Ενα βιβλίο με τους πρωταγωνιστές της εισβολής…

Τα τανκς που τους έκαναν να ιδρώσουν, μαρτυρίες που συγκλονίζουν

Του Δημήτρη Στρατή

Αρκετές ιστορίες έχουν γραφτεί για την τραγωδία της Κύπρου το 1974. Στην πλειονότητα αφηγήσεις Ελληνοκυπρίων που έζησαν την τραγωδία ως θύματα. Η δημοσιογράφος Αννα Ανδρέου τολμά, μέσα από επίμονη δουλειά έξι χρόνων, να δώσει στη δημοσιότητα μια έρευνα με αφηγήσεις και στοιχεία από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές της τραγωδίας. Στο βιβλίο της «Ραντεβού με τους Στρατηγούς» υπάρχουν μαρτυρίες από τους Τούρκους στρατηγούς που έζησαν την εισβολή και τις επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού. Μέσα από τη συζήτηση που είχαμε με τη δημοσιογράφο βλέπουμε άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές για την εισβολή. Αναβιώνουμε συγκλονιστικές, μικρές ιστορίες ανθρώπων που έζησαν την τραγωδία που σε συγκινούν.

Ταυτόχρονα παρατηρούμε τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο τουρκικός στρατός κατά την απόβασή του από αυτούς που αντιστάθηκαν, καθώς και το τι έχουν να πουν οι Τούρκοι αξιωματικοί για τους αγνοούμενούς μας. Η «Χ» μίλησε με την Αννα Ανδρέου σε μια προσπάθεια να παρουσιάσει το βιβλίο και δημοσιεύει άγνωστες για πολλούς φωτογραφίες και ντοκουμέντα, τα οποία θα βρει ο αναγνώστης στο ίδιο το βιβλίο.

Να γραφτούν αλήθειες ακόμα κι αν είναι πικρές

«Προσπάθησα να είναι ένα ισορροπημένο βιβλίο, να είναι αντικειμενικό ό,τι παρουσιάζεται», εξηγεί η Αννα Ανδρέου. Στο βιβλίο υπάρχει μια ψύχραιμη καταγραφή όλων όσων ανέφεραν οι στρατηγοί, μάλιστα αρκετές φορές διασταυρώνοντας τις πληροφορίες από Ελληνοκυπρίους που έζησαν τα γεγονότα. «Η προσπάθεια ήταν να γραφτούν αλήθειες είτε ήταν πικρές είτε όχι», λέει η ίδια η δημοσιογράφος. «Δεν ήταν εύκολο να τους συναντήσω», σημειώνει. «Αρκετοί αρνήθηκαν να μιλήσουν και αρχικά υπήρχε μια απογοήτευση. Σιγά-σιγά όμως έγινε κατορθωτό, πάντα με τη βοήθεια ενός πολεμικού ανταποκριτή του 1974, Εργκίν Κονούκσεβερ».

Πρόκειται για μια δουλειά, με καταγραφή των πραγματικών γεγονότων, από άτομα τα οποία θα προσέγγιζαν αντικειμενικά χωρίς να φιλτράρουν τα όσα αναφέρουν. Η ίδια η συγγραφέας, αναφέρει πως το βιβλίο δεν είναι ιστορικό, «ωστόσο αποτελεί μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε την αλήθεια όσο καλύτερα γίνεται». Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο μπορεί να εξάγει αρκετά συμπεράσματα, άγνωστα στοιχεία καθώς και λεπτομέρειες που αποκαλύπτονται. Ενα βιβλίο 272 σελίδων. Κάθε του σελίδα αποκαλύπτει και κάτι καινούριο. Υπάρχουν συνεντεύξεις από 10 αξιωματικούς του τουρκικού στρατού. Υπάρχουν επίσης και αφηγήσεις δύο Τουρκοκυπρίων μουτζαχίντ (μαχητές, οργανωμένοι στον τουρκικό στρατό).

Πέραν από τις συνεντεύξεις, η συγγραφέας ασχολήθηκε και με τη βιβλιογραφία για την τουρκική εισβολή, η οποία είναι αρκετά μεγάλη. Υπάρχουν αρκετά βιβλία, εξηγεί, σε διάφορες βιβλιοθήκες που ούτε και οι ίδιοι οι Τούρκοι δεν τα έχουν διαβάσει ή δεν αξιολόγησαν ως σημαντικά. Αυτά τα βιβλία είναι συνήθως έκδοση/αυτοέκδοση (τα έγραψαν τα ίδια τα άτομα που έλαβαν μέρος στην εισβολή). Διαβάζοντάς τα μπορεί κανείς να βρει μέσα πολλά στοιχεία. Με όλα αυτά τα δεδομένα, υπάρχει ένα κεφάλαιο στο βιβλίο.

Τα πέντε ρωσικά τανκς «μάς έκαναν να ιδρώσουμε»

Οι αξιωματικοί που ήταν στην περιοχή της Κερύνειας ανέφεραν στη συγγραφέα ότι τις πρώτες τρεις μέρες μετά την απόβαση δυσκολεύτηκαν αρκετά, παρόλο που δεν υπήρχε ιδιαίτερη αντίσταση. Ενα σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι πρώτες ομάδες Ελληνοκυπρίων που αντιστάθηκαν εμφανίστηκαν μετά το μεσημέρι της 20ής Ιουλίου. Ακόμα όμως και αυτές οι μικρές ομάδες, ακόμα και αυτά τα πέντε ρωσικά τανκς, «μας έκαναν να ιδρώσουμε», υποστηρίζουν οι στρατηγοί. Μέσα από τις αφηγήσεις φαίνεται πως ένα βασικό πρόβλημα του τουρκικού στρατού είναι η απειρία, καθώς είχε μισό αιώνα να πολεμήσει.

Ηλθε μεν ένας μεγάλος αριθμός στρατιωτών, ωστόσο δεν ήταν έμπειροι, εξηγούν. Με το που εισέβαλε ο τουρκικός στρατός, η 31η Μοίρα Καταδρομέων κατάφερε να τους καταστρέψει τις κεραίες τους, στο ύψωμα Κοτζάκαγια, που ήταν στον Πενταδάκτυλο. Ενα σοβαρό πλήγμα κατά τους Τούρκους αξιωματικούς, καθώς επί τρεις μέρες δεν είχαν επικοινωνία με την Αγκυρα. Ακόμα, κατά την απόβαση είχαν τεράστια προβλήματα, ένας εκ των αξιωματικών ανέφερε ότι την πρώτη μέρα δεν έγινε κατορθωτό να κατέβουν τα τουρκικά τανκς.

Υπάρχουν αγνοούμενοι εν ζωή;

Οι Τούρκοι αξιωματικοί πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν αγνοούμενοι εν ζωή, χωρίς ωστόσο να έχουν κάποια στοιχεία στα χέρια τους. Θεωρούν ότι οι περισσότεροι σκοτώθηκαν σε μάχες, ενώ για τις διάφορες ιστορίες που κυκλοφορούν (π.χ. για ανθρώπους που μπορεί να είναι εν ζωή στην Τουρκία και έχουν παντρευτεί) υποστηρίζουν ότι είναι μύθοι που πλάθει ο κόσμος και πως είναι αφελές να πιστεύει κάποιος κάτι τέτοιο. Κάποιοι από τους αξιωματικούς ανέφεραν ότι τους κάλεσαν να δώσουν στοιχεία στον τουρκικό στρατό και πως το έπραξαν.

Γεγονότα στην Ασσια, ιστορίες που συγκλονίζουν

Στο βιβλίο υπάρχουν επίσης ανθρώπινες ιστορίες που εξιστόρησαν Τούρκοι αξιωματικοί. Κάποιοι απ’ αυτούς είχαν συναντήσει Ελληνοκύπριους, εγκλωβισμένους, αιχμαλώτους, θυμούνται τα ονόματά τους, τις προσωπικές τους ιστορίες ακόμα και την καταγωγή τους. Για παράδειγμα ένας αξιωματικός, ο οποίος ανέλαβε τους εγκλωβισμένους, κυρίως τα γυναικόπαιδα στην Ασσια, εξιστόρησε με λεπτομέρεια όλα τα γεγονότα. Γεγονότα, τα οποία επιβεβαίωσε στην ερευνήτρια μια γυναίκα που ήταν τότε στην Ασσια, ενώ αναγνώρισε και τις φωτογραφίες που της έδειξε. Οι εγκλωβισμένοι της Ασσιας ήταν τουλάχιστον δέκα μέρες εκεί μέχρι να τους αφήσουν να φύγουν. «Είναι μια ολόκληρη ιστορία», αναφέρει η συγγραφέας, «ένα κεφάλαιο το οποίο μέχρι να το γράψω, είχα συγκλονιστεί. Ηταν τέτοιες οι ιστορίες, που σε συγκινούν», σημειώνει. Το κεφάλαιο για την Ασσια ίσως είναι ένα από τα σημαντικά κεφάλαια του βιβλίου.

 

Υπάρχουν κι άλλες τέτοιες ιστορίες, όπου οι αξιωματικοί θυμούνταν Ελληνοκυπρίους με τα ονόματά τους, αλλά λόγω του όγκου των πληροφοριών δεν κατέστη δυνατό για την ερευνήτρια να συναντηθεί με όλους τους εμπλεκόμενους. Ενδεχομένως σε κατοπινό στάδιο οι άνθρωποι αυτοί να εμφανιστούν, εξηγεί.

Ετοιμάζεται ντοκιμαντέρ

Σημειώνεται ότι στο βιβλίο δεν παρουσιάζονται τα πράγματα μονόπλευρα. Δεν φαίνεται μόνο η μία πτυχή των βαρβαροτήτων, αλλά γίνονται αναφορές και στα τουρκοκυπριακά χωριά, όπου έγιναν βιαιοπραγίες σε βάρος Τ/κ. Το βιβλίο πωλείται ήδη στην Κύπρο και την Ελλάδα, ενώ η παρουσίασή του θα γίνει σε μερικές εβδομάδες. Καλεσμένοι θα είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Γ.Γ. του ΑΚΕΛ, Αντρος Κυπριανού, καθώς και ο Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς, διευθύνων σύμβουλος της Hellas Sat, ο οποίος παραχώρησε στη δημοσιογράφο Αννα Ανδρέου κάμερες, έτσι ώστε όλα όσα είναι καταγραμμένα στο βιβλίο να είναι βιντεοσκοπημένα. Σύμφωνα με τη συγγραφέα ετοιμάζεται ήδη μια σειρά ντοκιμαντέρ για το μέλλον.

---

Μια επιστολή αναζητά παραλήπτη…

Στο βιβλίο υπάρχει ακόμα μια επιστολή (την οποία δημοσιεύουμε) και την οποία έγραψε ένας Ελληνοκύπριος, ο οποίος έψαχνε τον εξάδελφό του που ήταν αιχμάλωτος.

Ο άνθρωπος αυτός έδωσε την επιστολή στον Τούρκο πολεμικό ανταποκριτή, Εργκίν Κονούκσεβερ, με την ελπίδα να τη δώσει στον παραλήπτη της.

Ωστόσο, ο Τούρκος πολεμικός ανταποκριτής δεν κατάφερε να τον βρει μέχρι σήμερα, έτσι έδωσε την επιστολή στην Αννα Ανδρέου, η οποία δημοσιεύεται στο βιβλίο. Αν αυτός ο άνθρωπος ζει, ανέφερε, να του την δώσουμε.