Ευρώπη και περιβάλλον: Σε μια νέα εποχή…

Του Αμβρόσιου Προδρόμου*

 

Το περιβάλλον αποτελεί σίγουρα ένα από τα πιο καυτά θέματα, μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά, τα οποία ταλανίζουν τον πλανήτη. Το θέμα αποτελεί πρόκληση για την κάθε χώρα ξεχωριστά, αλλά και για τις οργανωμένες κοινωνίες ευρύτερα. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η προστασία του περιβάλλοντος δεν αποτελεί πλέον ένα κενού περιεχομένου θέμα, αλλά κάτι το οποίο βρίσκεται στην κορωνίδα των αποφάσεών της. Βάσει αυτής της λογικής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναπτύξει τη Λευκή Βίβλο για την Περιβαλλοντική Ευθύνη (2000).

Οι Λευκές Βίβλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι έγγραφα που περιέχουν προτάσεις για δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σε συγκεκριμένο τομέα. Δεν είναι δεσμευτικά, αλλά στην ουσία αποτελούν προπομπό για το τι θα επακολουθήσει σε νομοθετικό επίπεδο.

Η Λευκή Βίβλος για το Περιβάλλον αναφέρει μερικά σημαντικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας σαν κυπριακή κοινωνία, για να μην τρέχουμε, για ακόμη μια φορά, πίσω από τις εξελίξεις με σοβαρές πολιτικές, οικονομικές, αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις.

Πρώτο στοιχείο της Λευκής Βίβλου είναι το γεγονός ότι η περιβαλλοντική ευθύνη δεν μπορεί να περιμένει, αλλά ούτε και να θεωρούμε ότι αυτή βαραίνει τους ώμους άλλων, ως εκ τούτου καλούνται τα κράτη-μέλη να συνεργαστούν μεταξύ τους για να αναπτυχθούν κοινές αξίες και πολιτικές.

Η Επιτροπή καλεί την Ένωση να προσεγγίσει το θέμα μέσα από ένα συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο στο οποίο ο ρυπαίνων θα πληρώνει ανάλογα με τη ζημιά που κάνει στο περιβάλλον, ούτως ώστε να δημιουργηθούν τόσο οι συνθήκες περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης όσο και οικονομικού κόστους σε αυτούς που δεν συμμορφώνονται.

Από το 2000 πολλά έχουν αλλάξει στον τρόπο με τον οποίο η Ένωση αντιμετωπίζει το περιβάλλον, κυρίως σε νομοθετικό επίπεδο. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των ενεργειών, η ΕΕ έχει αναπτύξει ίσως τα υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα στον κόσμο που αναπτύχθηκαν εδώ και δεκαετίες. Η περιβαλλοντική πολιτική βοηθά την οικονομία της ΕΕ να καταστεί περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον, προστατεύει τους φυσικούς πόρους της Ευρώπης και διασφαλίζει την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων που ζουν στην ΕΕ. Οι περιβαλλοντικές πολιτικές της ΕΕ προστατεύουν τους φυσικούς οικοτόπους, διατηρούν καθαρό τον αέρα και το νερό, εξασφαλίζουν την κατάλληλη διάθεση αποβλήτων, βελτιώνουν τη γνώση σχετικά με τις τοξικές χημικές ουσίες και βοηθούν τις επιχειρήσεις να προχωρήσουν προς μια βιώσιμη οικονομία, δημιουργώντας έτσι ένα μακροχρόνιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις των οποίων οι παραγωγικοί πόροι είναι περιορισμένοι.

Με περαιτέρω νομοθετικό πλαίσιο -και συγκεκριμένα με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2014) όσον αφορά τον κατάλογο των αποβλήτων- η Ένωση έγινε ακόμα πιο συγκεκριμένη τόσον όσον αφορά τα απόβλητα όσο και τη διαχείρισή τους, με ιδιαίτερη αναφορά στα επικίνδυνα απόβλητα και ουσίες, όπως π.χ. τα ιατρικά και φαρμακευτικά απόβλητα τα οποία θεωρούνται ιδιαιτέρως επικίνδυνα.

Η μείωση των εκπομπών ρύπων αποτελεί ακόμα μια σημαντική πολιτική της Ένωσης για την προστασία του Περιβάλλοντος, αφού με πρόσφατη απόφαση (Φεβρουάριος 2018) η Ένωση έχει θέσει ως στόχο τη μείωση των ρύπων κατά 40% μέχρι το 2030. Η προώθηση της καινοτομίας και η παράλληλη απόσυρση των δικαιωμάτων εκπομπών που διατίθενται στην ευρωπαϊκή  αγορά άνθρακα (EMS: Emissions Trading System) αποτελούν τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης νομοθεσίας.

Η Κύπρος επιβάλλεται να ακολουθήσει τις τάσεις της ΕΕ. Ήδη έχουμε μείνει πολύ πίσω από τους στόχους που έχουμε αναλάβει και οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες. Η πολιτική ευθύνη είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση αυταπόδεικτη. Το ερώτημα είναι το τι κάνουμε ως κράτος για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του μέλλοντος. Δεν μπορούν πάντα για όλα να φταίνε οι άλλοι. Το περιβάλλον δεν μπορεί να μας περιμένει. Εξάλλου, είναι το μοναδικό πράγμα που έχουμε δανειστεί από τις μελλοντικές γενιές και οφείλουμε να το παραδώσουμε καλύτερο από ό,τι το βρήκαμε…

• Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης & Επιχειρήσεων