Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Περιορισμοί, σεβασμός στις ελευθερίες και προστασία προσωπικών δεδομένων

Mε 546 ψήφους υπέρ, 93 κατά και 51 αποχές για πολίτες της ΕΕ και 553 υπέρ, 91 κατά και 46 αποχές για υπηκόους τρίτων χωρών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Τετάρτη 9/6 τις ρυθμίσεις για το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID, με στόχο να διευκολύνει τις μετακινήσεις εντός ΕΕ και να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη.

Τα χαρακτηριστικά του πιστοποιητικού συνοψίζονται στα εξής: το πιστοποιητικό θα γίνεται δεκτό σε όλα τα κράτη-μέλη και θα αποδεικνύει ότι ο κάτοχός του έχει εμβολιαστεί, ότι είναι αρνητικός ή ότι έχει αναρρώσει. Στόχος η διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας και η σταδιακή και συντονισμένη άρση των περιορισμών. Σε ισχύ από την 1η Ιουλίου 2021 για διάστημα 12 μηνών. 100 εκ. ευρώ από τα ταμεία της ΕΕ για την αγορά τεστ, ώστε αυτά να καταστούν πιο προσβάσιμα και οικονομικά προσιτά.

Το πιστοποιητικό θα εκδίδεται δωρεάν από τις εθνικές Αρχές, θα είναι διαθέσιμο είτε σε ψηφιακή είτε σε έντυπη μορφή και θα φέρει κωδικό QR. Θα πιστοποιεί ότι οι κάτοχοί του είτε έχουν εμβολιαστεί κατά του κορονοϊού είτε έχουν υποβληθεί πρόσφατα σε τεστ και έχουν βρεθεί αρνητικοί, είτε έχουν νοσήσει και αναρρώσει στο παρελθόν από την ασθένεια. Στην πράξη, πρόκειται για τρία διακριτά πιστοποιητικά. Το κοινό πλαίσιο κανόνων θα εξασφαλίζει τη δυνατότητα αμοιβαίας αναγνώρισης και ελέγχου της εγκυρότητας των πιστοποιητικών και θα προλαμβάνει περιπτώσεις απάτης και πλαστογράφησης.

Το σύστημα θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιουλίου 2021 και θα έχει διάρκεια 12 μηνών. Το πιστοποιητικό δεν θα αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών και δεν θα θεωρείται ταξιδιωτικό έγγραφο.

Μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Επίτροπος Ρέιντερς υπογράμμισε ότι η Κομισιόν συνεργάζεται με τα κράτη-μέλη, ώστε να συνδεθούν με μια διαδικτυακή πύλη όπου θα γίνεται εύκολα η επαλήθευση της γνησιότητας του Ευρωπαϊκού Πιστοποιητικού COVID, ενώ παράλληλα προσφέρει 100 εκατ. ευρώ στους «27» για την αγορά τεστ αντιγόνων που θα χρησιμοποιούνται σε όσους δεν έχουν εμβολιαστεί (όπως οι νέοι κάτω των 30 ετών) και σε όσους διασχίζουν συχνά τα εσωτερικά ευρωπαϊκά σύνορα.

Εννέα κράτη-μέλη έχουν ήδη εκδώσει το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID, ανάμεσά τους η Ελλάδα, η Γερμανία, η Ισπανία και η Κροατία, ενώ τα περισσότερα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ βρίσκονται ακόμα στο στάδιο των τεχνικών δοκιμών. Υπολογίζεται ότι μέχρι και τις 9/6 περίπου ένα εκατ. Ευρωπαίοι πολίτες έχουν ήδη εκδώσει το πιστοποιητικό, είτε σε έντυπη είτε σε ψηφιακή μορφή.

Πρόσθετοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί μόνο εφόσον υπάρχει επαρκής αιτιολόγηση

Κατά τις διοργανικές διαπραγματεύσεις, οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν ότι οι χώρες της ΕΕ δεν θα μπορούν να επιβάλουν πρόσθετους ταξιδιωτικούς περιορισμούς σε κατόχους του πιστοποιητικού (όπως καραντίνα, αυτοαπομόνωση ή τεστ) «εκτός εάν οι περιορισμοί αυτοί είναι αναγκαίοι και αναλογικοί για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας». Θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία, «συμπεριλαμβανομένων των επιδημιολογικών δεδομένων που δημοσιεύονται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC)». Τα μέτρα θα πρέπει να κοινοποιούνται στα άλλα κράτη-μέλη και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το αργότερο 48 ώρες πριν την εφαρμογή τους, εφόσον αυτό είναι δυνατό, ενώ το κοινό θα πρέπει να ενημερώνεται τουλάχιστον 24 ώρες πιο πριν.

Οικονομικά προσιτά και προσβάσιμα τεστ

Οι χώρες της ΕΕ ενθαρρύνονται να διασφαλίσουν τον οικονομικά προσιτό χαρακτήρα και την ευρεία διαθεσιμότητα των διαγνωστικών τεστ. Κατόπιν αιτήματος του Κοινοβουλίου, η Επιτροπή υποσχέθηκε να κινητοποιήσει 100 εκ. ευρώ από το μέσο στήριξης έκτακτης ανάγκης, προκειμένου τα κράτη-μέλη να μπορέσουν να προμηθευτούν διαγνωστικά τεστ με στόχο την έκδοση των ευρωπαϊκών ψηφιακών πιστοποιητικών COVID.

Εμβόλια

Όλες οι χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες να αποδέχονται τα πιστοποιητικά εμβολιασμού που έχουν εκδοθεί σε άλλα κράτη-μέλη, εφόσον αυτά αφορούν εμβόλια που έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA). Κάθε κράτος-μέλος θα μπορεί να αποφασίζει αυτόνομα αν θα αποδέχεται επίσης πιστοποιητικά που αφορούν εμβόλια που έχουν εγκριθεί βάσει εθνικών διαδικασιών έγκρισης ή εμβόλια που έχουν εγκριθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για χρήση έκτακτης ανάγκης.

Δικλείδες ασφαλείας για την προστασία δεδομένων

Όλα τα προσωπικά δεδομένα θα πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία σύμφωνα με τις διατάξεις του GDPR. Η εγκυρότητα των πιστοποιητικών θα ελέγχεται χωρίς τη χρήση του διαδικτύου, ενώ δεν θα αποθηκεύονται προσωπικά δεδομένα των πολιτών.

Ο πρόεδρος της επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του ΕΚ και εισηγητής, Χουάν Φερνάρντο Λόπες Αγκιλάρ, Ισπανός σοσιαλιστής, δήλωσε: «Σήμερα, το Κοινοβούλιο επιταχύνει την αποκατάσταση της ελεύθερης μετακίνησης και ενός πλήρως λειτουργικού χώρου Σένγκεν, ενώ συνεχίζουμε να καταπολεμούμε αυτή την πανδημία. Το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID θα λειτουργήσει από την 1η Ιουλίου και θα εξασφαλίσει ασφαλή και συντονισμένα ταξίδια το καλοκαίρι. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ ενθαρρύνονται να μην επιβάλλουν περαιτέρω περιορισμούς, εκτός εάν είναι απολύτως αναγκαίοι και αναλογικοί, και είναι καθησυχαστικό ότι ορισμένα κράτη-μέλη εκδίδουν ήδη το πιστοποιητικό».

Ο κ. Αγκιλάρ τόνισε ότι η συναίνεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διασφαλίζει ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν διακρίσεις, καθώς και ότι τα προσωπικά δεδομένα των Ευρωπαίων πολιτών θα είναι ασφαλή.

Το κείμενο πρέπει πλέον να εγκριθεί επισήμως από το Συμβούλιο και να δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, προκειμένου να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου 2021.

Ιστορικό

Στις 17 Μαρτίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη δημιουργία ενωσιακού πιστοποιητικού COVID, με σκοπό τη διευκόλυνση της ασφαλούς ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών εντός της ΕΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Στις 20 Μαΐου οι συννομοθέτες κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία.

Παράλληλα με τη νομοθετική διαδικασία, η Επιτροπή συνεργάστηκε στενά με τους εκπροσώπους των κρατών-μελών στο δίκτυο eHealth, ένα εθελοντικό δίκτυο που συνδέει τις εθνικές Αρχές που είναι αρμόδιες για την ηλεκτρονική υγεία, όσον αφορά την τεχνική εφαρμογή. Στις 21 Απριλίου εκδόθηκαν τεχνικές προδιαγραφές, με βάση τις οδηγίες που συμφωνήθηκαν τον Ιανουάριο και επικαιροποιήθηκαν τον Μάρτιο, καθώς και ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης που συμφωνήθηκε τον Μάρτιο. Επιπλέον, αναπτύχθηκε ένα πρότυπο σχεδιασμού με τα κράτη-μέλη για να διευκολυνθεί η αναγνώριση των ενωσιακών πιστοποιητικών COVID που εκδίδονται σε έντυπη μορφή.

Η πύλη της ΕΕ υλοποιήθηκε από την T-Systems και τη SAP και φιλοξενείται στο κέντρο δεδομένων της Επιτροπής στο Λουξεμβούργο. Επιτρέπει την επαλήθευση των ψηφιακών υπογραφών που περιέχονται στους κωδικούς QR όλων των πιστοποιητικών χωρίς επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Τα κλειδιά υπογραφής που απαιτούνται για την επαλήθευση αυτή αποθηκεύονται σε διακομιστές σε εθνικό επίπεδο. Μέσω της πύλης, τα κλειδιά αυτά είναι προσβάσιμα από εθνικές εφαρμογές ή συστήματα επαλήθευσης σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η Επιτροπή ανέπτυξε επίσης λογισμικό αναφοράς και εφαρμογές για την έκδοση, την αποθήκευση και την επαλήθευση πιστοποιητικών, προκειμένου να διευκολυνθεί η υλοποίηση σε εθνικό επίπεδο. Αυτά δημοσιεύονται στο GitHub και χρησιμοποιούνται από 12 κράτη-μέλη.

Υπενθυμίζεται ότι στις 20 Μαΐου επήλθε πολιτική συμφωνία σχετικά με τον κανονισμό που διέπει το πιστοποιητικό, ενώ η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Υλοποιούμε τη δέσμευσή μας για την υλοποίηση του Ενωσιακού Ψηφιακού Πιστοποιητικού COVID πριν από το καλοκαίρι. Οι Ευρωπαίοι πολίτες ανυπομονούν να ταξιδέψουν ξανά και η συμφωνία σημαίνει ότι θα είναι σε θέση να το πράξουν με ασφάλεια πολύ σύντομα. Το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό COVID είναι δωρεάν, ασφαλές και προσβάσιμο σε όλους. Θα καλύπτει τον εμβολιασμό, τις εξετάσεις και την ανάρρωση, προσφέροντας διάφορες επιλογές στους πολίτες. Σέβεται πλήρως τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Πορτογαλική Προεδρία του Συμβουλίου για την αφοσίωση, την επιμονή και το τεράστιο έργο τους, το οποίο επιτέλεσαν με πρωτοφανή ταχύτητα, για την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με την πρόταση που παρουσιάσαμε».