Ένα έγκλημα κρυμμένο σε καλυντικά, τρόφιμα και καθαριστικά

Χαραγμένα στο τοπίο μια φυτείας φοινικέλαιου που συνορεύει με ένα από τα πιο μοναδικά τροπικά δάση του κόσμου βρίσκονται τρία γράμματα: SOS. Το μήνυμα έχει έκταση περίπου μισού χιλιομέτρου. Αν κάποιος το δει από ψηλά του δίνεται η αίσθηση ότι η γη έχει φωνή. Αν όντως είχε πάντως θα ήταν μια κραυγή αγωνίας, για την καταστροφή των δασών της Ινδονησίας με την σπάνια πανίδα. Πίσω από την καταστροφή αυτή βρίσκεται η παραγωγή φοινικέλαιου.

Το SOS ζωγράφισε ο καλλιτέχνης Έρνεστ Ζαχάρεβιτς θέλοντας να στρέψει τα βλέμματα στην αποψίλωση των δασών της χώρας. «Από το έδαφος δεν θα υποπτευθεί κανείς ότι πρόκειται για κάτι περισσότερο από ακόμη μια φυτεία φοινικέλαιου. Η εναέρια άποψη, ωστόσο, αποκαλύπτει το σήμα κινδύνου SOS», λέει ο Λιθουανός καλλιτέχνης. Σύμφωνα με τον ίδιο, ήθελε να τραβήξει την προσοχή στην συνεχή καταστροφή των τροπικών δασών και στον κίνδυνο που αυτή συνεπάγεται για τα απειλούμενα είδη ζώων που κατοικούν σε αυτά, όπως ο ουρακοτάγκος της Σουμάτρα.

«Το μήνυμα Save Our Souls (Σώστε τις Ψυχές μας) είναι ένα μήνυμα για όσους βρίσκονται μακριά. Είναι μια υπενθύμιση της σύνδεσής μας με τη φύση», υποστηρίζει. «Καθώς χάνουμε όλο και περισσότερα από τα δάση μας, χάνουμε και λίγο από τον εαυτό μας κάθε φορά».

Επί μια εβδομάδα ο Ζαχάρεβιτς σχεδίαζε προσεκτικά την ιδέα του δέντρο προς δέντρο. Περίπου 1.100 φοίνικες κόπηκαν για να σχηματιστεί το μήνυμα. Ο Ζαχάρεβιτς συνεργάστηκε με την οργάνωση Sumatran Orangutan Society (Κοινότητα για τους Ουρακοτάγκους της Σουμάτρα) – τα αρχικά της είναι επίσης SOS, καθώς και μια εταιρεία καλλυντικών. Μαζί συγκέντρωσαν τα κεφάλαια για να αγοράσουν την έκταση 500 στρεμμάτων με απώτερο σκοπό να την αναδασώσουν ολόκληρη αφού τελειώσουν με την καμπάνια τους.

Είναι ο δεύτερος χρόνος που ο Ζαχάρεβιτς κάνει την εκστρατεία ευαισθητοποίησης Splash and Burn (κόψιμο και κάψιμο). Το όνομα της εκστρατείας προέρχεται από τις τεχνικές που χρησιμοποιούν ορισμένοι Ινδονήσιοι αγρότες για να αποψιλώσουν τα τροπικά δάση και να χρησιμοποιήσουν τις εκτάσεις για φυτείες φοινικέλαιου.

Η Ινδονησία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός φοινικέλαιου στον κόσμο. Το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται σε τρόφιμα, καλλυντικά και προϊόντα καθαρισμού. Είναι επίσης το λάδι με το οποίο τηγανίζουν τα περισσότερα φαγάδικα του πλανήτη. Παγωτά, κραγιόν, μαργαρίνη, μπισκότα, σοκολάτες, πραλίνα  και σαμπουάν… Το φοινικέλαιο είναι το πρώτο σε κατανάλωση φυτικό έλαιο στον κόσμο και το συναντάμε σε εκατοντάδες προϊόντα κάθε μέρα.  Πολλές φορές, το φοινικέλαιο δεν αναγράφεται ξεκάθαρα, αλλά μπορεί η ετικέτα να αναγράφει «φυτικά λίπη», εννοώντας φοινικέλαιο ή φοινικοπυρηνέλαιο. Η μαζική παραγωγή του αφήνει πίσω της θύματα. Τα τροπικά δάση της χώρας συρρικνώνονται και η βιομηχανία φοινικέλαιου κατηγορείται από τις ΜΚΟ για συνέργεια στη μαζική αποψίλωση των δασών.

Παρόλα αυτά οι εταιρείες συνεχίζουν την δραστηριότητά τους ακόμη και σε κομμάτια δάσους που η αποψίλωση είναι παράνομη καθώς απειλεί βιότοπους. Το Δίκτυο Δράσης για τα Τροπικά Δάση (RAN) δημοσίευσε το καλοκαίρι μια μελέτη στην οποία κατηγορεί την εταιρεία υλοτομίας PT Agra Bumi Niaga (ABN) για καλλιέργεια φοινικόδεντρων σε παράνομα αποψιλωμένη δασική έκταση στο οικοσύστημα Λέσερ, έναν βιότοπο με μία από τις μεγαλύτερες βιοποικιλότητες του πλανήτη.

Σύμφωνα με την έρευνα που παρουσίασε ο Guardian, η PT Agra Bumi Niaga (ABN) μεταφέρει το πρωτογενές προϊόν σε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας φοινικέλαιου που ανήκει στην PT Ensem Sawita (ES), η οποία στη συνέχεια το πουλά μέσω εμπόρων στις μεγαλύτερες εταιρείες τροφίμων στον κόσμο. Η Pepsico, η Unilever, η Nestlé, η McDonald’s, η Mars, η Kellogg’s και η Procter & Gamble, έχουν κατηγορηθεί από τις οργανώσεις για «συνενοχή στην καταστροφή του οικοσυστήματος της Σουμάτρα».

«Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την επιβολή πολιτικών που απαγορεύει την αποψίλωση των δασών, οι εταιρείες αυτές θα ευθύνονται για την καταστροφή του τελευταίου μέρους πάνω στη γη, όπου οι ελέφαντες, οι ουρακοτάγκοι, οι ρινόκεροι και οι τίγρεις συνυπάρχουν», αναφέρει στην μελέτη της η οργάνωση RAN.

Οι εταιρείες από την πλευρά τους, στις απαντήσεις τους είτε έριξαν την ευθύνη στους συνεργάτες τους στο εξωτερικό για τα εγκλήματα στα δάση, είτε εξέφρασαν ανησυχία και απάντησαν ότι διεξάγουν έρευνες ζητώντας διορθωτικά μέτρα από τους προμηθευτές τους. Κάποιες διέκοψαν τη συνεργασία τους με την ABN. Ωστόσο, η RAN συνεχίζει να ανησυχεί για τα επίπεδα επιχειρηματικής εμπλοκής. «Είναι απαράδεκτο το επιχειρηματικό μοντέλο. Δεν μπορεί να περιμένουν χωρίς να κάνουν κάτι μέχρι μια μικρή ΜΚΟ να τους εκθέσει», αναφέρουν από την οργάνωση.

Ήδη η κατάσταση είναι ιδιαίτερα σοβαρή στο τροπικό δάσος Λέσερ. Πολλά ζώα βρίσκονται σε τραγική κατάσταση. Περίπου 35 ελέφαντες έχουν πεθάνει από το 2012 ενώ οι περιπτώσεις που άνθρωποι και ζώα έρχονται αντιμέτωποι αυξάνονται ταχύτατα καθώς η δημιουργία των καλλιεργειών φοινικέλαιου καταστρέφει τις φυσικές κατοικίες των ζώων που στη συνέχεια περιπλανόνται απελπισμένα. Πολλά είδη όπως οι τίγρεις, οι λεοπαρδάλεις και οι αρκούδες γίνονται όλο και πιο ευάλωτα απέναντι στους λαθροκυνηγούς καθώς το περιβάλλον τους εξαφανίζεται.

Πίνακας του Guardian, που δείχνει την αποψίλωση των δασών στην περιοχή με βάση δορυφορικά δεδομένα, αεροφωτογραφίες και συντεταγμένες από σύστημα GPS. Με πορτοκαλί χρώμα το κομμάτι που έχει αποψιλωθεί

Το Λέσερ εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο τροπικό δάσος της Σουμάτρα και η UNESCO το έχει συμπεριλάβει στη λίστα της παγκόσμιας κληρονομίας. Ωστόσο, το ποσοστό αποψίλωσής του είναι μεταξύ των υψηλότερων στον κόσμο. Το 2015 οι μεγάλες πυρκαγιές στη Σουμάτρα – που συχνά συνδέονται με την αγροτική δραστηριότητα – κατέστρεψαν 8.000 τετραγωνικά μίλια του τροπικού δάσους. Από τον Ιανουάριο του 2015 έως και τον Απρίλιο του 2017 αποψιλώθηκαν ακόμη 22.000 εκτάρια.

Ο πρόεδρος της Ινδονησίας Τζόκο Ουιντόντο, απάντησε με ένα μορατόριουμ στις νέες άδειες για καλλιέργεια φοινικέλαιου τον περασμένο Απριλίο, ενώ δυο μήνες αργότερα ο κυβερνήτης της περιοχής, όπου βρίσκεται το Λέσερ, διέταξε τις εταιρείες φοινικέλαιου να σταματήσουν την αποψίλωση ακόμη και στην περίπτωση που έχουν νόμιμη άδεια. Ωστόσο, η έρευνα της οργάνωσης RAN δείχνει ότι η ABN συνέχισε να αποψιλώνει εδάφη. Σε μία μόνο περιφέρεια του Λέσερ, ακόμη εννέα προμηθευτές των επιχειρήσεων άλεσης συνέχισαν τις δραστηριότητές τους σε περισσότερα από 26.000 εκτάρια.

Ειδικοί, οργανώσεις όπως η RAN και τοπικοί ακτιβιστές ελπίζουν ότι οι αλλαγές στις οποίες προχώρησε η κυβέρνηση για την αδειοδότηση καλλιεργειών θα μειώσει την απώλεια των δασών αλλά χρειάζεται περισσότερη δουλειά σε πολιτικό επίπεδο. Όπως σημειώνουν, ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να ενισχυθεί, το ίδιο και η επιβολή του νόμου, αλλιώς το υπέροχο οικοσύστημα της Σουμάτρα, σύντομα θα εξαφανιστεί.

* Φωτογραφίες από το site της οργάνωσης RAN

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy