Φεστιβάλ Ξαρκής στον Πολύστυπο με κινητήρια δύναμη το ενδιαφέρον για τον κόσμο της υπαίθρου

Συναντήσεις

Φεστιβάλ Ξαρκής: μια αυτο-οργανωμένη γιορτή με κινητήρια δύναμη το ενδιαφέρον για τον κόσμο της υπαίθρου

Ο Αντώνης Γεωργίου συνομιλεί με την Χριστίνα Σκαρπάρη, υπεύθυνη για την καλλιτεχνική διεύθυνση και για την διεύθυνση παραγωγής του Φεστιβάλ Ξαρκής που φέτος οργανώνεται στο  χωριό Πολύστυπο στις 16, 17 και 18 Αυγούστου 2019

Θυμίστε μας  ξανά τι είναι τα Φεστιβάλ Ξαρκής; 

Φεστιβάλ Ξαρκής= διαδραστικά Φεστιβάλ τεχνών.

Οι εκδηλώσεις αυτές περιλαμβάνουν διαπολιτισμικά προγράμματα, εορταστικού κι επιμορφωτικού χαρακτήρα: μουσικά, πειραματικά γλέντια [τα καθιερωμένα «ζιαφέθκια»], βιωματικά εργαστήρια, ατομικές παραστάσεις [περφόρμανς] σε κεντρικά σημεία του χωριού, παραδοσιακά παιχνίδια, εκθέσεις, εικαστικές εγκαταστάσεις, συζητήσεις και συναυλίες με αξιόλογους μουσικούς από την Κύπρο και το εξωτερικό.

Στο πλαίσιο των Φεστιβάλ Ξαρκής πραγματοποιούνται προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών και ψυχαγωγικά προγράμματα ανοιχτά προς το κοινό. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών της κάθε διοργάνωσης, η ομάδα του Ξαρκής συνεργάζεται με ομάδα καλλιτεχνών, κι’ εκπροσώπους της τοπικής κοινότητας για τη διαδικασία προετοιμασίας των επιμέρους δρώμενων του Φεστιβάλ.

Πως ξεκίνησε η ιδέα;

Το πρώτο φεστιβάλ Ξαρκής ξεκίνησε την περίοδο της κρίσης (2013) κατά τη διάρκεια της φοίτησης μου στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Σχεδιασμού επικοινωνίας στο Central Saint Martins του University of the Arts του Λονδίνου (2012-2014). Η πρώτη σύναξη ήταν μια δημιουργική αντίδραση κατά την κοινωνικοοικονομική κρίση. Είχε ως στόχο την αρχή μιας οικοδόμησης κοινοτικής ταυτότητας, την κοινοτική συνοχή και τη πολιτιστική ανθεκτικότητα μέσω δημιουργικών πρακτικών. Από τότε εξασκούμε πρακτικές της DIY (do it yourself) κουλτούρας και συγκεντρώνουμε εκπαιδευτικούς, εικαστικούς, σχεδιαστές, μουσικούς, περφόρμερ, λαϊκούς τεχνίτες και μέλη της εκάστοτε κοινότητας σε μια αυτο-οργανωμένη γιορτή.

Η διοργάνωση του Φεστιβάλ Ξαρκής είναι πολυεπίπεδη και πολύπλοκη λόγω του ότι ετοιμάζεται το πρόγραμμα επι τόπου. Δημιουργείται με βάση πρακτικών ερευνών που διεξάγουμε σε συνεργασία με καλλιτέχνες, μουσικούς, μέλη της τοπικής κοινότητας και της ομάδας μας και πάντοτε με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής που μας φιλοξενεί.

Ποιοι είναι οι οργανωτές; 

Σε σχέση με το Φεστιβάλ Ξαρκής, είμαι υπεύθυνη για την καλλιτεχνική διεύθυνση και για την διεύθυνση παραγωγής. Η διοργάνωση περιλαμβάνει επίσης τον Βαλεντίν Musteata στην γενική οργάνωση και στον τομέα του τεχνικού συντονισμού, τον Άντη Σκορδή στην μουσική επιμέλεια και στον συντονισμό του προγράμματος φιλοξενίας καλλιτεχνών στον τομέα της μουσικής, την Άνα Bujosevic στα γραφιστικά και συντονισμό του προγράμματος φιλοξενίας καλλιτεχνών, μαζί με την Αναστασία ΜcCammon και Δήμητρα Καλλίτση που αναλαμβάνουν τον συντονισμό φιλοξενίας καλλιτεχνών για τους τομείς του περφόρμανς των εικαστικών, του σχεδιασμού κλπ. Ο Γιάννη Χατζιηωσήφ είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό των μουσικών εκδηλώσεων, η Αναστασία Τάκη μέλος της ομάδας για την επικοινωνία και συντονίστρια της συλλογικής κουζίνας, ο Θανάσης Χριστοφίδης και η Ρόζα Couloute για την επιμέλεια χώρου, η Ελένη Πασιά για τον συντονισμό της φιλοξενίας, η Ολίβια Ιωάννου για τους εθελοντές και ο Ηλίας Βασιλείου υπεύθυνος για τα διάφορα στάντς που λειτουργούν κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ.  Περισσότερα για τα μέλη της διοργάνωσης μπορείτε να διαβάσετε εδώ: https://xarkis.org/the-team/

Όπως κάθε χρόνο, ενεργό ρόλο έχει και η τοπική κοινότητα και εθελοντές βοηθοί από διάφορα μέρη του κόσμου. Ανάμεσα σε άλλους, εμπλέκεται και ο κοινοτάρχης του χωριού, κος Νίκος Αργυρίδης μέλη του κοινοτικού συμβουλίου και απόδημοι που αγαπούν το χωριό τους και θέλουν να πετύχει η εκδήλωση.

Πόσο εύκολο είναι να στηθεί ένα τέτοιο Φεστιβάλ;

Κάθε 1-2 χρόνια η διοργάνωση μετακομίζει σε άλλο χωριό και ξεκινά “που ξαρκής”.

Η διοργάνωση του Φεστιβάλ Ξαρκής είναι πολυεπίπεδη και πολύπλοκη λόγω του ότι ετοιμάζεται το πρόγραμμα επι τόπου. Δημιουργείται με βάση πρακτικών ερευνών που διεξάγουμε σε συνεργασία με καλλιτέχνες, μουσικούς, μέλη της τοπικής κοινότητας και της ομάδας μας και πάντοτε με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής που μας φιλοξενεί. Για να καλλιεργηθεί το δημιουργικό σκεπτικό και να αφομοιωθεί οργανικά με φυσικούς, ανθρώπινους, πολιτιστικούς και πρακτικούς παράγοντες του κάθε χωριού απαιτείται πολύς χρόνος και κόπος.  Κινητήρια δύναμη μας είναι το ενδιαφέρον μας για τον κόσμο της υπαίθρου, η ανάγκη για μια ωφέλιμη ανταλλαγή και αλληλεπίδραση και η αγάπη μας για την Κύπρο και τον πολιτισμό της.

Το έβδομο σε σειρά Φεστιβάλ Ξαρκής. Ποια ήταν η εμπειρία των προηγούμενων χρόνων; 

Κάθε χρόνος και κάθε χωριό μας προσφέρει διαφορετικές εμπειρίες.

Υπάρχει κάτι διαφορετικό σε αυτό το 7^ο  φεστιβάλ; 

Το Φεστιβάλ Ξαρκής 2019 μετακομίζει στον δροσερό Πολύστυπο, ορεινό χωριό της επαρχίας Λευκωσίας. Για το φετινό πρόγραμμα συγκεντρώσαμε συμμετοχές οι οποίες θέτουν καίρια ερωτήματα, αποδομούν και επαναξιολογούν το θέμα των Συνόρων σε παγκόσμια εμβέλεια.

Η φετινή εκδήλωση θα προσφέρει μια διεθνή πολιτιστική εμπειρία με πάνω από 30 δραστηριότητες σε αυτό το θέμα, με εισηγητές – ταλαντούχους ανθρώπους από διάφορα μέρη του κόσμου που θα ασχοληθούν με συμμετοχικές πρακτικές, την τοπική κοινότητα και όχι μόνο. Σε αυτό το πλαίσιο, στοχεύουμε στην επέκταση της συνομιλίας για τα σύνορα σε παγκόσμια βάση, τη γόνιμη συναναστροφή του κόσμου με τον τοπικό πολιτισμό αλλά και την αναζωογόνηση πτυχών της τοπικής κουλτούρας και της κληρονομιάς.

 Τα σύνορα δεν αποτελούν μια μονοσήμαντη νοητική σφαίρα. Είναι την ίδια στιγμή ζώνες εισόδου και όρια προς τον «έξω κόσμο», άλλοτε προσφέροντας ασφάλεια κι άλλοτε περιορίζοντας. Αντιπροσωπεύουν ευκαιρίες ή/και ανασφάλειες, σημεία επαφής ή/και αγώνα, συνεργασίας ή/και ανταγωνισμού, αντιφατικών ταυτοτήτων ή/και τη μαχητική δήλωση διαφοράς.

Πως έγινε η επιλογή των καλλιτεχνών; Τι περιλαμβάνει το φετινό πρόγραμμα;

Οι περισσότεροι καλλιτέχνες έχουν επιλεγεί έπειτα από ανοιχτή πρόσκληση για συμμετοχή στο πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών του Ξαρκής.

Φέτος το πρόγραμμα μας περιλαμβάνει ένα “ζιαφέττιν” με τον αυτοσχεδιασμό + αλληλεπίδραση οκτώ μουσικών, πέντε πρακτικά εργαστήρια, πέντε παραστάσεις σε διάφορα σημεία του χωριού, δύο προβολές ταινιών, τρεις χωρικές εγκαταστάσεις, μια έκθεση φωτογραφίας, μια συναυλία με έξι μουσικά δρώμενα, τρία παραδοσιακά παιχνίδια εκσυγχρονισμένα, δύο περιπάτους, συμπεριλαμβανομένων των ακουστικών περιπάτων, τρεις συνομιλίες + παρουσιάσεις, ένα αναδυόμενο “pop up” καφενείο + πικνίκ, κ.α. Δράσεις που μπορείτε να δείτε εδώ: http://bit.ly/2xSp1o8

Πως πρόεκυψε το «θέμα» του φετινού φεστιβάλ: τα «σύνορα»; 

Με αφορμή ιδέες που προέκυψαν ως συμπέρασμα από τις περσινές δράσεις, και σε συνδυασμό με την έννοια της λέξης Ξαρκής, οι συμμετοχές των καλλιτεχνών που θα φιλοξενηθούν φέτος θέτουν καίρια ερωτήματα και επαναξιολογούν το πάντοτε διαχρονικό θέμα των “συνόρων”.

Τα «σύνορα» αντιλαμβάνομαι με μια ευρεία έννοια.   

Σε όλες τις γλώσσες, η έννοια των συνόρων αποσκοπεί στην κοινοποίηση ορίων -γεωγραφικών ή νοητών- μεταξύ κοινωνικών ομάδων. Ωστόσο, σε διαφορετικά πλαίσια και με το πέρασμα του χρόνου, η σημασία τους μεταβάλλεται. Τα σύνορα αποτελούν μια έννοια φορτισμένη τόσο με φυσικούς όσο και με συμβολικούς συνειρμούς. Μπορούν να έχουν μια απτή υλική παρουσία και, όπου δεν είναι οπτικά εμφανή, λειτουργούν ως φορείς συμβόλων της φυσικής αναπαράστασης της ιστορίας.

Τα σύνορα δεν αποτελούν μια μονοσήμαντη νοητική σφαίρα. Είναι την ίδια στιγμή ζώνες εισόδου και όρια προς τον «έξω κόσμο», άλλοτε προσφέροντας ασφάλεια κι άλλοτε περιορίζοντας. Αντιπροσωπεύουν ευκαιρίες ή/και ανασφάλειες, σημεία επαφής ή/και αγώνα, συνεργασίας ή/και ανταγωνισμού, αντιφατικών ταυτοτήτων ή/και τη μαχητική δήλωση διαφοράς.

Πως αντιλαμβάνεστε εσείς το θέμα αυτό; Τι σημαίνουν  για εσάς (καλλιτεχνικά και προσωπικά) τα σύνορα; 

Σε προσωπικό επίπεδο, η φετινή θεματική μου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ως Κύπρια νέα γυναίκα που ασχολούμαι τα τελευταία 7 χρόνια (ανάμεσα σε άλλα) με την καλλιτεχνική επιμέλεια και γενική παραγωγή του Φεστιβάλ Ξαρκής, το έργο μας δεν είναι εύκολο, μιας και τοποθετείται σε ένα παραδοσιακό πλαίσιο και σε ένα μικρό νησί όπου η πολιτιστική παραγωγή δεν έχει ακόμα την απαραίτητη στήριξη που απαιτείται για να καταστεί βιώσιμη.

Παρόλα αυτά, τα σύνορα και τα εννοιολογικά όρια που τίθενται – υπάρχουν για να τα καταρρίπτουμε. Έτσι, θέλουμε να ενθαρρύνουμε τον κόσμο να βιώσει τη φετινή θεματική όχι μόνο από την οπτική σκοπιά των περιοριστικών μέτρων, αλλά και ως μια ευέλικτη έννοια που μπορούμε να τη φέρουμε στα μέτρα μας. Στο πνεύμα αυτών των ιδεών, προσκαλούμε την εμπλοκή του κόσμου και την ενεργή διαδικασία νοηματικής επεξεργασίας σχετικής με το θέμα των συνόρων.

Επιπλέον, θα ήθελα να νιώσει όλος ο κόσμος που θα έρθει -ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού, επαγγελματικού, εθνικού υποβάθρου και προσωπικών πεποιθήσεων- ότι είναι ευπρόσδεκτος και ότι μπορεί να εμπλακεί ενεργά σε οποιαδήποτε δράση τον ενδιαφέρει.

 

Σε μια παλαιότερη μας συζήτηση είχατε αναφέρει ότι «υπάρχει μια προσπάθεια ανάμιξης του  λαϊκού πολιτισμού και σύγχρονων εκφάνσεων του» και πως «το ζητούμενο είναι αυτό να οδηγήσει σε μια ζύμωση».  Ποια η γνώμη σας για αυτό 7 χρόνια μετά το πρώτο φεστιβάλ Ξαρκής; 

Η σύμπραξη ατόμων από πόλεις και χωριά, η αναζωογόνηση περιοχών της υπαίθρου και η παράδοση μερικών αξιών, συνηθειών και εθίμων από γενιά σε γενιά αποτελούν την μαγιά για την επιτυχία της κάθε διοργάνωσης.

Με αυτό το σκεπτικό, η πρόσμιξη πτυχών του λαϊκού πολιτισμού με σύγχρονες εκφάνσεις, ενισχύουν την κοινοτική, κυπριακή ταυτότητα και μας βοηθούν στο να ενσωματώσουμε μερικά (ωφέλιμα) στοιχεία της κληρονομιάς μας στην καθημερινότητα μας.