Επαρκές Ελάχιστο Εισόδηµα που να διασφαλίζει την αξιοπρεπή διαβίωση των εργαζοµένων

Ένας στους πέντε, περίπου 94,5 εκατοµµύρια άτοµα συνολικά, αντιµετωπίζει κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισµού στην ΕΕ το 2021. Το φαινόµενο επιβαρύνθηκε από την κρίση της πανδηµίας. Το 2020 το ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισµού στην EE για τα άτοµα ηλικίας 15-29 ετών ήταν 25,4%, που αντιστοιχεί σε περίπου 18,1 εκατοµµύρια άτοµα.

Σύµφωνα µε έκθεση της Παγκόσµιας Τράπεζας, εκτιµάται ότι επιπλέον 68 έως 135 εκατοµµύρια άνθρωποι παγκοσµίως µπορεί να οδηγηθούν στη φτώχεια έως το 2030 ως αποτέλεσµα της κλιµατικής αλλαγής.

Εκατοµµύρια άνθρωποι δεν λαµβάνουν στήριξη ελάχιστου εισοδήµατος

Tο 20% των ανέργων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας δεν είναι επιλέξιµοι για εισοδηµατική στήριξη και, σύµφωνα µε εκτιµήσεις, περίπου το 30% έως 50% του πληθυσµού που είναι επιλέξιµος για συστήµατα ελάχιστου εισοδήµατος δεν λαµβάνουν στήριξη ελάχιστου εισοδήµατος.

Το 2021 το ποσοστό των ατόµων που αντιµετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισµού στην ΕΕ ήταν 29,7% µεταξύ των ατόµων µε αναπηρία έναντι 18,8% για τον υπόλοιπο πληθυσµό.

Το 2020 το ποσοστό των ατόµων που αντιµετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισµού µεταξύ των συνταξιούχων στην ΕΕ ήταν 15,6%.

Το µισθολογικό και συνταξιοδοτικό χάσµα µεταξύ των δύο φύλων παραµένει µεγάλο και ανερχόταν στο 13% το 2020 και 29% το 2019 αντίστοιχα. Το χάσµα φτώχειας µεταξύ των δύο φύλων έχει διευρυνθεί τα τελευταία πέντε χρόνια.

Το 80% της µακροχρόνιας φροντίδας στην Ευρώπη παρέχεται από άτυπους φροντιστές, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να αντιµετωπίσουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισµό, καθώς το 42% των µη εργαζόµενων φροντιστών βρίσκονται στο χαµηλότερο τεταρτηµόριο των εισοδηµάτων και το 59% των µη εργαζόµενων φροντιστών δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα.

Τα συστήµατα ελάχιστου εισοδήµατος να εγγυούνται ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης

Θα πρέπει να είναι αποδεκτό από όλους ότι η αξιοπρεπής διαβίωση αποτελεί ανθρώπινο δικαίωµα. Εποµένως, τα συστήµατα ελάχιστου εισοδήµατος που συνδυάζονται µε κίνητρα και µέτρα που επιτρέπουν σε άτοµα που είναι σε θέση να εργαστούν να συµµετέχουν στην απασχόληση, ως κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας, θα πρέπει να εγγυώνται ένα αξιοπρεπές ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης. Θα πρέπει να διαδραµατίζουν ουσιαστικό ρόλο στη µείωση της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισµού και των ανισοτήτων.

Τα ερωτήµατα που υπέβαλε η Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων αφορούσαν τον τρόπο που τα ΚΜ θα θέσουν τα οικεία συστήµατα, ούτως ώστε να πετύχουν, τουλάχιστο στο επίπεδο του ορίου κινδύνου φτώχειας, µε κίνητρα για επανένταξη στην αγορά όσων µπορούν να εργαστούν χωρίς να εξαναγκάζονται να αποδέχονται επισφαλή εργασία. Επιπλέον πώς θα επιτευχθεί η ουσιαστική στήριξη σε όσους επιλεγούν για βοήθεια, χωρίς να υποκαθιστούν άλλα µέτρα κοινωνικής πολιτικής σε άλλους τοµείς (π.χ. στέγαση, υγειονοµική περίθαλψη, στήριξη των ατόµων µε αναπηρία ή ένταξη στην αγορά εργασίας).

Το ελάχιστο εισόδηµα είναι επένδυση στους ανθρώπους και στην οικονοµία

Στην πρόταση ψηφίσµατος η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισµός προσεγγίζονται ως ζήτηµα ατοµικής και συλλογικής κοινωνικής ευθύνης. Τονίζεται ότι το ελάχιστο εισόδηµα «δεν θα πρέπει να θεωρείται απλώς ως δαπάνη κοινωνικής πρόνοιας, αλλά µάλλον ως επένδυση στους ανθρώπους και στην οικονοµία, δεδοµένου ότι οι δικαιούχοι είναι πιθανό να το δαπανήσουν άµεσα για καθηµερινές ανάγκες».

Σηµαντικό είναι ότι, τουλάχιστο ακροθιγώς, οι αιτίες της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού θεωρούνται συνδεδεµένες µε τις οικονοµικές και κοινωνικές πολιτικές των κρατών-µελών και της ΕΕ.

Για να µπορέσουν να λειτουργήσουν τα συστήµατα ελάχιστου εισοδήµατος είναι απαραίτητο τα κράτη-µέλη να τα αξιολογούν τακτικά και να τα επικαιροποιούν, προκειµένου να διασφαλίζεται ότι το επίπεδο στήριξης είναι επαρκές και αντικατοπτρίζει το εθνικό κατώτατο όριο AROPE ή τη χρηµατική αξία των αναγκαίων αγαθών και υπηρεσιών και διασφαλίζει την αγοραστική δύναµη των δικαιούχων, λαµβάνοντας υπόψη το κόστος ζωής. Η εργασιακή φτώχεια πρέπει να αντιµετωπιστεί µε τη θέσπιση αξιοπρεπών µισθών, προκειµένου να διασφαλιστεί ότι η εργασία αµείβεται και να αποτραπεί η εξάρτηση από τα συστήµατα ελάχιστου εισοδήµατος.

Αξιόλογη είναι και η  θέση για προληπτικό εντοπισµό, ενηµέρωση και καθοδήγηση των δυνητικά δικαιούχων για αντιµετώπιση του προβλήµατος της µη ανάληψης.

Σηµαντική είναι και η προσέγγιση ότι η στήριξη του ελάχιστου εισοδήµατος θα πρέπει να χορηγείται µετά την εξακρίβωση των ατοµικών πηγών εισοδήµατος και όχι βάσει νοικοκυριού, γιατί αυτό µπορεί να δηµιουργήσει έναν κύκλο εξάρτησης.

Τέλος, σηµαντική είναι επίσης η θέση τα ΚΜ να αποτρέπουν τους δικαιούχους από το να αναγκάζονται να αποδέχονται θέσεις εργασίας χαµηλής ποιότητας.

Ο πιο αποτελεσµατικός τρόπος για καταπολέµηση της φτώχειας είναι η καταπολέµηση των αιτιών της

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, εκ µέρους της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Γερµανίδα ευρωβουλευτής Özlem Demirel τόνισε ότι η φτώχεια έχει γίνει κοινωνικό φαινόµενο. «Άνθρωποι που τρώνε µόνο ξηρά ζυµαρικά στο τέλος του µήνα, παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο πεινασµένα, συνταξιούχοι που αναζητούν επιστρεφόµενα µπουκάλια σε κάδους σκουπιδιών, εργαζόµενοι που δεν µπορούν πλέον να τα βγάλουν πέρα παρά τη δουλειά τους», συνέχισε. «Η φτώχεια δεν είναι κάτι ατοµικό», αλλά η ίδια «η πλούσια ΕΕ επιτρέπει στον εαυτό της την υπερβολική φτώχεια».

Συµπληρώνοντας, η ευρωβουλευτής από το Κοµµουνιστικό Κόµµα Πορτογαλίας Sandra Pereira ανέφερε ότι «η θέσπιση συστηµάτων ελάχιστου εισοδήµατος σε όλα τα κράτη-µέλη της ΕΕ, τα οποία πρέπει να αποτελούνται από ειδικά µέτρα στήριξης για άτοµα µε ανεπαρκές εισόδηµα που εγγυώνται το δικαίωµα στην υγεία, την εκπαίδευση, τη στέγαση, µεταξύ άλλων θεµελιωδών δικαιωµάτων, παράλληλα µε µέτρα ένταξης, έχει ως στόχο να εγγυηθεί επαρκές επίπεδο διαβίωσης και προώθηση της κοινωνικής ένταξης». Κλείνοντας, τόνισε πως δεν πρέπει να κοροϊδεύουµε τον εαυτό µας. «Ο πιο αποτελεσµατικός τρόπος για την καταπολέµηση της φτώχειας είναι η καταπολέµηση των αιτιών της. Απαιτούνται συγκεκριµένα µέτρα για την προώθηση των δηµοσίων πολιτικών απασχόλησης και τη στήριξη και προώθηση της εθνικής παραγωγικής ικανότητας, µε στόχο τη δηµιουργία θέσεων εργασίας µε δικαιώµατα, την εκτίµηση της εργασίας και των εργαζοµένων, την αύξηση των µισθών, την αποτίµηση των δηµοσίων υπηρεσιών και τη διασφάλιση του δικαιώµατος στη στέγαση».

Η πρόταση ψηφίσµατος υπερψηφίστηκε µε 336 ψήφους υπέρ, 174 κατά και 121 αποχές.