Επικεντρώνεται στις “μικροιστορίες”, στο χλωμό φως της λάμπας

Σημεία Κοινού/ Ορίζοντας

Επικεντρώνεται στις “μικροιστορίες”, στο χλωμό φως της λάμπας

Φρούτα στο πιάτο και άλλες τρυφερότητες της Νένας Φιλούση

Όταν διαβάζεις ένα κείμενο και εναγωνίως θέλεις να φτάσεις στο τέλος, τότε λες ότι ο συγγραφέας πέτυχε τον στόχο του. Όταν μάλιστα, θέλεις να προχωρήσεις και στο επόμενο και στο παρακάτω κείμενο, τότε παραδέχεσαι, ότι ο συγγραφέας πέτυχε διπλά τον σκοπό του.

Η γραφή της Νένας είναι καταιγιστική, έχεις την αίσθηση ότι βγαίνει από κάννη πολυβόλου που γαζώνει τις κόλλες, τις σελίδες. Οι απανωτές, μικρές προτάσεις, δίνουν ταχύτητα στον ρυθμό ανάγνωσης, που το συνειδητοποιείς στο τέλος του διηγήματος, όταν λαχανιάζεις. Κείμενα διάχυτα από λεπτό χιούμορ. Κείμενα με ανατροπές και με αυξομείωση στην ένταση, κείμενα χωρίς happy end, που δεν σε ενοχλεί, γατί στη ζωή μας πολλές ιστορίες δεν είχαν ευτυχές τέλος, γιατί πραγματεύεται ιστορίες τέτοιες, που πολύ δύσκολα το τέλος τους μπορεί να είναι ευτυχές.

Ύφος καθόλου λόγιο, αλλά απλό, λιτό, καθημερινό. Αισθάνεσαι ότι η Νένα είναι απέναντι σου με ένα φλιτζάνι καφέ ή ένα ποτήρι μπίρα και σου αφηγείται ιστορίες που είδε, που άκουσε, γιατί όλες οι ιστορίες της είναι αληθινές και οι πρωταγωνιστές της πρόσωπα υπαρκτά.

Τα πλείστα των κειμένων της αγγίζουν σημαντικά ιστορικά γεγονότα του προηγούμενου αιώνα. Γενοκτονία των Ποντίων, Μικρασιατική Καταστροφή, Κατοχή/Αντίσταση/Εμφύλιος, διώξεις των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, το θλιβερό θέρος της Κύπρου, τα οποία λειτουργούν ως φόντο. Η Νένα δεν γράφει ιστορία, ούτε εξάλλου, αυτή είναι η επιδίωξη της. Δεν την ενδιαφέρουν οι πρωταγωνιστές, οι δευτεραγωνιστές και οι αυλικοί. Δεν την ενδιαφέρουν τα παλάτια, τα μέγαρα και τα στρατηγεία. Δεν την ενδιαφέρουν οι καθοριστικές αποφάσεις, οι σωστές ή λάθος αποφάσεις, οι αναποφάσιστες κινήσεις αυτών που ασκούσαν εξουσία. Την Νένα την ενδιαφέρουν οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, οι κομπάρσοι, τα θύματα όλων αυτών των άκρως σημαντικών ιστορικών γεγονότων και των επίσης άκρως σημαντικών συνεπακόλουθων τους. Εκτοπισμός, καταυλισμοί, προσφυγικά καταλύματα, μετανάστευση, αγώνας επιβίωσης. Δεν επικεντρώνεται καθόλου στις βαθυστόχαστες διακηρύξεις, στις βαρύγδουπες δηλώσεις και στο εκτυφλωτικό φως των προβολέων, αλλά στο βουβό μοιρολόι, στο “κάθε φτωχός κι η μοίρα του”, στο χλωμό φως της λάμπας. Επικεντρώνεται σε αυτό που λέμε “μικροιστορίες”. Σε αυτό, που οι κορυφαίοι σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν, ως άκρως σημαντικό κομμάτι της ορθής καταγραφής της Ιστορίας.

Όλα τα διηγήματα της Νένας είναι γραμμένα στο πρώτο πρόσωπο. Είτε ο πρωταγωνιστής είναι γυναίκα ή άνδρας, είτε είναι νέα/νέος ή ενήλικας, φαντάρος ή βιασμένη. Με τον τρόπο αυτό η συγγραφέας είναι ως να θέλει να φορτωθεί η ίδια τις ιστορίες τους, να τραβήξει η ίδια τα βάσανα τους, να σηκώσει η ίδια τον σταυρό τους.

Κυριάκος Αναγιωτός