Επανέρχεται η ζωή στα καμένα δάση

Φωλιές-καταφύγια και άλλες ευκαιρίες επιβίωσης προσφέρει το Τμήμα Δασών στα πουλιά και τα ζώα που «ξεσπιτώθηκαν» από τις μεγάλες πυρκαγιές στην περιοχή της Σολιάς και της Αργάκας

Του Χρήστου Χαραλάμπους

Μετά από κάθε πυρκαγιά εκείνο που μένει σαν τραγικό αποτέλεσμα για τον πολύ κόσμο είναι τα καμένα δέντρα και άλλα φυτά και γενικότερα η εικόνα του μαύρου τοπίου που καλύπτει το άλλοτε καταπράσινο δάσος. Και συνήθως η λύπη και η απογοήτευση κάθε φορά που βλέπουμε ένα δάσος μας να καταστρέφεται από πυρκαγιά εκφράζεται μέσα από φράσεις του τύπου «για να μεγαλώσει ο πεύκος πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια…» ή «για να γίνει το δάσος όπως ήταν…»

Δικαιολογημένα βέβαια αυτά τα συναισθήματα του κόσμου τα οποία εκδηλώνονται και έμπρακτα με διάφορες πρωτοβουλίες και κυρίως με τη συμμετοχή και την εθελοντική εργασία στις προσπάθειες που καταβάλλονται για δενδροφυτεύσεις και αναδασώσεις.

Το δάσος όμως δεν είναι μόνο τα δέντρα και οι θάμνοι. Είναι πολύ περισσότερα στοιχεία που συνθέτουν έναν κύκλο ζωής και αρμονικής συνύπαρξης φυτικών και ζωικών οργανισμών. Κι αυτό το ξέρουν καλύτερα απ’ όλους όσοι ασχολούνται, επαγγελματικά ή άλλως πώς, σε καθημερινή βάση με τα δάση και τον κόσμο τους. Σε αυτούς συγκαταλέγονται πρωτίστως οι άνθρωποι του Τμήματος Δασών, οι οποίοι βρίσκονται σε μια συνεχή κινητοποίηση και δράση με στόχο την προστασία και διατήρηση των δασών μας, αλλά και την αποκατάσταση της ζωής εκεί όπου καταστράφηκε.

Στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας περιλαμβάνεται και η προσπάθεια του Τμήματος Δασών για επαναφορά της βιοποικιλότητας στις περιοχές της Σολιάς και της Αργάκας στην Πάφο που καταστράφηκαν από τις μεγάλες πυρκαγιές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρωτοβουλία για τη δημιουργία φωλιών-καταφυγίων που θα επιτρέψουν την επανακατοίκηση αρπακτικών και άλλων πουλιών αλλά και νυχτερίδων που οι πυρκαγιές, μαζί με την αποτέφρωση των δέντρων, κατέστρεψαν και τον δικό τους φυσικό χώρο αναπαραγωγής και επιβίωσης.

Ιθύνων νους και ψυχή αυτού του εγχειρήματος, κατά γενική παραδοχή, είναι ο λειτουργός του Τμήματος Δασών, Χάρης Νικολάου, ο οποίος μίλησε στη «Χαραυγή», για την όλη διαδικασία που ακολουθείται. Όπως μας εξήγησε, έχουν κατασκευαστεί τέσσερα διαφορετικά είδη φωλιών-καταφυγίων, ανάλογα με τις ανάγκες των πουλιών. Ειδικότερα το ένα είδος αφορά το ανθρωποπούλι που είναι πολύ χρήσιμο για την καταπολέμηση των τρωκτικών. Όπως μας πληροφορεί ο κ. Νικολάου «ένα ανθρωποπούλι καταναλώνει 1.000 τρωκτικά το χρόνο», οπότε είναι αντιληπτό το μέγεθος της ωφελιμότητας αυτών των πουλιών.

Οι άλλες φωλιές αφορούν διάφορα άλλα είδη μικροπουλιών όπως η σκαλιφούρτα, ενώ μια άλλη κατηγορία καταφυγίων αφορά τις νυχτερίδες που επίσης είναι από τα πλέον ωφέλιμα είδη αν σκεφτεί κανείς ότι κάθε άτομο μπορεί να φάει σε καθημερινή βάση δύο μέχρι και τρεις χιλιάδες κουνούπια και άλλα οχληρά έντομα.

«Οι φωλιές αυτών των πουλιών και θηλαστικών είναι πάνω σε δέντρα, μέσα σε ξερολιθιές ή και εγκαταλειμμένα κτίσματα που έχουν καταστραφεί από τις πυρκαγιές αλλά και άλλες αιτίες οπότε κάνουμε αυτά τα καταφύγια μέχρι να αποκατασταθεί από μόνο του το φυσικό τοπίο που αποτελεί και χώρο επιβίωσης και αναπαραγωγής».

Πρακτικά η εγκατάσταση αυτών των φωλιών-καταφυγίων απαιτεί μια διαδικασία. Όπως εξηγεί ο κ. Νικολάου, «επιλέγεται το σημείο εγκατάστασης με τρόπο ώστε να μην είναι κόντρα σε βοριάδες ή κοντά σε ποταμούς που υπάρχουν ρεύματα, υγρασία κλπ, ενώ ανάλογα με το είδος του πουλιού είναι και το ύψος και το είδος του δέντρου όπου θα στηθεί η φωλιά».

Ποτίστρες και τεχνητές λίμνες

Πέρα από τις φωλιές, το Τμήμα Δασών ξεκίνησε την τοποθέτηση και άλλων απαραίτητων εγκαταστάσεων που θα διευκολύνουν την επιβίωση των πουλιών και άλλων ζώων που ζουν στα δάση. Τέτοιες διευκολύνσεις, όπως αναφέρει ο κ. Νικολάου, είναι οι τεχνητές ποτίστρες οι οποίες είναι ενωμένες με ντεπόζιτα και παρέχουν νερό σε πουλιά, ερπετά και θηλαστικά της ευρύτερης περιοχής.

Ταυτόχρονα, έχουν δημιουργηθεί μικρές τεχνητές λίμνες στην καμένη γη της Σολιάς και της Αργάκας, τόσο για να πίνουν νερό όσο και για να πλένονται τα πουλιά και τα διάφορα θηλαστικά. «Αυτές οι λίμνες ικανοποιούν και κάποιες διατροφικές ανάγκες αφού μαζεύουν έντομα με τα οποία τρέφονται πουλιά και ερπετά», εξηγεί ο λειτουργός του Τμήματος Δασών.

Επιπλέον έχουν κατασκευαστεί σε διάφορα σημεία του καμένου δάσους, ξερόδομες για ανακοπή της διάβρωσης του εδάφους στις οποίες παράλληλα καταφεύγουν πουλιά και μικρά ζώα για να φτιάξουν τις φωλιές του.

Σημαντική η συνεισφορά των Δασικών Βιομηχανιών

Σημαντικός συνεργάτης του Τμήματος Δασών για αποκατάσταση της ζωής στην καμένη Σολιά είναι οι Δασικές Βιομηχανίες οι οποίες, εκτός της άλλης βοήθειας, πρόσφεραν την ειδική ξυλεία που χρειάστηκε για την κατασκευή των φωλιών.

Όπως μας ανέφερε η πρόεδρος των Δασικών Βιομηχανιών, Κλέλια Βασιλείου, η οποία λόγω και της γενικότερης εμπλοκής της σε θέματα που έχουν να κάνουν με το Τρόοδος (ως διευθύντρια της Εταιρείας Ανάπτυξης και Προβολής Τροόδους) χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερη ευαισθησία σε τέτοιου είδους ζητήματα, η απόφαση για συνεργασία με το Τμήμα Δασών και σε αυτή την πρωτοβουλία, λήφθηκε «στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης των Δασικών Βιομηχανιών και με δεδομένο ότι το συγκεκριμένο είδος ξύλου παράγεται αποκλειστικά από τις Δασικές Βιομηχανίες».

Τα υλικό (Marine Plywood) είναι ελαφρύ, άοσμο και ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες και παραχωρήθηκε δωρεάν, ενώ το κόστος κατασκευής των φωλιών-καταφυγίων θα καλυφθεί από το Τμήμα Δασών.

Η εγκατάσταση των φωλιών προγραμματίζεται να γίνει προς τα τέλη Νοεμβρίου από το Τμήμα Δασών και πάλι σε συνεργασία με τις Δασικές Βιομηχανίες. Όπως επισημαίνει η κα Βασιλείου «θα το συνδυάσουμε και με δεντροφύτευση ώστε να υπάρχει και συμμετοχή εθελοντών, οι οποίοι θα μπορούν να παρακολουθήσουν και την εγκατάσταση των φωλιών, η οποία απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις».