Συναντήσεις/ Ορίζοντας /Φωτογραφία: Γιάννης Νησιώτης

Ευαγόρας Καραγιώργης: Μια πρόκληση για μουσική διερεύνηση ήταν Ο κόσμος της Κύπρου

Ο Αντώνης Γεωργίου συναντάει τον Ευαγόρα Καραγιώργη και μιλάνε γιο τον νέο ψηφιακό του δίσκο Η ιστορία μιας εικόνας με τον οποίο αναπτύσσει έναν μουσικό διάλογο με τους πρωταγωνιστές του πίνακα του Αδαμάντιου Διαμαντή «Ο κόσμος της Κύπρου».

Είναι υποχρέωσή της Πολιτείας να προωθεί σημαντικά έργα δημιουργών

Πώς προέκυψε Η ιστορία μιας εικόνας; Τι σας συγκινεί στο εμβληματικό αυτό έργο του Διαμαντή;

Μικρός παρακολούθησα τον ζωγράφο Διαμαντή να δίνει συνέντευξη στην τηλεόραση για τον πίνακα. Με συγκίνησε το ενδιαφέρον και η αγάπη του για τον κόσμο της Κύπρου, τους ανθρώπους που έζησαν δύσκολα χρόνια και τους παρακολουθούσε να χάνονται. Αρχές του 1970 υπήρχαν ακόμα στα χωριά μας παλιοί παππούδες βρακάδες, με βαριές ποδίνες, με τσεμπέρια στο κεφάλι. Τους έζησα από κοντά. Εβδομηντάρηδες, ογδοντάρηδες, άνθρωποι αποκαμωμένοι αλλά περήφανοι, έφευγαν αφήνοντας πίσω τους την εποχή της αγροτικής περηφάνιας για να φτάσουμε εμείς την εποχή του τουριστικού ξεπεσμού.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου (1985-86), αγόρασα τον πίνακα σε μορφή κάρτας και τον κρέμασα στο σαλόνι μου. Τον παρατηρούσα συχνά κάνοντας σχέδια μέσα μου. Το 1999 ο Μιχάλης Πιερής μου ζήτησε να συμμετέχω στο Συμπόσιο Γ. Σεφέρη (2000) με τραγούδια από το Χρονικό του Λεοντίου Μαχαιρά και μερικά σε ποίηση Γ. Σεφέρη. Τότε ξεκίνησα να σχεδιάζω την Ιστορία μιας εικόνας, η οποία παρουσιάστηκε στα Κύπρια τον Οκτώβριο του 2000 από την Κρατική Ορχήστρα Κύπρου.

Πέραν από το ίδιο το έργο, αντιλαμβάνομαι ότι μελετήσατε και άλλο υλικό πριν γράψετε τα κομμάτια του δίσκου.

Μελέτησα την αλληλογραφία Διαμαντή-Σεφέρη σε επιμέλεια Μιχάλη Πιερή. Ο Διαμαντής γνώρισε τον Σεφέρη όταν ο ποιητής ήρθε για πρώτη φορά στο νησί το 1953. Μέσα από το συναπάντημα αυτό προέκυψε μια δυνατή φιλία. Μελέτησα το Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄ – Στον Κόσμο της Κύπρου, Μνήμη και αγάπη, ποίηση η οποία προέκυψε μέσα από τις εκδρομές των δύο στο νησί. Ο ποιητής απαθανάτιζε λεπτομέρειες με τη φωτογραφική του μηχανή και σημείωνε στοιχεία για μετέπειτα ποιητική επεξεργασία ενώ ο ζωγράφος σχεδίαζε με μολύβι χαρακτήρες που συναντούσαν. Παράλληλα, μελέτησα την Αφήγηση (1975) του Διαμαντή για τη δημιουργία του πίνακα, όπου ο ζωγράφος αναλύει παραστατικά και καταχωρεί έναν-έναν τους χαρακτήρες που τοποθέτησε στα 11 τελάρα της σύνθεσής του. Από την αφήγηση επέλεξα μικρά αποσπάσματα που με οδήγησαν στα 16 μουσικά κομμάτια του έργου.

Υπάρχουν πολλοί νέοι σημαντικοί συνθέτες και μουσικοί στον τόπο και η πολιτεία οφείλει να τους δημιουργήσει προϋποθέσεις μουσικής έκφρασης.

Κάπως έτσι προέκυψε και ο μελοποιημένος Σεφέρης;

Το 1995-2005 στο Λύκειο Ακρόπολης κάναμε πολύ σημαντικές εκδηλώσεις με μαθητές που είχαν σπουδαίο μουσικό υπόβαθρο σε ωδεία αλλά και με συναδέλφους φιλολόγους που είχαν καλλιτεχνικό αισθητήριο και μεράκι. Είχα μελοποιήσει διάφορα κομμάτια τότε, μεταξύ άλλων και το Αγιάναπα Β΄ (1997). Όταν ο Μ. Πιερής με κάλεσε να συμμετέχω στο Συμπόσιο Γ. Σεφέρη, μελοποίησα το Επικαλέω τοι την θεόν και το Λεπτομέρειες στην Κύπρο και τα παρουσίασα μαζί.

«Η μείξη, το fusion, που έχει κατορθώσει να επιτύχει στην Ιστορία μιας εικόνας ο Ευαγόρας Καραγιώργης είναι στ’ αλήθεια εντυπωσιακό, με τους υπαινιγμούς να διασκορπίζονται, κάπως σαν φόροι τιμής, σε όλο το έργο», αναφέρει ο Φώντας Τρούσας στο diskoryxeion.blogspot.com. Πείτε μας περισσότερα για αυτούς τους «υπαινιγμούς», για τον τρόπο που ενσωματώνετε παραδοσιακά ή άλλα μουσικά θέματα στη δουλειά σας.

Έκανα μια προσπάθεια να ερμηνεύσω μουσικά τους χαρακτήρες ή τα στοιχεία που επέλεξα (τα γατιά στις καρέκλες, τα μαύρα ρούχα, τον βοσκό Χαραλαμπή, τον βιολάρη Θεόδωρο, τον τσιγκούνη του χωριού, τον Κοσμά τον πατριάρχη, τη γυναίκα με το σταυρό, το κορίτσι στα άσπρα/το μέλλον κ.ά.). Ήθελα το αποτέλεσμα να παραπέμπει στην εποχή τους, όμως να έχει και μουσικά στοιχεία της εποχής μου. Εκ των πραγμάτων συνδύασα διαφορετικά μουσικά στυλ, τεχνικές, ενορχηστρώσεις, αρμονίες, φόρμες κτλ. Δεν ξέρω αν αυτό ονομάζεται fusion, αλλά σίγουρα υπάρχει ένα ανακάτεμα.

Πώς θα χαρακτηρίζατε το είδος της μουσικής που γράφετε; Σύγχρονη «παραδοσιακή», έθνικ, «μουσικές του κόσμου»;

Δεν έχω ιδιαίτερη άποψη γι αυτό. Είναι όμως εμφανές ότι αξιοποίησα ένα συμφωνικό σύνολο κλασικής εποχής, δημοτικά μουσικά θέματα και ρυθμούς, τα οποία συνδύασα με τεχνικές, ακόμα και αρμονίες που διδάχθηκα κατά τη δεκαετία του 1980 στη Ν. Υόρκη καθώς και άλλα μουσικά ακούσματα που κουβαλώ μέσα μου.

Δεν έβαλε αγόρι αλλά κορίτσι για την εξέλιξη/το μέλλον του χωριού.

Μήπως αυτό υπονοεί κάτι;

Ανδροκρατούμενη η κοινωνία της Κύπρου, ανδροκρατούμενος και ο Κόσμος της Κύπρου του Διαμαντή, μόνο μια γυναικεία φιγούρα σε ένα σύνολο εξήντα επτά μορφών, στην οποία όμως αφιερώσατε ένα κομμάτι.

Η αφήγηση του ζωγράφου ξεδιαλύνει πολλά πράγματα. Ο Διαμαντής σκιαγράφησε τον κόσμο μιας εποχής παίρνοντας πληροφορίες για τα παιδιά, τα εγγόνια και ανέπτυσσε σχέσεις με τους ανθρώπους αυτούς.  Σαφώς και ήταν ανδροκρατούμενος κόσμος. Όμως δεν το υποστήριξε, ούτε το υιοθέτησε. Το παρατήρησε, το ερμήνευσε. Ο ίδιος έτρεφε ιδιαίτερη αδυναμία, σεβασμό και ευαισθησία για τη γυναίκα. Η τοποθέτηση της γυναίκας με το σταυρό έχει βαρύνουσα άποψη έναντι της ανδροκρατίας καθώς και το κορίτσι στα άσπρα. Δεν έβαλε αγόρι αλλά κορίτσι για την εξέλιξη/το μέλλον του χωριού. Μήπως αυτό υπονοεί κάτι;

Γενικότερα πώς επιλέξατε ποιες μορφές και ποια στοιχεία του πίνακα θα αναδείξετε με τη μουσική σας;

Πέρα από τη τάση μου προς συγκεκριμένες φιγούρες, μεγάλη βοήθεια είχα από την ίδια την αφήγηση του Διαμαντή. Ήταν καταλυτική! Με βοήθησε να καταλήξω και να «σκιαγραφήσω» μουσικά, χαρακτήρες και στοιχεία που ο ζωγράφος περιέγραψε με πολλές λεπτομέρειες. Από την άλλη, επιλέγηκαν χαρακτήρες ή στοιχεία που έδιναν μια πρόκληση για μουσική διερεύνηση, ανάπτυξη και ποικιλότητα στη μορφολογία του έργου.

Μια ορχήστρα 28 μουσικών με μαέστρο τον Πέτρο Στυλιανού ερμηνεύει το έργο σας. Πώς ήταν η συνεργασία μαζί τους; Ποιοι συνέβαλλαν στον ψηφιακό αυτό δίσκο;

Το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη ήταν χορηγός της ηχογράφησης του έργου και ιδιαίτερα ο Διευθυντής κ. Χαράλαμπος Μπακιρτζής, υποστήριξε με ενθουσιασμό την όλη παραγωγή. Ο μαέστρος Πέτρος Στυλιανού σήκωσε το φορτίο της μελέτης του έργου, της δημιουργία μιας εξαιρετικής ορχήστρας, της επικοινωνίας, των δοκιμών, της ηχογράφησης και τελικής μίξης και επεξεργασίας. Ερμηνευτής των τραγουδιών, ο Γιάννης Διονυσίου ένας νέος και εξαίρετος λαϊκός τραγουδιστής και στο λαούτο ο δεξιοτέχνης Χαράλαμπος Παντελή. Στο πιάνο για τη διδασκαλία των τραγουδιών ήταν η Κλειώ Παπαδιά. Με μικρές χορηγίες και άλλους τρόπους στήριξαν η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού, ο Δήμος Πάφου και οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες. Η ηχογράφηση έγινε στη σκηνή του Θεάτρου Παλλάς, παραχώρηση του Ι.Σ.Ο.Κ., από τον ηχολήπτη Κωνσταντίνο Ευαγγελίδη (Studio Suite 16). Τα κείμενα του δίσκου επιμελήθηκε η Ειρήνη Μοδέστου, τις μεταφράσεις η Ελένη Μόλλισον και το εξώφυλλο/ένθετο σχεδίασε η Στέφανη Παντελίδου.

Πόσο εύκολο είναι για ένα Κύπριο συνθέτη να προχωρήσει σε ένα ψηφιακό δίσκο με τη δουλειά του; Χρειάζονται περαιτέρω στήριξη από την πολιτεία οι συνθέτες και μουσικοί;

Ένας συνθέτης πρέπει να έχει έτοιμο το έργο, την πρότασή του. Αυτό κάνει πιο εύκολη τη δουλειά. Στη συνέχεια χρειάζεται να εξευρεθεί ο υποστηρικτής/χορηγός που θα ενδιαφερθεί για την έκδοση του έργου. Πρέπει όλα αυτά να συναντηθούν σε ίδια ευθεία και χρόνο. Η Πολιτεία, με τις δομές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή, δεν μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά την έκδοση ενός δίσκου. Είναι όμως υποχρέωσή της να ανακαλύπτει, να στηρίζει και να προωθεί σημαντικά έργα καλλιτεχνών, δημιουργών. Υπάρχουν πολλοί νέοι σημαντικοί συνθέτες και μουσικοί στον τόπο και η πολιτεία οφείλει να τους δημιουργήσει προϋποθέσεις μουσικής έκφρασης.

Ψηφιακοί δίσκοι υπάρχουν στο Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη, στη Λεβέντειο Πινακοθήκη, στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο, στο Σολώνειο βιβλιοπωλείο και στο Τεχνόπολις 20 Πάφου. Παράλληλα, μπορεί κάποιος να ακούσει ή να κατεβάσει ψηφιακά τα κομμάτια από τις διαδικτυακές πλατφόρμες Spotify, Apple Music, iTunes, Amazon, Pandora, YouTube κ.ά.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy