Ευρώπη και σχολική εγκατάλειψη

Του Δρος Αμβρόσιου Προδρόμου*

Η σχολική εγκατάλειψη αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα τα οποία απασχολούν τις σύγχρονες κοινωνίες και οικονομίες. Σίγουρα, σε χώρες του λεγόμενου «τρίτου κόσμου», ένας όρος τον οποίο δεν υιοθετούμε και μας προσβάλλει ως ανθρώπους, το πρόβλημα της σχολικής εγκατάλειψης όχι απλά είναι τεράστιο, αλλά σε πολλές χώρες πολλά παιδιά στερούνται του βασικού αυτού δικαιώματος. Φυσικά, για αυτά τα παιδιά πρώτιστος στόχος είναι η εξασφάλιση διατροφής και το σχολείο αποτελεί κάποιου είδους πολυτέλεια. Σχολική εγκατάλειψη ορίζεται ως η εγκατάλειψη μαθητή ή φοιτητή σε όποιο επίπεδο εκπαίδευσης, ακόμα και στην τριτοβάθμια, για τον οποιονδήποτε λόγο, οικονομικό, κοινωνικό, ή οικογενειακό.

Η πρόωρη εγκατάλειψη των μαθητών αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα και εμπόδιο αφού πέρα από τα προφανή προβλήματα με την ελλιπή εκπαίδευση, τα προβλήματα επεκτείνονται σε άλλα επίπεδα όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός, η μειωμένη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, καθώς και τα συναφή προβλήματα σε όλη την οικονομία. Τα προβλήματα αυτά πιθανόν να διογκωθούν στο άμεσο μέλλον εντός της Ένωσης, αφού το δημογραφικό πρόβλημα με τη γήρανση του πληθυσμού αποτελεί σοβαρή απειλή για όλες ανεξαιρέτως τις χώρες. Μέχρι το 2070, το οποίο δεν είναι και τόσο μακριά, το ποσοστό των ατόμων που είναι πέραν των 65 ετών θα αυξηθεί από 19% σε 29%. Αυτά τα άτομα θα πρέπει να αντικατασταθούν με άτομα που θα έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα.

Η Ένωση, αντιλαμβανόμενη τα πολλαπλά προβλήματα που αναπτύσσονται με τη σχολική εγκατάλειψη, έχει από το 2016 εκπονήσει στρατηγική για την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων (New skills agenda for Europe), η οποία μεταξύ άλλων έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει τα προβλήματα τα οποία έχουν μπροστά τους οι νέοι, συμπεριλαμβανομένης και της σχολικής εγκατάλειψης. Θεωρούμε ότι η συγκεκριμένη στρατηγική αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα τα οποία αποτελούν -και- απότοκο της σχολικής εγκατάλειψης. Παρ’ όλα αυτά, το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο με μέτρα ανάπτυξης των δεξιοτήτων, αλλά θα πρέπει να έχει ως στόχο την άμβλυνση του πραγματικού προβλήματος, το οποίο είναι προφανώς η σχολική εγκατάλειψη.

Το πρόβλημα της σχολικής εγκατάλειψης είναι όντως υπαρκτό και το αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες της Ένωσης. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της Ένωσης (Eurostat), ο μέσος όρος των ατόμων μεταξύ των ηλικιών 18-24 ετών οι οποίοι έχουν εγκαταλείψει την εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης και της εκπαίδευσης στο χώρο εργασίας, είναι στο 10,2% με τα ποσοστά να είναι μεγαλύτερα μεταξύ των ανδρών (11,9%). Σημαντικό αποτελεί το γεγονός ότι το ποσοστό μεταξύ των γυναικών είναι κάτω από τον μέσο όρο και 3,5 ποσοστιαίες μονάδες από τους άνδρες (8,4%). Τα στοιχεία αυτά είναι για το 2019 και μάλλον θα αλλάξουν προς αρνητική κατεύθυνση λόγω της πανδημίας, αφού η οικονομία της Ένωσης έχει πληγεί σε τεράστιο βαθμό. Ο στόχος του 10% έχει επιτευχθεί από πολλές χώρες, με την Κύπρο να είναι μόλις κάτω από το συγκεκριμένο ποσοστό. Το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση στην ΕΕ το 2019 κυμάνθηκε από το πολύ χαμηλό 3% στην Κροατία έως και το εξαιρετικά υψηλό 17,3% στην Ισπανία.

Ένα από τα πλέον σοβαρά προβλήματα που συνδέονται με τη σχολική εγκατάλειψη, είναι αυτό της εμπλοκής των συγκεκριμένων ατόμων με την εκτεταμένη χρήση αλκοόλης και ναρκωτικών ουσιών. Σχετικές επιστημονικές έρευνες, τόσο στην Ένωση όσο και στις ΗΠΑ καταδεικνύουν ότι πέραν του 30% των ατόμων αυτών συνδέονται με το σχετικό πρόβλημα. Τα προβλήματα που έπονται αυτής της σύνδεσης είναι πολλαπλά και σίγουρα δεν θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε αυτές τις γραμμές.

Η πρόκληση για την Ένωση είναι υπαρκτή και αφορά όλα τα κράτη-μέλη. Είναι σίγουρο ότι το πρόβλημα θα επιδεινωθεί κατά τους επόμενους μήνες και είναι ανάγκη για την Ένωση και όλα τα κράτη-μέλη να επικεντρωθούν στη στρατηγική αντιμετώπιση του θέματος. Το πρόβλημα δεν θα λυθεί με ευχολόγια, αλλά με δράσεις. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι θετικό βήμα και η στρατηγική της Ένωσης κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά αυτή δεν είναι η λύση. Η λύση είναι η επένδυση στην Παιδεία.

 

 

*Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων
[email protected]