Επικοινωνιακή… παρά εμπορική η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου

«Πριν μερικούς μήνες η ισραηλινή κυβέρνηση απέστειλε επιστολή προς την κυπριακή κυβέρνηση προειδοποιώντας ότι δεν θα συναινέσει στην αξιοποίηση του κοιτάσματος χωρίς να προχωρήσει η συμφωνία συνεκμετάλλευσης»

«Το Τερματικό Υγροποίησης Φυσικού Αερίου θα μετατρέψει την Κύπρο σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο και βεβαίως θα αξιοποιηθούν τα κοιτάσματα όχι μόνο της κυπριακής ΑΟΖ αλλά και των ΑΟΖ γειτονικών χωρών»

* Το ΑΚΕΛ εισηγείται μελέτες για το Τερματικό Υγροποίησης Φυσικού Αερίου

* Για τον ΔΗΣΥ παραμένει ακόμα στοίχημα η αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων

Της Νίκης Κουλέρμου

Έξι χρόνια διακυβέρνησης ΔΗΣΥ-Αναστασιάδη και δεν κατάφερε η Κύπρος να αξιοποιήσει εμπορικά ούτε ένα κυβικό πόδι φυσικού αερίου από το διαπιστωμένο κοίτασμα υδρογονανθράκων Αφροδίτη. Ωστόσο, αιχμή του δόρατος του «ενεργειακού προγράμματος που συνεχίζεται απρόσκοπτα», όπως λένε καθημερινά τα στελέχη και οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, παραμένει η ανακάλυψη και η αξιοποίηση του φυσικού αερίου.

Σφήνα -γεωπολιτική; φιλόδοξη; ανεφάρμοστη;- στο επικοινωνιακό επίπεδο έχει μπει τελευταία και ο EastMed. Ένας υποθαλάσσιος αγωγός, μοναδικός στο είδος του, για να μεταφερθεί φυσικό αέριο από τη λεκάνη της Λεβαντίνης (και το Αφροδίτη;) προς την ΕΕ μέσω Κύπρου, Ελλάδας και Ιταλίας. Θα γίνει ή δεν θα γίνει αυτό το έργο; Μοιάζει με μάδημα της μαργαρίτας, καθώς οι εκτιμήσεις και οι απόψεις διίστανται. Ας μιλήσουμε όμως συγκεκριμένα. Ποιος είναι ο απολογισμός που κάνουν στο ΔΗΣΥ για το 2018 και τι περιμένουν για το 2019; Και ποια η ανάγνωση από πλευράς ΑΚΕΛ; Ποιες οι απόψεις των δύο κομμάτων; Παραμυθιάζουν ή όχι τον κόσμο με τον αγωγό EastMed;

Τις απαντήσεις τις πήραμε από τον ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ Νεοκλή Συλικιώτη, ο οποίος διετέλεσε και Υπουργός Ενέργειας και τον βουλευτή του ΔΗΣΥ Αντρέα Κυπριανού.

Ν. Συλικιώτης: Ο πιο ευέλικτος και αποτελεσματικός τρόπος μεταφοράς φυσικού αερίου στις παγκόσμιες αγορές είναι το ΤΥΦΑ

Για το ΑΚΕΛ, «το 2018 συνεχίστηκαν οι μεγάλες και πομπώδεις διακηρύξεις των κυβερνώντων με ελάχιστα ή σχεδόν καθόλου αποτελέσματα. Αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια είναι οι συνεχιζόμενοι αυτοσχεδιασμοί, διακηρύξεις και εξαγγελίες για τις γεωτρήσεις. Είχαμε αποτυχημένες γεωτρήσεις, ξεκίνησε στη συνέχεια η συζήτηση για το ξεπούλημα του φυσικού αερίου στην Αίγυπτο. Το ΑΚΕΛ αντέδρασε για την αλλαγή των συμβολαίων. Αν εγείρουν το αίτημα για αλλαγή των συμβολαίων διαμοιρασμού εσόδων από την πώληση του αερίου οι εταιρείες NOBLE, DELEK, SHELL, με ποια λογική να μην εγείρουν τα ίδια ζητήματα άλλες εταιρείες;» διερωτάται ο Ν. Συλικιώτης, υπενθυμίζοντας ότι οι τιμές που προσφέρονταν στα αρχικά συμβόλαια ήταν πολύ χαμηλές. Ο ίδιος εισηγείται ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να επανέλθει στους σχεδιασμούς για δημιουργία Τερματικού Υγροποίησης Φυσικού Αερίου (ΤΥΦΑ). Και επειδή πολλά ακούμε για την ανάγκη να υπάρξουν μεγάλα αποθέματα και επενδύσεις, το ΑΚΕΛ τονίζει ότι το πρώτο που χρειάζεται είναι να γίνουν μελέτες και να είναι ανοικτές όλες οι επιλογές. «Το ΤΥΦΑ θα μετατρέψει την Κύπρο σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο και βεβαίως θα αξιοποιηθούν τα κοιτάσματα όχι μόνο της κυπριακής ΑΟΖ αλλά και των ΑΟΖ γειτονικών χωρών», τονίζει ο Ν. Συλικιώτης, σημειώνοντας ότι δεν είναι λανθασμένο να γίνονται μελέτες για τον αγωγό EastMed, αλλά παράλληλα πρέπει να γίνουν μελέτες για το ΤΥΦΑ. Γι’ αυτές τις μελέτες χρειάζεται να προσληφθούν παγκοσμίου εμβέλειας εμπειρογνώμονες που έχουν εμπειρία σε τέτοιες μελέτες και σε άλλες χώρες. Τέτοιες μελέτες είναι πολύπλοκες και πολύχρονες. Η επενδυτική απόφαση λαμβάνεται στο τέλος, αν και εφόσον υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα και επενδυτές. Συνήθως στα ΤΥΦΑ επενδύουν οι εταιρείες-αγοραστές για να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη ροή ΥΦΑ προς τους πελάτες τους. Πολύ περισσότερο τώρα που έρχεται στο προσκήνιο και πάλι η προοπτική με τις γεωτρήσεις της ExxonMobil, που μακάρι να είναι επιτυχείς και να προχωρήσουν και σε Τερματικό, όπως δήλωσαν οι αξιωματούχοι της εταιρείας.

Αν ήταν έτοιμες αυτές οι μελέτες, θα μπορούσαν τα έργα να προχωρήσουν χωρίς καμία χρονοτριβή.

Ο Ν. Συλικιώτης υπενθυμίζει ότι η μελέτη που έγινε από το ΜΙΤ το 2012 κατάληξε ότι ο πιο ευέλικτος και αποτελεσματικός τρόπος μεταφοράς φυσικού αερίου στις παγκόσμιες αγορές είναι το ΤΥΦΑ. Αποδείχθηκε ότι με αυτό τον τρόπο μεταφέρεται πιο φθηνά αντί με αγωγό, όπως συζητείται τώρα για τον EastMed. Δεν υπάρχει στον κόσμο άλλος τέτοιος υποθαλάσσιος αγωγός σε τόσο μεγάλο μήκος. Ο λόγος που η ΕΕ χρηματοδοτεί τη μελέτη του έργου είναι επειδή θεωρεί σημαντικό το πώς αξιοποιούνται τα ενεργειακά στην Αν. Μεσόγειο και το ρόλο ευρωπαϊκών εταιρειών, όπως η ΤΟΤΑΛ, που μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο σε σχέση με αποθέματα στην ευρύτερη περιοχή.

Α. Κυπριανού: Στοίχημα η ανακάλυψη και η αξιοποίηση του φυσικού αερίου

Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, από την άλλη, δεν μπορούσε να τοποθετηθεί διαφορετικά από ό,τι τοποθετείται συνήθως η κυβέρνηση. Άθελά του, ωστόσο, ο Α. Κυπριανού παραδέχεται ότι παραμένει ακόμα στοίχημα η αξιοποίηση του φυσικού αερίου. Κάνοντας τον απολογισμό για το 2018, αναφέρει ότι «το μεγάλο στοίχημα για την Κύπρο είναι πρώτα η ανακάλυψη και αξιοποίηση φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ μας, αλλά και πώς μια τέτοια εξέλιξη θα μπορέσει να λειτουργήσει ως καταλύτης για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Θεωρώ πως το 2018 ήταν μια πολύ σημαντική χρονιά όπως θα είναι και το 2019 γι’ αυτό το κεντρικό θέμα οικονομικοπολιτικής. Η συνέχιση των γεωτρήσεων με την Exxon Mobil στο τεμάχιο 10, η εξεύρεση κοιτάσματος στο στόχο Καλυψώ από την Total στο τεμάχιο 6, αλλά και οι συνεχιζόμενες απειλές της Τουρκίας είναι, θεωρώ, τα κεντρικά χαρακτηριστικά μιας δύσκολης αλλά πολλά υποσχόμενης χρονιάς. Οι συμμαχίες με όλες σχεδόν τις χώρες της περιοχής, τα κοινά συμφέροντα, αλλά και η εμπλοκή της ΕΕ, είναι επίσης, θεωρώ, κορυφαίο ζήτημα που δημιουργεί πονοκεφάλους στην Τουρκία. Μια Τουρκία που δυστυχώς επιμένει σε αναχρονιστικές νεο-οθωμανικές προσεγγίσεις και που απομονώνεται από τους υπόλοιπους ενεργειακούς παίκτες. Καθίσταται ταυτόχρονα, μέσα από τις επιλογές και τη συμπεριφορά της, πολύ επικίνδυνη. Η προοπτική σημαντικών ανακαλύψεων στο τεμάχιο 10 και οι πέντε νέες γεωτρήσεις που προγραμματίζονται, η αξιοποίηση του κοιτάσματος στο Αφροδίτη, η επέκταση της συμφωνίας με την Total/ENI και στο τεμάχιο 7, αλλά και η εμπλοκή της Total στο τεμάχιο 3, θα είναι τα μεγάλα θέματα του 2019». Στοίχημα άραγε είναι και ο υποθαλάσσιος αγωγός EastMed;

«Χρησιμοποιείται ως επικοινωνιακό τέχνασμα ο EastMed»

Όπως επισημαίνει ο Ν. Συλικιώτης, «ο EastMed χρησιμοποιείται πολύ από τους κυβερνώντες ως ένα επικοινωνιακό τέχνασμα. Σε αντίθεση με ό,τι λέγεται, δεν υπάρχει καμιά συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού. Ούτε καν πολιτική συμφωνία. Υπάρχει πολιτική βούληση για κατάληξη σε πολιτική συμφωνία. Τα έργα δεν είναι οι κυβερνήσεις που τα κατασκευάζουν, αλλά οι εταιρείες-επενδυτές. Και θα επενδύσουν οι εταιρείες εφόσον υπάρχουν επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου και σε συμφέρουσες τιμές». Υπενθυμίζει, παρεμπιπτόντως, ότι τόσο η πρόταση για τον συγκεκριμένο αγωγό όσο και για τον EuroAsia Ιnterconnector (σύνδεση με καλώδιο) ήταν προτάσεις που κατατέθηκαν επί διακυβέρνησης Χριστόφια με στόχο να γίνουν οι μελέτες με χρηματοδότηση της ΕΕ. «Δεν είμαστε εναντίον να διεξάγονται μελέτες αλλά να μη δημιουργούμε αυταπάτες στον κόσμο… Χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις και μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου».

Για το ενδεχόμενο αυτός ο αγωγός να εξυπηρετεί περισσότερο τα συμφέροντα του Ισραήλ, ο Ν. Συλικιώτης διευκρινίζει ότι δεν διαφωνεί με την ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας με τη γειτονική χώρα στον ενεργειακό τομέα, αλλά επισημαίνει ότι πέρασαν πέντε χρόνια και δεν έγινε κατορθωτό να συνομολογηθεί η συμφωνία συνεκμετάλλευσης για το κοίτασμα Αφροδίτη. Διερωτάται πώς θα προχωρήσει η ανάπτυξη και εκμετάλλευση του κοιτάσματος και αποκαλύπτει ότι πριν μερικούς μήνες η ισραηλινή κυβέρνηση απέστειλε επιστολή προς την κυπριακή κυβέρνηση προειδοποιώντας ότι δεν θα συναινέσει στην αξιοποίηση του κοιτάσματος χωρίς να προχωρήσει η συμφωνία συνεκμετάλλευσης. Για να υποδείξει ότι υπάρχει μια μεγάλη αντίφαση: Από τη μια διακηρύσσουμε τους στενούς δεσμούς με το Ισραήλ και από την άλλη μια συμφωνία που είναι διεθνής πρακτική και έχει υπογραφεί με άλλες χώρες, στην περίπτωση του Ισραήλ δεν μπορεί να προχωρήσει.

Άλλο η χρηματοδότηση μελετών και άλλο η χρηματοδότηση έργων

Στο λογικά εύλογο ερώτημα γιατί να γίνει η μελέτη με χρηματοδότηση της ΕΕ, αν δεν θα εξυπηρετήσει τον ανεφοδιασμό με φθηνό φυσικό αέριο, η απάντηση του Ν. Συλικιώτη είναι αρκούντως διαφωτιστική. «Η ΕΕ χρηματοδοτεί πάρα πολλές μελέτες για ενεργειακά γιατί προσπαθεί να δημιουργήσει υποδομές για να εξασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια και να μειώσει την εξάρτηση που υπάρχει από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η χρηματοδότηση του έργου είναι εντελώς άλλο θέμα. Συνήθως η ΕΕ δεν χρηματοδοτεί έργα που έχουν να κάνουν με εμπορική εκμετάλλευση».

Για τον ΔΗΣΥ και τον βουλευτή του Α. Κυπριανού ο αγωγός EastMed «κάθε άλλο από παραμύθι είναι». «Είναι η προσπάθεια της Ευρώπης για ενεργειακή ασφάλεια αλλά και απεξάρτηση από την μονοπωλιακή σημερινή κατάσταση. Σαφέστατα και η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και οι συνεργασίες για την αξιοποίησή του, δημιουργούν μαζί με άλλα γεγονότα νέα γεωπολιτικά δεδομένα. Το Ισραήλ ήταν και είναι μια σημαντική χώρα στην περιοχή. Βεβαίως και έχει σημαντικά συμφέροντα στην περιοχή και η δημιουργία στρατηγικών συμμαχιών στηρίζεται πάντοτε και στη σύγκλιση συμφερόντων, κάτι που δυστυχώς στο παρελθόν αγνοήσαμε με καταστροφικά αποτελέσματα. Τονίζω πως η όποια στρατηγική συμμαχία δεν στρέφεται εναντία στην οποιαδήποτε χώρα. Να υπενθυμίσω πως το Ισραήλ έχει φιλικές σχέσεις με τη Ρωσία, όπως και η Κυπριακή Δημοκρατία. Και ποτέ δεν καθορίστηκαν οι φιλικές μας σχέσεις από το αν έχει ή δεν έχει στρατηγικά συμφέροντα η Ρωσία στην Τουρκία. Είμαστε ένα ευρωπαϊκό κράτος και αυτό να μην το ξεχνάμε ποτέ, ούτε να το θυμόμαστε κατά το δοκούν. Ο East Med είναι ένα δύσκολο και μεγαλεπήβολο έργο, το οποίο όμως προχωρεί και μάλιστα με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Είναι στρατηγικός σχεδιασμός».