Ευρωπαϊκή αναγνώριση για τη νέα λίμνη Ορόκλινης

Βραβεύεται στις Βρυξέλλες η ανάπλαση του υδροβιότοπου μέσω του έργου «LIFE»

Του Τάσου Περδίου

Ως ένας από τους κορυφαίους υδροβιότοπους ανά την Ευρώπη θα αναγνωριστεί και επίσημα η λίμνη Ορόκλινης, η οποία έχει επιλεχθεί για βράβευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για την ακρίβεια, η μεταμόρφωση του οικοσυστήματος μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος “LIFE” έχει επιλεχθεί ανάμεσα στα καλύτερα πρότζεκτς “LIFE” και προτάθηκε για το βραβείο “Το καλύτερο από τα καλύτερα” σχετικά με έργα που έκλεισαν το 2016 και το 2017 στις κατηγορίες Περιβάλλον και Φύση.

Οι δικαιούχοι του έργου στην Κύπρο που είναι η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου, το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα Δασών και το Κοινοτικό Συμβούλιο Ορόκλινης ενημερώθηκαν ότι η τελετή βράβευσης θα γίνει στο πλαίσιο της Πράσινης Εβδομάδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 23 Μαΐου 2018 στο Συνεδριακό Κέντρο Bluepoint στις Βρυξέλλες. Στην τελετή, εννέα νικητές θα βραβευτούν στις κατηγορίες Περιβάλλον, Φύση και Κλιματικές Δράσεις και άλλος ένας νικητής θα λάβει το βραβείο στην κατηγορία Πράσινες Πόλεις – Επιλογή του Κοινού. Τα περιβαλλοντικά έργα με έμφαση στις κλιματικές δράσεις θα αναγνωριστούν σε ξεχωριστή κατηγορία, ενώ οι Ευρωπαίοι πολίτες θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να ψηφίσουν μέσω της σελίδας του προγράμματος “LIFE” στο facebook για μια επιλογή από πρότζεκτς με ιδιαίτερη σχέση με τις Πράσινες Πόλεις που είναι το θέμα της Πράσινης Εβδομάδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2018.

Πώς μεταμορφώθηκε η λίμνη Ορόκλινης

Μέχρι το 2012, η λίμνη Ορόκλινης ήταν αναγνωρισμένος υδροβιότοπος, στην ουσία μόνο στα χαρτιά. Στο χώρο λειτουργούσε υπαίθρια λαϊκή αγορά, ενώ κάποιοι έφτασαν στο σημείο να πετάνε ανεξέλεγκτα σκουπίδια, όλα αποτελέσματα του γεγονότος ότι δεν υπήρχε κανένα σχέδιο διαχείρισης.

Το 2012 άρχισε η υλοποίηση του συγχρηματοδοτούμενου έργου “Life”, «Αποκατάσταση και διαχείριση του υδροβιότοπου της λίμνης Ορόκλινης». Με ένα συνολικό προϋπολογισμό 800 χιλιάδων ευρώ, κατά 50% χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εταίροι στην Κύπρο ανέλαβαν την υλοποίηση δράσεων ριζικής αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και διαχείρισης, εργασίες που διήρκεσαν τρία χρόνια και ολοκληρώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2015. Τώρα έφτασε η ώρα της αναγνώρισης και της βράβευσης.

Σύμφωνα με τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο Κύπρου, το οικοσύστημα της λίμνης Ορόκλινης έχει μεταμορφωθεί σημαντικά χάρη στο έργο LIFE. Το πρότζεκτ είχε βασικό στόχο να αντιμετωπίσει τους παράγοντες που απειλούσαν τη λίμνη Ορόκλινης και να διασφαλίσει τη βιώσιμη διαχείριση αυτής της σημαντικής περιοχής Natura 2000 και στο μέλλον. Πρωταρχικός στόχος του έργου ήταν η επαναφορά της Ζώνης Ειδικής Προστασίας Λίμνη Ορόκλινης σε ευνοϊκό καθεστώς διατήρησης. Για την επίτευξη αυτού του στόχου πραγματοποιήθηκαν δράσεις προστασίας και διαχείρισης στο πεδίο, αλλά και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού.

Ανάσα στο φυσικό περιβάλλον

Τα πρακτικά έργα στόχευαν στην αποκατάσταση περιοχής, όπου λειτουργούσε παράνομα μια υπαίθρια αγορά, περίφραξη της λίμνης, υλοποίηση έργων υδρολογικής διαχείρισης, απομάκρυνση ακακιών και φύτευση τοπικών ειδών βλάστησης μέσα από τα οποία, σύμφωνα με τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο, το έργο LIFE Oroklini βελτίωσε τις συνθήκες φωλιάσματος και τροφοληψίας για σημαντικά είδη πουλιών. Επίσης, με την τοποθέτηση περασμάτων για χέλια βοηθήθηκε ακόμα ένα σημαντικό είδος της λίμνης, το ευρωπαϊκό χέλι. “Τα θετικά αποτελέσματα που είχαν οι δράσεις που υλοποιήθηκαν είναι ήδη εμφανή στα είδη, στην υδρολογία της λίμνης και στην ανταπόκριση του κοινού”, τόνισε ο Σύνδεσμος ανακοινώνοντας την ολοκλήρωση του τριετούς προγράμματος.

Το έργο LIFE Oroklini μέσω όλων αυτών των διαχειριστικών δράσεων κατόρθωσε να μετατρέψει τη λίμνη Ορόκλινης σε ένα ασφαλές καταφύγιο για είδη με πανευρωπαϊκή σημασία ανάμεσα στα οποία είναι και η Πελλοκατερίνα και ο Καλαμοκαννάς. Επίσης, το έργο δημιούργησε τα κατάλληλα εργαλεία (π.χ. Σχέδιο Δράσης) με στόχο τη διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης της λίμνης Ορόκλινης και στο μέλλον. Η απόλυτη επιτυχία με την οποία στέφθηκε εκτιμάται ότι αποτελεί ένα καλό παράδειγμα αποτελεσματικής χρήσης πόρων και μοντέλο συνεργασίας μεταξύ κυβερνητικών φορέων, μη κυβερνητικών οργανισμών και τοπικής κοινότητας. Επιτεύχθηκε επίσης η αποτελεσματική και ουσιαστική διαχείριση μιας σημαντικής περιοχής με συγκεκριμένους στόχους διατήρησης, κάτι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο διαχείρισης και για άλλες περιοχές της Κύπρου που χρειάζονται προστασία.

Συμμετοχή του κοινού

Η συμμετοχή του κοινού ήταν επίσης ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας.

Μέσω της ιστοσελίδας, των ενημερωτικών πινακίδων στην περιοχή, των φυλλαδίων, του ντοκιμαντέρ, του πτηνοπαρατηρητηρίου, του περιπτέρου ενημέρωσης, του φωτογραφικού λευκώματος για τη λίμνη, του εκπαιδευτικού υλικού, των ενημερωτικών εκδηλώσεων, των ευκαιριών συμμετοχής του κοινού για την προβολή της λίμνης, αλλά και μέσω της επικοινωνίας με άλλα έργα LIFE στην Κύπρο και στην Ευρώπη, το έργο κατάφερε να προσεγγίσει ένα ευρύ και ποικίλο κοινό. Η συμμετοχή της κοινότητας Ορόκλινης έπαιξε επίσης καταλυτικό ρόλο στην επιτυχία του έργου LIFE Oroklini! Μέσω των δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες υποδομές και συνθήκες για τους επισκέπτες και η λίμνη Ορόκλινης μεταμορφώθηκε σε μια υπαίθρια τάξη για τα παιδιά. Το έργο αποτέλεσε επίσης το μέσο για τη διάδοση του μηνύματος για την ανάγκη προστασίας της φύσης στο ευρύ κοινό.

Σύμφωνα με τον διευθυντή του έργου από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, Νικόλαο Κασίνη, το έργο LIFE Oroklini αφήνει πίσω θεμελιώδη εργαλεία για τη συνέχιση της διαχείρισης της λίμνης Ορόκλινης που είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον αυτής της περιοχής Natura 2000. “Η λίμνη Ορόκλινης έχει πλέον μεταμορφωθεί σε μια φυσική περιοχή που ο κόσμος μπορεί να επισκεφθεί και να δει τα πουλιά χρησιμοποιώντας τις υποδομές που δημιουργήθηκαν στα πλαίσια του έργου LIFE”, τόνισε ο κ. Κασίνης με την ολοκλήρωση του προγράμματος.

Το πρόγραμμα LIFE είναι το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για τη στήριξη έργων προστασίας του περιβάλλοντος σε όλη την ΕΕ, αλλά και σε κάποιες υποψήφιες προς ένταξη, προσχωρούσες και γειτονικές χώρες. Από το 1992, το πρόγραμμα LIFE έχει συγχρηματοδοτήσει 3.506 έργα, συμβάλλοντας περίπου με 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ στην προστασία του περιβάλλοντος.

Η λίμνη της Ορόκλινης ανήκει στο Δίκτυο Φύση 2000 (περιοχή Natura 2000) και είναι εξαιρετικά σημαντική για δύο είδη πουλιών τα οποία φωλιάζουν εκεί, τον Καλαμοκαννά (η λίμνη Ορόκλινης αποτελεί την καλύτερη περιοχή φωλιάσματος παγκυπρίως για το είδος) και την Πελλοκατερίνα, για τα οποία έχει καθοριστεί η λίμνη ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα Πουλιά (ΖΕΠ) του Δικτύου Φύση 2000.

Σημειώνεται ότι η Κύπρος φιλοξενεί σχεδόν τον μισό αναπαραγωγικό πληθυσμό της Πελλοκατερίνας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η λίμνη της Ορόκλινης αποτελεί μία από τις πέντε καλύτερες περιοχές της Κύπρου για την αναπαραγωγή του είδους.

Συνολικά, στη λίμνη έχουν παρατηρηθεί περίπου 190 διαφορετικά είδη πουλιών. Επίσης, η λίμνη έχει καθοριστεί ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας, με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ), για την προστασία της αλοφυτικής βλάστησής της.

Τον περασμένο Οκτώβριο, σε επίσκεψή του στη λίμνη, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Περιβάλλοντος Καρμένου Βέλα δήλωσε εντυπωσιασμένος, ειδικά από την αρμονική συνύπαρξη του βιότοπου με την κατοικημένη περιοχή. Ο κ. Βέλα χαρακτήρισε υποδειγματικό τον υδροβιότοπο της επαρχίας Λάρνακας και για την ιδανική συνύπαρξη με την οικιστική περιοχή, αλλά και για τη συνεχή αύξηση των πτηνών που διαβιούν ή διαχειμάζουν εκεί.