Ευρώπη: Πόσο μπορεί να αντέξει τον πόλεμο;

Του Αμβρόσιου Προδρόμου*

 

Η συνεχιζόμενη πολεμική σύγκρουση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με τις επιπτώσεις της στην παγκόσμια οικονομία και τη συνεχιζόμενη ροή προσφύγων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Προβλήματα τα οποία χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, αφού κάθε μέρα που περνά αυτά διογκώνονται, με αποτέλεσμα η οικονομία να αντιμετωπίζει την πιο σημαντική της πρόκληση, αυτή της εμπιστοσύνης των καταναλωτών καθώς και των επιχειρήσεων. Η έλλειψη της εμπιστοσύνης είναι αυτό το οποίο θεωρούμε ότι θα αποτελέσει κομβικό σημείο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, με τη λήψη προληπτικών μέτρων στην Ένωση να αποτελεί μονόδρομο. Το μεγάλο ερώτημα για την Ένωση είναι το πόσο μπορεί να αντιμετωπίσει τη συνεχιζόμενη αυτή κρίση.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει από την πρόθεση της Ρωσίας να μη δέχεται πληρωμές για το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο που προμηθεύει στην Ευρώπη. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό μοχλό πίεσης προς τις οικονομίες της Ένωσης, αφού τα μέτρα που έχουν επιβληθεί κατά της Ρωσίας είχαν για κάποιες μέρες φέρει ανισορροπία όσον αφορά στην ισοτιμία ευρώ και ρουβλιού. Μετά την απόφαση της Ρωσίας, αυτή η ανισορροπία έχει πλέον υποχωρήσει και η ισοτιμία είναι περίπου στα ίδια επίπεδα της περιόδου πριν τις κυρώσεις. Σε περίπτωση που οι δύο πλευρές δεν υποχωρήσουν, τότε τα προβλήματα για την ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι τεράστια, αφού θα μειωθούν δραστικά οι ποσότητες ενέργειας, κυρίως για τις επιχειρήσεις, και από την άλλη δεν θα υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες ποσότητες από άλλες πηγές, κυρίως από τις ΗΠΑ και τις χώρες του ΟΠΕΚ, που ούτως ή άλλως θα είναι πιο ακριβές. Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί ότι η Ρωσία έχει ήδη εξασφαλίσει την παροχή φυσικού αερίου, πετρελαίου, αλλά και ηλιέλαιου σε άλλες αγορές, δηλαδή την Ινδία και την Κίνα. Η ενίσχυση της πρόσβασης σε τέτοιες αγορές αποτελεί το ισχυρό χαρτί της Ρωσίας, η οποία εκμεταλλευόμενη τις οικονομίες κλίμακας μπορεί και η ίδια να απεξαρτηθεί από την Ευρώπη.

Ήδη η κυβέρνηση της Γερμανίας έχει ανακοινώσει ότι εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να αναλάβει η ίδια την παροχή του φυσικού αερίου στη χώρα, ασκώντας έτσι πίεση στις ιδιωτικές εταιρείες παροχής φυσικού αερίου. Παράλληλα, η συγκεκριμένη απόφαση δίδει το στίγμα για το πού κινείται η παροχή του αερίου και ότι η έλλειψη στις αγορές της Ευρώπης δεν αποτελεί πλέον ένα απομακρυσμένο γεγονός, αλλά μια ορατή πραγματικότητα, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά. Πιθανά προβλήματα στη γερμανική οικονομία θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο σε όλη την Ευρώπη και ελπίζουμε ότι αυτό θα αποφευχθεί, αφού για μικρότερες οικονομίες, όπως αυτή της Κύπρου, μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν άκρως αρνητική.

Ένα άλλο θέμα είναι αυτό της αντιμετώπισης του προσφυγικού προβλήματος, το οποίο έχει προκύψει από την Ουκρανία. Οι αριθμοί τους οποίους καλείται να διαχειριστεί η Ένωση είναι τεράστιοι, αφού μέχρι τώρα έχουν φύγει από την Ουκρανία πέραν των 4 εκ., αριθμός ο οποίος από μόνος του είναι τεράστιος, αλλά δυστυχώς αναμένεται να ξεπεράσει τα 10 εκ., αφού η συνεχής ανασφάλεια αλλά και η μη ορατή επίλυση του προβλήματος θα οδηγήσουν ακόμα μεγαλύτερο αριθμό προς την έξοδο από τη χώρα. Το πρόβλημα είναι όντως τραγικό, αφού μιλάμε για γυναικόπαιδα τα οποία χρήζουν άμεσης στήριξης σε όλα τα επίπεδα. Όλα αυτά θα δημιουργήσουν σοβαρή οικονομική πίεση σε αρκετά κράτη, κυρίως όμως για την Πολωνία. Το κόστος για την Ένωση θα είναι τεράστιο, αλλά η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι η επάρκεια σε υποδομές αλλά και σε ανθρώπινο δυναμικό. Σίγουρα η ενίσχυση της Ένωσης προς τις χώρες που θα αναλάβουν το μεγαλύτερο μέρος αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να είναι χωρίς προϋποθέσεις.

Οι προκλήσεις για την Ένωση είναι πολλές και σύνθετες και ως εκ τούτου οι τρόποι αντιμετώπισής τους θα πρέπει να είναι οι ανάλογοι. Το πώς έχουν φτάσει εδώ τα πράγματα σε σχέση με την Ουκρανία και τη Ρωσία αλλά και ο ρόλος που έπαιξε (ή δεν) η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα τεράστιο θέμα. Τη δεδομένη στιγμή τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Η Ένωση έχει μπροστά της μεγάλες προκλήσεις, η μεγαλύτερη είναι η ανθρωπιστική βοήθεια. Παρόλα αυτά, η οικονομία δεν μπορεί να αφεθεί χωρίς πηγές ενέργειας. Θα πρέπει να υπάρξουν οι ανάλογες προσπάθειες για εξομάλυνση της κατάστασης, αφού ο πληθωρισμός έχει ξεφύγει εντελώς εκτός ελέγχου σε πολλές χώρες.

*Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων

[email protected]