδύσεων σε καταφύγια γυναικών, στην ουσιαστική εφαρμογή της νομοθεσίας και στη φεμινιστική εκπαίδευση. Η έκθεση αναγνωρίζει επίσης ότι τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα των αμβλώσεων, είναι ζωτικής σημασίας και ότι όχι μόνο οι γυναίκες αλλά και τα άτομα LGBTI μπορούν να γίνουν θύματα βίας λόγω φύλου, καθώς αυτό το είδος βίας βασίζεται σε ανισότητες μεταξύ των φύλων και στα πατριαρχικά στερεότυπα»
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης στην Κύπρο
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί το πρώτο δεσμευτικό νομικό κείμενο με σκοπό την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Η Σύμβαση υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2011, τέθηκε σε ισχύ το 2014 και το 2017 υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο εν λόγω κείμενο συμπεριλαμβάνεται τόσο η πρόληψη της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας όσο και η προστασία των θυμάτων και η τιμωρία των θυτών.
Δυστυχώς, η Σύμβαση στην Κύπρο δεν έτυχε της κατάλληλης διαχείρισης από τους κυβερνώντες. Απουσίαζε η ουσιαστική συζήτηση με τους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες αλλά και σχετικές οργανώσεις. Χαρακτηριστικό είναι πως οργανώσεις όπως η “Accept – ΛΟΑΤΙ” δεν είχαν κληθεί σε διαβούλευση ούτε και σε συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών της Βουλής.
Η κυβέρνηση ΔΗΣΥ – Αναστασιάδη με μια διαδικασία εξπρές πέρασε από τη Βουλή την περασμένη άνοιξη μια κουτσουρεμένη και οικονομικά παροπλισμένη νομοθεσία, μέσω της οποίας εισήγαγε στον Εθνικό Νόμο κάποιες από τις πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης. Σημειώνεται πως η πλήρης εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης απαιτούσε προϋπολογισμό 8 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ με τις εξαιρέσεις που έθεσε η κυβέρνηση, στην εφαρμογή της Σύμβασης δόθηκε προϋπολογισμός μόλις 800 χιλιάδων ευρώ.
Το ΑΚΕΛ ζήτησε την πλήρη εφαρμογή της Σύμβασης χωρίς εξαιρέσεις και αστερίσκους, αλλά οι τροπολογίες του απορρίφθηκαν από την Ολομέλεια. Μια εκ των τροπολογιών που εισηγήθηκε το ΑΚΕΛ στο νομοσχέδιο που κατέθεσε η κυβέρνηση προνοούσε ευθύνη του κράτους για αποζημίωση των θυμάτων που έχουν υποστεί σοβαρή σωματική κάκωση και βλάβη στην υγεία τους, το οποίο στη συνέχεια θα διεκδικούσε οποιοδήποτε ποσό από τον ίδιο τον θύτη. Είναι αποκρουστικό να υπάρχει απαίτηση από τα θύματα έμφυλης βίας να παρουσιάζονται σε δικαστικές διαδικασίες για να ζητήσουν αποζημιώσεις από τον ίδιο τους τον κακοποιητή.
Οι αλλοδαπές γυναίκες που είναι παντρεμένες με Κύπριους και είναι θύματα έμφυλης βίας βρίσκονται ακόμη πιο εκτεθειμένες. Οι καταγγελίες για τα συγκεκριμένα θύματα είναι ακόμη πιο δύσκολες, εφόσον σε περίπτωση που πάρουν διαζύγιο από τον θύτη, με την ολοκλήρωση της δικαστικής διαδικασίας θα απελαύνονται πίσω στις χώρες τους. Το ΑΚΕΛ πρότεινε να παραχωρείται το δικαίωμα σε αυτόνομη άδεια παραμονής σε αυτές τις γυναίκες, εάν το επιθυμούν.
Aκολουθήστε μας στο Google News
