Εξελίξεις στο λειτουργικό περιβάλλον των τραπεζών

Της Νικόλ Κ. Φινοπούλου*

Η πανδηµία εντός του 2020 προκάλεσε νέες αναταράξεις και ανησυχίες στις ευρωπαϊκές Αρχές σε σχέση µε το τραπεζικό σύστηµα της Γηραιάς Ηπείρου.

Αναταράξεις οι οποίες επίσπευσαν την επαναξιολόγηση και αναβάθµιση των κανόνων λειτουργίας του τραπεζικού συστήµατος κυρίως σε επίπεδα κεφαλαιακών απαιτήσεων. Προ µερικών ηµερών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε επανεξέταση των τραπεζικών κανόνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), τόσο της Οδηγίας όσο και του Κανονισµού για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (Οδηγία 2013/36/EU και κανονισµός 2013/575/EU), οριστικοποιώντας ουσιαστικά την εφαρµογή της συµφωνίας «Βασιλεία ΙΙΙ» (Basel III) στην ΕΕ.

Στόχος της Επιτροπής είναι οι νέοι αυτοί κανόνες να διασφαλίσουν ότι οι τράπεζες της ΕΕ θα καταστούν πιο ανθεκτικές σε ενδεχόµενους µελλοντικούς οικονοµικούς κλυδωνισµούς, συµβάλλοντας παράλληλα στην ανάκαµψη της Ευρώπης από πρόσφατες οικονοµικές αναταραχές και στη µετάβαση στην κλιµατική ουδετερότητα. […]

Βέβαια, στην πράξη όλες οι τράπεζες γνωρίζουν πως οι αναθεωρηµένοι κανόνες θα σηµαίνουν επιπρόσθετα κεφάλαια και κόστος. Για κάποιες τράπεζες σε µικρότερο ποσοστό, για κάποιες άλλες σε µεγαλύτερο. Στην περίπτωση των κυπριακών τραπεζών, οι οποίες ακόµα παλεύουν για εξυγίανση των ισολογισµών τους από προβλήµατα του παρελθόντος, οι τρεις νέες προτεινόµενες νοµοθετικές προτάσεις σίγουρα θα πρέπει να τύχουν προσεκτικής εξέτασης και αξιολόγησης, ώστε να γίνει εγκαίρως αντιληπτός ο αντίκτυπος που θα προκαλέσουν και να λάβουν τα απαιτούµενα µέτρα το ταχύτερο δυνατό. […]

Στόχος της πρώτης πρότασης της Επιτροπής είναι να διασφαλίσει ότι τα µοντέλα που χρησιµοποιούν οι τράπεζες για τον υπολογισµό των κεφαλαιακών τους απαιτήσεων δεν υποτιµούν τους κινδύνους, εξασφαλίζοντας έτσι ότι το κεφάλαιο που απαιτείται για την κάλυψη αυτών των κινδύνων είναι επαρκές.

Μπορεί η ΕΕ να δηλώνει πως επιδιώκει τη διευκόλυνση της σύγκρισης των δεικτών κεφαλαίου βάσει κινδύνου µεταξύ τραπεζών και την αποκατάσταση της εµπιστοσύνης στους συγκεκριµένους δείκτες, ωστόσο στην πράξη το εγχείρηµα µόνο εύκολο δεν θα είναι.

Η Κύπρος, για παράδειγµα, η οποία ήδη διαθέτει ένα υψηλό ποσοστό Μη Εξυπηρετούµενων ∆ανείων (ΜΕ∆), τα οποία διαθέτουν ακίνητα ως εξασφάλιση, προφανώς θα επηρεαστεί από την εφαρµογή αυτής της ρύθµισης. Θα πρέπει κατά την εξέταση των ΜΕ∆ να λαµβάνεται υπόψη ότι εφαρµόζεται ειδικό σχέδιο από την κυβέρνηση για επιχορήγηση των τόκων των στεγαστικών δανείων κι ότι τα επιτόκια βρίσκονται σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα.[…]

Η δεύτερη πρόταση της Επιτροπής σχετίζεται άµεσα µε θέµατα βιωσιµότητας και τη συµβολή του τραπεζικού τοµέα στην πράσινη µετάβαση. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τοµέα σε περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς µε τη διακυβέρνηση κινδύνους (ESG) αποτελεί βασικό πυλώνα της στρατηγικής της Επιτροπής για τη βιώσιµη χρηµατοδότηση.

Μέσω της πρότασης, η Επιτροπή επιδιώκει να υποχρεώσει τις τράπεζες να εντοπίζουν, να γνωστοποιούν και να διαχειρίζονται συστηµατικά τους κινδύνους ESG, στο πλαίσιο της διαδικασίας διαχείρισης κινδύνων που εφαρµόζουν. […] Στην περίπτωση των κυπριακών τραπεζών, παρόλο που έχουν γίνει ορισµένα βήµατα για εφαρµογή των κριτηρίων ESG, σίγουρα η συγκεκριµένη πρόταση βραχυπρόθεσµα θα αυξήσει τις εποπτικές απαιτήσεις αλλά και το κόστος λειτουργίας στο τραπεζικό σύστηµα.

Με την τρίτη δέσµη µέτρων, η οποία αφορά κατά κύριο λόγο την εποπτεία των οµίλων χρηµατοοικονοµικής τεχνολογίας, θα καταπιαστούµε σε κατοπινό στάδιο, αφού αποτελεί ένα τεράστιο κεφάλαιο από µόνη της.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχολιάζει πως η συγκεκριµένη δέσµη µέτρων ανθεκτικότητας των τραπεζικών οργανισµών σκοπό έχει την ουσιαστική ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιµότητας του τραπεζικού τοµέα της ΕΕ, αλλά, επί της ουσίας, για τα ίδια τα πιστωτικά ιδρύµατα αποτελεί ακόµα µία µεγάλη πρόκληση, την οποία θα κληθούν να αντιµετωπίσουν άµεσα και ουσιαστικά.

* ∆ικηγόρος, LLB. LLM. LPC.