Ερντογάν και Τραμπ υπό πίεση

• Οι δύο Πρόεδροι μοιάζουν γιατί και οι δύο βρίσκονται αντιμέτωποι με «εχθρικά κατεστημένα», λένε στην Άγκυρα

Του συνεργάτη μας, Βαγγέλη Αρεταίου

• Ο Ταγίπ Ερντογάν κατάφερε να συσπειρώσει τους υποστηρικτές του, αλλά, όπως εκτιμούν βετεράνοι αναλυτές και ορισμένες δημοσκοπήσεις, η συσπείρωση αυτή δεν φαίνεται να διαρκέσει πολύ
• Οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις έχουν πλέον περάσει σε μια φάση όπου η προσωπική σχέση ανάμεσα στον Ταγίπ Ερντογάν και τον Ντόναλντ Τραμπ καθορίζει τις εξελίξεις και τις δυναμικές
• Πολιτικοί αναλυτές στην Τουρκία και στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι παρόλο που τα προβλήματα στις σχέσεις ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Άγκυρα δείχνουν να μετατίθενται κάθε φορά και πιο μακριά, οι εντάσεις και η έλλειψη εμπιστοσύνης συσσωρεύονται και στις δύο πλευρές
• Άγνωστο παραμένει πώς και μέχρι πότε ΗΠΑ και Τουρκία θα μπορούν να «παίζουν τις καθυστερήσεις»

Νέα ανάσα πήραν οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις μετά τη συνάντηση του Ταγίπ Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσινγκτον, καθώς οι δύο άνδρες δεν κατάφεραν να διευθετήσουν κανένα από τα καυτά προβλήματα ανάμεσα στην Τουρκία και στις ΗΠΑ, αλλά απέφυγαν για ακόμα μια φορά τη μετωπική σύγκρουση.
Ο Ταγίπ Ερντογάν κατάφερε να επωφεληθεί από τη συνάντηση δείχνοντας στο εσωτερικό της Τουρκίας ότι εξακολουθεί να είναι παίκτης στη διεθνή σκηνή, ενώ την ίδια ώρα η εικόνα του και η εικόνα της Τουρκίας στο εξωτερικό βρίσκονται στο ναδίρ τους.
Έμπειροι διπλωμάτες και αναλυτές σημειώνουν ότι τόσο ο Ταγίπ Ερντογάν όσο και ο Ντόναλντ Τραμπ είναι απομονωμένοι και βρίσκονται κάτω από πιέσεις, ενώ στο περιβάλλον του Τούρκου Προέδρου θεωρούν ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος μοιάζει πολύ με τον Τούρκο ομόλογό του, γιατί και οι δύο βρίσκονται αντιμέτωποι με «εχθρικά κατεστημένα».
Με την επιχείρηση στη Συρία, ο Ταγίπ Ερντογάν κατάφερε να συσπειρώσει τους υποστηρικτές του, αλλά, όπως εκτιμούν βετεράνοι αναλυτές και ορισμένες δημοσκοπήσεις, η συσπείρωση αυτή δεν φαίνεται να διαρκέσει πολύ.

Προσωπική διάσταση και αποθεσμοποίηση

Η συνάντηση των δύο Προέδρων στην Ουάσινγκτον την περασμένη Τετάρτη ήταν ουσιαστικά μια επίδειξη δυνάμεως εκ μέρους του Ταγίπ Ερντογάν, ενώ παράλληλα έλαβε και μια αναβολή στο ακανθώδες ζήτημα των κυρώσεων εις βάρος της Τουρκίας αλλά και της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις έχουν πλέον περάσει σε μια φάση όπου η προσωπική σχέση ανάμεσα στον Ταγίπ Ερντογάν και τον Ντόναλντ Τραμπ καθορίζει τις εξελίξεις και τις δυναμικές. Η προσωπική διάσταση επιτρέπει προς το παρόν στον Τούρκο Πρόεδρο να ελέγχει τις δυναμικές και να τις μετατρέπει υπέρ του, αλλά δεν εμποδίζει τη σταδιακή αποξένωση ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ουάσινγκτον, εκτιμούν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Η προσωπική αυτή διάσταση ενισχύεται και ιδεολογικά πια, στην τουρκική πλευρά τουλάχιστον, καθώς στην Άγκυρα θεωρούν ότι ο Ταγίπ Ερντογάν και ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκονται σε παράλληλες πορείες, διότι είναι και οι δυο ηγέτες με λαϊκή υποστήριξη που μάχονται εναντίον του κατεστημένου των ελίτ.
Η άποψη αυτή δίνει μια ιδεολογική βαρύτητα στον τρόπο με τον οποίο ο Ταγίπ Ερντογάν και το στενό του περιβάλλον ασκούν εξωτερική πολιτική και νομιμοποιεί ακόμα περισσότερο την αποθεσμοποίηση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στην Άγκυρα.
Ωστόσο, η προσωπική αυτή διάσταση που έχουν πάρει οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις ελλοχεύει πολλούς κινδύνους, πρώτον διότι και οι δυο Πρόεδροι είναι απρόβλεπτοι στις κινήσεις τους, αλλά και οι δυο, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο, βρίσκονται κάτω από αυξανόμενες πιέσεις και αναγκάζονται να προχωρούν σε πολύπλοκες και ευμετάβλητες συμμαχίες στο εσωτερικό.
Πολιτικοί αναλυτές στην Τουρκία και στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι παρόλο που τα προβλήματα στις σχέσεις ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Άγκυρα δείχνουν να μετατίθενται κάθε φορά και πιο μακριά, οι εντάσεις και η έλλειψη εμπιστοσύνης συσσωρεύονται και στις δυο πλευρές, ενώ άγνωστο παραμένει πώς και μέχρι πότε ΗΠΑ και Τουρκία θα μπορούν να «παίζουν τις καθυστερήσεις».

Η εξωτερική πολιτική έχει εργαλειοποιηθεί εντελώς πλέον από τον Ταγίπ Ερντογάν, ως μέσο συσπείρωσης και επιβίωσης του και αυτό, σύμφωνα με αναλυτές στην Κωνσταντινούπολη, αποτελεί βασικό στοιχείο του καθεστώτος του. Και εκτιμούν ότι η συσπείρωση που καταφέρνει να δημιουργεί μέσω των ριψοκίνδυνων κινήσεων του στην εξωτερική πολιτική δύσκολα θα μπορέσει να λειτουργήσει επ’ αόριστον.
Η οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση και, παρόλο που ορισμένοι μακρο-οικονομικοί δείκτες δεν είναι τόσο αρνητικοί όσο ήταν πριν ένα χρόνο, για τον μέσο Τούρκο πολίτη η καθημερινότητα έχει γίνει προβληματική λόγω της αύξησης των τιμών.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν την τελευταία περίοδο καταγράφουν μια άνοδο στη δημοτικότητα του Τούρκου Προέδρου, που από περίπου 40% όπου τον έδειχναν δημοσκοπήσεις πριν την εισβολή στη Συρία, βρίσκεται τώρα οριακά πάνω από το 50%. Μεγάλη παραμένει και η υποστήριξη στην εισβολή στη Συρία, πάνω από 80%, ενώ έχει αυξηθεί και η στήριξη των εθνικιστών του ΜΗΡ προς τον Ταγίπ Ερντογάν. Ωστόσο το ΑΚΡ εξακολουθεί να βρίσκεται σε επίπεδα κάτω του 40%, ενώ το μόνο κερδισμένο κόμμα είναι το ΜΗΡ του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Η φθορά του ΑΚΡ είναι πλέον σημαντικό πρόβλημα για τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αναγκάζεται πλέον να προβαίνει σε όλο και πιο ριψοκίνδυνες κινήσεις προκειμένου να εξασφαλίζει μια συσπείρωση, η οποία ωστόσο δεν διαρκεί για πολύ, αναγκάζοντάς τον έτσι να ανεβάσει τον πήχη ρίσκου.
Αυτό εκτιμούν Ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες με μεγάλη εξοικείωση στα τουρκικά πράγματα που δεν κρύβουν την ανησυχία τους τόσο για την αποξένωση ανάμεσα στην Άγκυρα και την ΕΕ και τις ΗΠΑ όσο και για τη δυναμική αυτή του καθεστώτος Ερντογάν, η οποία σπρώχνει την Τουρκία σε νέες περιπέτειες.