Φικρέτ Ντεμίραγ: Ένας Κύπριος ποιητής

Ο Φικρέτ Ντεμιράγ σε σκίτσο του Θανάση Παπασπυρόπουλου

Φικρέτ Ντεμίραγ: Ένας Κύπριος ποιητής

[…] Δεν μου ήταν άγνωστο έως τότε το όνομα του Φικρέτ Ντεμίραγ. Είχα ήδη ακούσει τον ποιητή Μεχμέτ Γιασίν να τον αναφέρει ως τον σημαντικότερο Τουρκοκύπριο ποιητή, κι ήταν μια ιδιαίτερα ευχάριστη για μένα έκπληξη η παρουσία του σε αυτό το Εργαστήρι. Στοχαστικός, χαμογελαστός και λίγο συνεσταλμένος -ίσως και λόγω των κάπως περιορισμένων αγγλικών του γνώσεων- με μια εντελώς ανεπιτήδευτη ευγένεια, δημιουργούσε πράγματι την εντύπωση ενός “νησιώτη επαρχιώτη ποιητή”, όπως ο ίδιος χαρακτηρίζει τον εαυτό του σε ένα του ποίημα. Τον θαυμασμό μου ωστόσο επέσυρε η καίρια παρουσία και οι εύστοχες παρεμβάσεις του στη “στρογγυλή τράπεζα -συζήτησης για την κυπριακή ταυτότητα” που διοργανώθηκε στα πλαίσια του Εργαστηρίου. Παρουσία και παρεμβάσεις απόλυτα συνεπείς με το πνεύμα των ποιημάτων που ο ίδιος είχε φέρει προς μετάφραση, αλλά και με όλα όσα η ενασχόλησή μου αργότερα με το έργο του μου αποκάλυψε.

[…]Αναστοχαζόμενη τη σειρά των ποιημάτων που είχε επιλέξει, καθώς τοποθετούσα επτά χρόνια αργότερα τις μεταφράσεις που εγώ είχα -ως επί το πλείστον- κάνει με βάση τη χρονολογική σειρά των ποιητικών του συλλογών, έκανα αναπόφευκτα τη σκέψη ότι η έκδοση αυτή αποτελεί στην ουσία μία “προσωπική επιστολή” του Φικρέτ Ντεμίραγ προς τον Ελληνοκύπριο αναγνώστη. Κι αυτό γιατί, γραμμένα καθώς είναι από το καλοκαίρι του 1974 έως τον Απρίλη του 1990, τα ποιήματα αυτά δεν αντιπροσωπεύουν τόσο την ποιητική του τέχνη όσο τη συνειδητή του στάση απέναντι στη χώρα που γεννήθηκε και τους ανθρώπους της και αντανακλούσαν συνάμα τη χρονική περίοδο κατά την οποία χάραξε το στίγμα του στην τουρκοκυπριακή ποίηση και πρόσφερε ένα νέο ορίζοντα σκέψης στις συνειδήσεις των ομόγλωσσων συμπολιτών του.

[…] Η θετική υποδοχή της φωνής του θα πρέπει να τον ενθάρρυνε να τοποθετήσει, δέκα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, σε μια ποιητική συλλογή με τίτλο “Ποιήματα της Μεσογείου και Λόγια Αγάπης” (Akdenizli Şiirler ve Aşk Sözleri), στο επίκεντρο των ποιημάτων του την Κύπρο, και δύο χρόνια αργότερα, το 1986, με τη συλλογή “Με το όνομα Λαβωμένος” (Adıyla Yaralı), την αναζήτηση της θέσης των Τουρκοκυπρίων στην Ιστορία της. Ώριμος άνδρας πλέον, βετεράνος ενός πολέμου στον οποίο είχε συμμετάσχει παρά τη θέλησή του, έχοντας δηλαδή ζήσει στον παραδεισένιο τόπο που γεννήθηκε το απόκοσμο, αν όχι το “εξωτικό”, θα στραφεί στο παραμελημένο του οικείο “κοινό των Κυπρίων”, και χρησιμοποιώντας ως Δούρειο Ίππο την ίδια την τουρκική γλώσσα, θα επιχειρήσει να αλώσει το οικοδόμημα του τουρκικού εθνικισμού στην Κύπρο.

[…] Ο τίτλος ΡΙΖΕΣ ΚΑΙ ΧΩΜΑΤΑ προέρχεται από το μοναδικό ποίημα της συλλογής “Τραγούδια της Μεσογείου” που περιλαμβάνει στην παρούσα συλλογή. Ο συμπληρωματικός υπό-τιτλος “Για μια Πικρή Πατρίδα” είναι ο κοινός υπότιτλος των τριών τόμων της τετραλογίας του. Δεδομένου ότι τα ποιήματα αυτής της συλλογής ακολουθούν μια δική τους υπόρρητη νοερή ακολουθία που διαφέρει από τη χρονολογία έκδοσης της συλλογής στην οποία αρχικά περιλαμβάνονταν, ο ποιητής αποκαθιστά τη γραπτή τάξη, αναφέροντας στα περιεχόμενα την ποιητική συλλογή από την οποία προέρχεται κάθε ποίημα. Η αναφορά αυτή είναι αναγκαία γιατί, αν και αποκομμένα από το αρχικό τους πλαίσιο ή και αποσπασματικά καμιά φορά, τα ποιήματα παρουσιάζονται με τη μορφή ακριβώς που είχαν στη συλλογή από την οποία αντλήθηκαν. Ελεύθερος ο κάθε αναγνώστης να αναζητήσει το νόημα της έμμεσης αξιολόγησης που προσφέρει η μορφή τους. Να εξηγήσει δηλαδή γιατί κάποιοι στίχοι είναι γραμμένοι σαν υποσημειώσεις, γιατί κάποια ποιήματα είναι μέσα σε πλαίσιο και άλλα όχι, γιατί κάποια είναι γραμμένα με παχιά στοιχεία και άλλα όχι, γιατί παρουσιάζει κάποια ποιήματα με ολιγόλεκτους στίχους γραμμένα σε δυο κολώνες πλάι πλάι, ενώ αφήνει τους ολιγόλεκτους στίχους κάποιων άλλων να διατρέχουν μοναχικοί τη σελίδα, αφήνοντας μεγάλο της τμήμα λευκό. Πόσο μάλλον που ο ίδιος ο Φικρέτ Ντεμίραγ είχε δημόσια παραδεχτεί ότι μιλούσε καμιά φορά με υπονοούμενα. Ελεύθερος όμως και να την εκλάβει ως μια “παραξενιά” του ποιητή…

Άνθη Καρρά

Αποσπάσματα από την εισαγωγή με το τίτλο «Φικρέτ Ντεμίραγ: Ένας Κύπριος ποιητής» που βρίσκεται στην έκδοση Ρίζες και χώματα: για μια πικρή πατρίδα

Φικρέτ Ντεμίραλ ΡΙΖΕΣ ΚΑΙ ΧΩΜΑΤΑ (ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΙΚΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ) (Δίγλωσση έκδοση) Μετάφραση: Άνθη Καρρά (σε συνεργασία με τον Κυριάκο Ευθυμίου) Εκδόσεις Ετεροτοπία Λευκωσία 2017
Η συλλογή θα παρουσιαστεί την Πέμπτη 26 Οκτωβρίου στις 19:30 στη Δημοσιογραφική Εστία, στη Λευκωσία.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy