Εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Νέμεσις ή λύτρωση;

Του Γιάννη Βογιατζάκη*

Η συνήθης, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αντιμετώπιση/στάση τόσο από την Πολιτεία όσο και από τα συμβατικά Πανεπιστήμια προς την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, μέχρι και το πολύ πρόσφατο παρελθόν, ήταν η έμμεση ή άμεση απαξίωση αυτής και των εκπροσώπων της.

Μέχρι που φτάσαμε στο 2020 και στην πανδημία του νέου κορονοϊού. Η πανδημία δημιούργησε νέα δεδομένα σε όλους τους τομείς και η εκπαίδευση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. […]

Τι γίνεται, όμως, στα σχολεία, όπου ως γνωστόν «η εκπαίδευση είναι λειτούργημα»; […] Τι γίνεται στο σχολείο όταν η σύνδεση στο internet είναι πολύ πιο αργή από τη σύνδεση στο σπίτι; Ή όταν η σύνδεση είναι ικανοποιητική, αλλά οι υπολογιστές είναι απαρχαιωμένοι σε σχέση με τους διαθέσιμους στα σπίτια των μαθητών; Μια πρόσφατη έρευνα στην Κύπρο έδειξε ότι το 60% των γονιών δεν είναι ικανοποιημένοι με την τηλεκπαίδευση στα σχολεία. Ποια δικαιολογία υπάρχει και πώς μπορούν να πειστούν οι γονείς, όταν ένα χρόνο μετά είσαι, στο θέμα της ενσωμάτωσης των τεχνολογιών στην εκπαίδευση, στο ίδιο σημείο, όπως ήσουν ένα χρόνο πριν;

Η εικονική τάξη δεν παύει να είναι μια τάξη, όπως οι συμβατικές, με κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και σημαντικές διαφορές. Όπως θέτεις κανόνες συμπεριφοράς στην τάξη, πρέπει να θέσεις κανόνες συμπεριφοράς και στην εικονική τάξη. Τα διαθέσιμα ηλεκτρονικά μέσα/πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται (Teams, Zoom, Webex, Blackboard Collaborate κ.λπ.) δίνουν τη δυνατότητα «ελέγχου» της τάξης (κάμερες, μικρόφωνο, συνομιλία/chat) όχι ως οργουελιανός «Μεγάλος Αδελφός», αλλά περισσότερο ως μέσο διατήρησης στοιχειώδους «τάξης» στην τάξη. Είναι εκπαιδευτικά ορθό να εμπλέξεις στη διαδικασία τους μαθητές δίνοντάς τους τη δυνατότητα συμμετοχής, αλλά το θέμα είναι πώς το κάνεις. Όταν ζητήσεις από όλα τα παιδιά μιας τάξης δευτέρας δημοτικού (25 τον αριθμό) να σου πουν τον πίνακα του 4 (προπαίδεια), μέχρι να φτάσεις στο τελευταίο παιδί, το 23ο θα έχει αρχίσει να ζωγραφίζει, το 24ο θα έχει αρχίσει να παίζει παιγνίδια στον υπολογιστή και το 25ο (ο γιος μου) θα έχει τρυπήσει με το μολύβι την μπλούζα του από τη βαρεμάρα.

Το διαδραστικό μάθημα είναι τέχνη και γίνεται πιο δύσκολο όσο η ηλικία των συμμετεχόντων είναι μικρότερη. Και ναι μεν, η διαδραστικότητα δεν είναι το μόνο όπλο της εξ αποστάσεως, αλλά είναι το κύριο μέσο για να αναστρέψεις την τάξη και να «ανατρέψεις» την «καθέδρας» διδασκαλία. Η εξ αποστάσεως χρειάζεται μια στοιχειώδη επιμόρφωση σε μεθοδολογίες και πρακτικές τηλεκπαίδευσης, κυρίως των εκπαιδευτικών, πέρα από την εξοικείωση με την τεχνολογία και τα έξυπνα κινητά. Εκτείνεται στη μαεστρία της μη συμβατικής διδασκαλίας για την ενθάρρυνση συμμετοχής του ακροατηρίου (μαθητές ή φοιτητές), το οποίο δεν είναι φυσικά παρόν. […]

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι όπως η συμβατική διδασκαλία, είναι διακριτή, δεν διεκδικεί να υποκαταστήσει τη συμβατική, διεκδικεί τη δική της θέση και δεν αποτελεί εκπαιδευτικό παρία, αλλά ισότιμο πυλώνα της εκπαίδευσης. Η πανδημία ήρθε «απλά» να μας το υπενθυμίσει. Αντί επιλόγου ας μου επιτραπούν τρεις παραινέσεις με καθαρά κυπριακό άρωμα.

Προς τους ιθύνοντες: Υπάρχει ένα κρατικό Πανεπιστήμιο στην Κύπρο, το οποίο διά νόμου έχει ιδρυθεί από την Πολιτεία για να προάγει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, με συλλογική εμπειρία 15 ετών. Συμβουλευτείτε το και κυρίως στηρίξτε το.

Προς τα συμβατικά ΑΕΙ: Υπάρχει ένα εξ αποστάσεως Πανεπιστήμιο στην Κύπρο, το οποίο για το μέγεθός του και τον (επί σειρά ετών) πενιχρό του προϋπολογισμό έχει πολυσχιδές και (διεθνές) αξιόλογο έργο να επιδείξει. Μην το υποτιμάτε.

Προς τους υποψήφιους φοιτητές: Υπάρχει ένα αξιόπιστο, δημόσιο Πανεπιστήμιο στην Κύπρο, το οποίο εξειδικεύεται στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση (όχι εξ ανάγκης). Εμπιστευτείτε το. Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου δέχεται αιτήσεις εισαγωγής για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 ως τις 25 Μαΐου 2021 στο www.ouc.ac.cy

*Καθηγητής, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος», διευθυντής του Εργαστηρίου Διαχείρισης Χερσαίων Οικοσυστημάτων, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου – Επισκέπτης Καθηγητής στο Università di Milano-Bicocca