Του Χρήστου Χαραλάμπους
- Οι φάροι που υπάρχουν σήμερα στην Κύπρο και βρίσκονται στη δικαιοδοσία της Αρχής Λιμένων κτίστηκαν επί Αγγλοκρατίας με πέτρα και άλλα υλικά από την κυπριακή γη
- Εξαίρεση ως προς τα υλικά κατασκευής αποτελεί ο νεότερος χρονολογικά φάρος που απέκτησε η Αρχή Λιμένων το 1989, ο οποίος βρίσκεται στο ακρωτήρι του Ακάμα
Όταν για πρώτη φορά ο Θάνος Μικρούτσικος πήρε τους στίχους του Νίκου Καββαδία και τους έντυσε με τις μελωδικές του νότες, όλοι είχαν επισημάνει, τότε, ότι κάτι καινούργιο, κάτι εντελώς διαφορετικό σηματοδότησε την ελληνική μουσική δημιουργία. Και δεν ήταν μόνο η μελωδική μουσική και τα τραγούδια που όλοι μας αγαπήσαμε και τραγουδάμε… είναι κάτι πολύ περισσότερο… είναι η ευκαιρία που δόθηκε σε όλους μας να γνωρίσουμε τη σκληρή, αλλά ταυτόχρονα και γοητευτική ζωή των ναυτικών. Μάθαμε μέσα από τον «Σταυρό του νότου» και το «Πούσι» τον κόσμο της θάλασσας, ταξιδέψαμε με τη δύναμη της σκέψης και της φαντασίας σε χώρες άγνωστες και μάθαμε όρους παράξενους, λέξεις σημαδιακές και συνθηματικές στη γλώσσα των ναυτικών.
«Σ’ ένα μαγαζί του Nossi Be,
πήρες το μαχαίρι δυο σελίνια,
μέρα μεσημέρι απά στη λίνια,
ξάστραψες σαν φάρου αναλαμπή…»
«Όταν πυκνή η ομίχλη θα μας σκέπαζε,
τους φάρους θε ν’ ακούγαμε να κλαίνε,
και τα καράβια αθέατα θα τ’ ακούγαμε,
περνώντας να σφυρίζουν και να πλένε…»
Το πιο αγαπημένο δημιουργημα για τους θαλασσοδαρμένους αποτελούσαν πάντα οι φάροι και μόνο όσοι ταξίδεψαν ή δούλεψαν στη νυχτερινή θάλασσα μπορούν να κατανοήσουν τη σημασία που έχει αυτό το φως που αναβοσβήνει σε κάποιο ακρωτήρι δείχνοντας τη ρότα για τη στεριά… Γι’ αυτό και οι φάροι αποτελούσαν από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα απαραίτητα και βασικά κτίσματα για κάθε νησί και κάθε χώρα που βρέχεται από θάλασσα.
Οι φάροι που υπάρχουν σήμερα στην Κύπρο και βρίσκονται στη δικαιοδοσία της Αρχής Λιμένων κτίστηκαν επί Αγγλοκρατίας με πέτρα και άλλα υλικά από την κυπριακή γη.
Ο πρώτος φάρος κτίστηκε στην Πάφο το 1888 κοντά στο λιμάνι και στο Κάστρο. Σε καίρια σημεία, όπως μας αναφέρει ο διευθυντής Λιμανιού Λεμεσού, Παναγιώτης Αγαθοκλέους, τόσο για σκοπούς προστασίας των ναυτιλλομένων όσο και ως σημεία-κόμβοι στροφής των πλοίων (περάσματα) κτίστηκαν στη συνέχεια οι φάροι στο Κάβο Γκρέκο στην περιοχή της Αγίας Νάπας, στο Κάβο Κίτι στην περιοχή της Λάρνακας, στο Κάβο Γάτα στη χερσόνησο του Ακρωτηρίου, οι φάροι στο λιμανάκι της Κερύνειας και στη χερσόνησο της Καρπασίας κοντά στον Απόστολο Ανδρέα και ο φάρος στον Κορμακίτη. 
Εξαίρεση ως προς τα υλικά κατασκευής αποτελεί ο νεότερος χρονολογικά φάρος που απέκτησε η Αρχή Λιμένων το 1989, ο οποίος βρίσκεται στο ακρωτήρι του Ακάμα. Πρόκειται για σιδερένια κατασκευή ύψους 211 μέτρων που δεσπόζει της περιοχής και είναι ο ψηλότερος φάρος της Κύπρου.
Από την ασετιλίνη στα φωτοβολταϊκά
Κτισμένοι με τον γνωστό παραδοσιακό τρόπο, αναμφίβολα οι κυπριακοί φάροι συμπληρώνουν τη γραφικότητα του παραλιακού τοπίου και με την επιβλητικότητά τους συγκεντρώνουν κυρίως κατά την τουριστική περίοδο το ενδιαφέρον αρκετών Κυπρίων, αλλά και ξένων επισκεπτών που θα βρεθούν σε κάποια ακριτική περιοχή του νησιού.
Στη δεκαετία του 1980 η Αρχή Λιμένων πήρε μια σειρά μέτρων για τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση των βοηθημάτων που παρέχει η Κύπρος στη ναυσιπλοΐα. Μέχρι το 1982 όλοι οι φάροι της Κύπρου διέθεταν μηχανισμούς συμβατικού τύπου και λειτουργούσαν με ασετιλίνη. Επίσης η φωτεινή τους εμβέλεια δεν ξεπερνούσε τα 7 ναυτικά μίλια, ενώ η έντασή τους περιοριζόταν στις 1.000 καντέλλες.
Σήμερα, όπως αναφέρεται, όλοι οι φάροι που λειτουργούν στις ελεύθερες περιοχές αποτελούν δείγματα μοντέρνων φωτοβολταϊκών συστημάτων. Εκτός του ότι λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια που είναι δωρεάν και αφθονεί στον τόπο μας, η φωτεινή τους εμβέλεια φτάνει τώρα τα 17 ναυτικά μίλια, ενώ η έντασή τους ανέρχεται σε 30.000 καντέλλες.
Η τεχνολογία αντικατέστησε τον φαροφύλακα
Ο φάρος στη φαντασία μας, ίσως μέσα και από εικόνες από κινηματογραφικές ταινίες, είναι συνδεδεμένος με τον φύλακά του, τον άνθρωπο που φρόντιζε ώστε αυτό το φανάρι να βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία και να αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ναυτικούς και γενικότερα τους ανθρώπους που δουλεύουν και κινούνται στη θάλασσα.
Κι ίσως κάποιοι που σήμερα θα βρεθούν βράδυ σε κάποιο ακρωτήρι, να προσδοκούν ότι θα δουν τη φιγούρα του φαροφύλακα να ξεπροβάλλει μέσα στη νύχτα και με το φανό στο χέρι να ανεβαίνει τη στρογγυλή και απότομη σκάλα για να βάλει σε λειτουργία το σβηστό φανάρι ή να καθαρίσει τα θαμπά γυαλιά στο κουβούκλιο…
Τέτοιες εικόνες, όμως, ανήκουν στο παρελθόν… Η αυτοματοποίηση των φάρων εκτόπισε δυστυχώς τον φαροφύλακα που 24 ώρες το εικοσιτετράωρο έπρεπε να βρίσκεται σε ετοιμότητα, ανεξάρτητα από προσωπικές, οικογενειακές ή καιρικές συνθήκες. Να ζει απομονωμένος στα υποστατικά του φάρου για να κρατά συνέχεια το φως στο φάρο αναμμένο ώστε να μπορούν να βρίσκουν οι ναυτικοί το δρόμο τους και να αποφεύγουν τις απότομες ξέρες και τις παγίδες της θάλασσας…
Σήμερα τον φαροφύλακα αντικατέστησε η τεχνολογία και οι απρόσωπες μηχανές και το μόνο που απέμεινε για να θυμίζει τον φαροφύλακα είναι κάποιοι βοηθητικοί χώροι που περιβάλλουν ακόμα κάποιους φάρους και ήταν απαραίτητοι για τη διαμονή του φαροφύλακα και της οικογένειάς του.
Ο κάθε φάρος έχει δική του ταυτότητα
Οι απλοί ψαράδες που με τις μικρές ψαρόβαρκές τους κάθε νύκτα οργώνουν τις θάλασσες της Κύπρου έχουν ως σημείο αναφοράς τους το φως από το «φανάρι» όπως αποκαλούν το φάρο και σ’ αυτό στηρίζονται για να φτάσουν πίσω στη στεριά. Αρκετές δε φορές, όπως επισημαίνει ο κ. Αγαθοκλέους, αναφέρουν τυχόν κακή λειτουργία ή αλλαγή στον τρόπο αναλαμπής του φάρου.
Πώς όμως οι ναυτικοί μέσα στην καταχνιά ή στο σκοτάδι της νύκτας μπορούν ή ξέρουν, από το φως που εκπέμπεται από τη στεριά, το σημείο που βρίσκονται;
«Κάθε φάρος», όπως εξηγεί ο καπετάνιος Κρίστης Ασημένος, πρώην διευθυντής Επιχειρήσεων της Αρχής Λιμένων, «έχει τη δική του ταυτότητα, τα δικά του χαρακτηριστικά που δίνουν στους ναυτιλλομένους τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν το φάρο και τη γεωγραφική του θέση… Δηλαδή το χρόνο αναλαμπής, πόσες αναλαμπές σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το χρώμα του, την ταχύτητα αναλαμπής, το ύψος του πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, την εμβέλειά του σε ναυτικά μίλια…»
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
