Έπιασαν οι ζέστες και τα φίδια βγήκαν στο σεργιάνι (Φώτος)

Οι φόβοι και οι φοβίες των ανθρώπων, οι κίνδυνοι, αλλάκαι κάποιες αλήθειες για τα «παρεξηγημένα» ερπετά 

Του Χρήστου Χαραλάμπους

Μπορεί να βρισκόμαστε ακόμα στον δεύτερο μήνα της άνοιξης, ωστόσο οι συνεχώς αυξανόμενες θερμοκρασίες σηματοδοτούν την έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου κι όπως το επιτάσσει η φύση, τα ερπετά, με κυρίαρχα τα διάφορα είδη φιδιών που έχουμε στον τόπο μας, άρχισαν να βγαίνουν στο σεργιάνι. Κι αυτό το διαπιστώνουν ιδιαίτερα όσοι ζουν ή διακινούνται στην ύπαιθρο, αλλά και οι κάτοικοι των αστικών περιοχών, όπου ήδη έχουν γίνει αναφορές για παρουσία φιδιών σε ανοικτούς χώρους οι οποίοι, λόγω της αδράνειας που επέβαλε ο κορονοϊός και στις υπηρεσίες των Τοπικών Αρχών, δεν έχουν ακόμα καθαριστεί από τα ψηλά χόρτα. Μάλιστα, την περασμένη εβδομάδα είχαμε και το τσίμπημα από φίδι ενός παιδιού την ώρα που περπατούσε σε γραμμικό πάρκο στον Στρόβολο.

Ομολογουμένως, φόβος και ανατριχίλα και σε κάποιες περιπτώσεις πανικός, είναι κατά κύριο λόγο τα αισθήματα που δημιουργούνται στη θέα των φιδιών, αυτών των «παρεξηγημένων» πλασμάτων τη φύσης, όπως λένε οι ειδικοί, που μπορεί κάποια στιγμή να τα δούμε να πετάγονται μπροστά μας και να μας αιφνιδιάζουν, αλλά όμως τα ίδια φοβούνται περισσότερο εμάς.

Η ανθρώπινη προκατάληψη και ο φόβος για τα φίδια που οδηγεί τους ανθρώπους να επιζητούν την εξόντωσή τους, έχει σαν αποτέλεσμα τη συνεχή μείωση του πληθυσμού τους, αν και πρόκειται για ζώα με αρκετές ωφέλιμες ιδιότητες, ιδιαίτερα για τους αγρότες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ένα μόνο φίδι μπορεί να εξαφανίσει 30 αρουραίους μέσα σε ένα μήνα. Και όλοι ξέρουμε το μέγεθος των ζημιών που προκαλούν αυτά τα τρωκτικά στις αγροτικές καλλιέργειες.

Ο ερπετολόγος Γιάννης Αγγελή, ένας από τους ελάχιστους Κυπρίους με εξειδικευμένες γνώσεις και ιδιαίτερες σχέσεις με τα φίδια και τις οχιές (ασχολείται με το αντικείμενο για περισσότερο από 20 χρόνια), μιλώντας στην «Κυριακάτικη Χαραυγή», ξεδιαλύνει όλες τις παρεξηγήσεις που υπάρχουν γύρω από αυτά τα ερπετά και μέσα από χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές επιχειρεί να μας απαλλάξει, στο μέτρο του δυνατού, από τους φόβους και τις φοβίες μας για τα φίδια.

Μετά από μελέτες, όπως μας λέει, έχει διαπιστώσει ότι τα ερπετά στην Κύπρο δεν πέφτουν πλέον σε χειμέρια νάρκη, όπως τα παλιά χρόνια και αυτό λόγω της υπερθέρμανσης. Όπως μας εξηγεί, τα φίδια είναι ψυχρόαιμα ζώα και αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται εξωτερικές πήγες θερμότητας όπως ο ήλιος «γι’ αυτό τα συναντούμε τους χειμερινούς μήνες σε επίπεδες πέτρες ή στο πλάι του δρόμου για να απορροφήσουν αρκετή θερμοκρασία».

Ένα φίδι για να μπορέσει να τραφεί, όπως αναφέρει, πρέπει να ρυθμίσει το σώμα του σε θερμοκρασία 24-30 βαθμών Κελσίου και αυτό το καταφέρνει με το να κάθεται σε ζεστά μέρη και να πλαταίνει το σώμα του όσο μπορεί για να απορροφήσει γρήγορα όσο πιο πολλή θερμότητα μπορεί. Επίσης για να μπορέσει να χωνέψει χρησιμοποιεί την ίδια μέθοδο με την απορρόφηση θερμότητας.

«Τα φίδια όσο χρειάζονται τον ήλιο, τόσο χρειάζονται και το χειμώνα και αυτό οφείλεται στη μέθοδο αναπαραγωγής τους», επισημαίνει ο ερπετολόγος, διευκρινίζοντας ότι «τα αρσενικά για να μπορέσουν να γονιμοποιήσουν τα θηλυκά πρέπει να ρίξουν τη θερμοκρασία τους κάτω από τους 15 βαθμούς για αρκετό διάστημα ώστε να έχουν γόνιμο σπέρμα και με τη σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας το καλοκαίρι βγαίνουν για να ζευγαρώσουν».

 

Από τα 8 είδη φιδιών της Κύπρου  μόνο το ένα είναι δηλητηριώδες

Στην Κύπρο, για όσους δεν το γνωρίζουν, υπάρχουν 8 είδη φιδιών, που έχουν βέβαια το καθένα τη δική του επιστημονική ονομασία. Ο λαός μας όμως τους έχει δώσει κυπριακά ονόματα με τα οποία και καθιερώθηκαν.

Τα είδη αυτά είναι:

-Το μαυρόφιδο ή θερκό (coluber jucularis)

-Η πατσάλα ή δρόπης (culuber nummifer)

-Το γατόφιδο ή ξυλοτρόπης (telescopus fallax)

-Η οχιά ή φίνα ή κοντονούρα (macrovipera lepetina)

-Το νερόφιδο (nartix natrix)

-Το μαυρόφιδο του Τροόδους (coluber cypriensis)

-Η σαΐτα ή οσιέντρα (malpolon monsesulanus)

-Ο ανήλιος ή σκουλικόφιδο (tyflops vermicularis)

«Από αυτή τη λίστα των φιδιών μόνο η οχιά έχει δηλητήριο που μπορεί να σκοτώσει άνθρωπο», αναφέρει ο Γιάννης Αγγελή, τονίζοντας ότι λόγω της επικινδυνότητας του συγκεκριμένου φιδιού είναι πολύ σημαντικό η άμεση αναγνώρισή του, όπως και η λήψη μέτρων σε περίπτωση δαγκώματος.

«Σε περίπτωση δαγκώματος δεν δένουμε, ούτε σκίζουμε την πληγή, ούτε ρουφάμε το δηλητήριο, αλλά επισκεπτόμαστε το νοσοκομείο», υποδεικνύει επισημαίνοντας ότι από τη στιγμή που θα δεχτούμε δάγκωμα από οχιά έχουμε 2-5 ώρες, μπορεί και περισσότερο, για να προλάβουμε το χειρότερο.

Η κυπριακή οχιά, όπως την περιγράφει, έχει χοντρό σώμα με τριγωνικό σχήμα κεφαλής και δύο μαύρες κηλίδες στο κέντρο. Τα μάτια της εξέχουν και το δάγκωμά της αφήνει ένα με δύο σημάδια (τρύπες), σε αντίθεση με όλα τα άλλα κυπριακά φίδια, το δάγκωμα των οποίων αφήνει ως σημάδι το σχήμα της σιαγόνας τους.

Διευκρινίζει ωστόσο ότι «η οχιά, αν δεν νιώσει απειλή, δεν πρόκειται να δαγκώσει και στις περισσότερες περιπτώσεις η επιθετική συμπεριφορά της οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα», θυμίζοντας ότι «δεν είναι τα φίδια που εισήλθαν στον δικό μας χώρο, αλλά ο άνθρωπος μπήκε στο φυσικό τους περιβάλλον με την οικιστική ανάπτυξη».

 

Βρομιές και μυρωδιές «τραβούν» τα φίδια

Μέσα από την καθημερινή δραστηριότητά του ο Γιάννης Αγγελή που είναι ο άνθρωπος που καλείται από την Πυροσβεστική και άλλες Υπηρεσίες να παραλάβει ένα φίδι που εντοπίζεται σε κατοικημένες περιοχές, μιλώντας με στατιστικά, αναφέρει ότι τα φίδια που κλήθηκε να μαζέψει τα τρία τελευταία χρόνια από κατοικίες και άλλα υποστατικά ήταν κατά 70% μαυρόφιδα τα οποία είναι εντελώς άκακα, 20% πατσάλες (δρόπιες), 4% γατόφιδα, 3% σαΐτες και μόνο 3% δηλητηριώδεις οχιές.

Τι πρέπει όμως να κάνει ο άνθρωπος για να αποτρέπει τα φίδια να πλησιάζουν ή να τρυπώνουν στα σπίτια; Η απάντηση που δίνει ο ερπετολόγος είναι απλή… «Πρέπει ο χώρος γύρω από το σπίτι και την αυλή σας να είναι καθαρός, να μην υπάρχουν πεταμένα άχρηστα πράγματα που δημιουργούν εστίες μικροβίων και ποντικιών», αλλά και «τα κατοικίδια πούλια, τα κουνέλια και οι κότες φροντίστε να έχουν απόσταση από το σπίτι γιατί οι διάφορες μυρωδιές προσελκύουν τα φίδια».