Φωτής Αποστολίδης: Αν η σκέψη για το καλό ήθος γίνει έθος, τότε υπάρχει ελπίς. Λέμε τώρα…

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου

Η Alpha Square παρουσιάζει στη Λεβέντειο Πινακοθήκη, σε σκηνοθεσία του Ανδρέα Αραούζου, το έργο Οι Κονδυλοφόροι του Νταγκ Ράιτ, όπου παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες του Μαρκήσιου ντε Σαντ στο άσυλο Σαρεντόν, στο Παρίσι το 1807. Στο ρόλο του Μαρκησίου ο Φώτης Αποστολίδης, που θεωρεί τον Μαρκήσιο έναν «ιδιοφυή προβοκάτορα» που «λόγω βαθύτατης ευαισθησίας αποστρέφεται το ψεύδος του Πολιτισμού, που μια χαρά ανέχονται τα μέτρια μυαλά». Μας αναφέρει επίσης ότι τον ενδιαφέρει ως σταθερή αξία «η αρετή όπως την προσδιόρισε ο Αριστοτέλης», όχι όμως η ηθική που «μεταβάλλεται, κι αυτό είναι άλλοτε υπέροχο κι άλλοτε επικίνδυνο».

Μιλάμε επίσης για το σημερινό θεατρικό τοπίο όπου θεωρεί ότι «το “Θυμέλη” άνοιξε έναν δρόμο» και η συνεχής εξέλιξή του «μπορεί να μας φέρει εκεί που ανθίζουν οι δημιουργοί και οι καλλιτέχνες». Για τους ηθοποιούς βέβαια τα πράγματα παραμένουν δύσκολα, ιδίως του θεάτρου, «στην Κύπρο, είναι καταδικασμένοι να είναι φτωχοί».

ΦΩΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ

  • Αν η σκέψη για το καλό ήθος γίνει έθος, τότε υπάρχει ελπίς. Λέμε τώρα

Πώς παρουσιάζεται ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ στο έργο του Νταγκ Ράιτ που παίζεις και σκηνοθετεί ο Ανδρέας Αραούζος;

Είναι οι «κατά Νταγκ Ράιτ» τελευταίες μέρες του Μαρκήσιου στο άσυλο Σαρεντόν . Η λογοτεχνική του ιδιοφυΐα αποδεικνύεται στο πώς επέδρασε η γραφή του στη δυτική λογοτεχνία και φιλοσοφία. Εμείς πλάσαμε τον άνθρωπο που περιγράφει ο συγγραφέας. Ιδιοφυής προβοκάτορας που, εγώ πιστεύω, λόγω βαθύτατης ευαισθησίας αποστρέφεται το ψεύδος του Πολιτισμού, που μια χαρά ανέχονται τα μέτρια μυαλά. Μέσα στην ανηθικότητα που πρεσβεύει έχει το ήθος να είναι συνεπής, να μην επικαλείται ηθικούς κώδικες για να διαπράξει (ηδονικά) εγκλήματα. Μπροστά στους βασανιστές του μοιάζει με ένα μωρό που έχει μόνο Ανάγκη. Οι χειρότεροι άνθρωποι είναι αυτοί που έχουν παντιέρα την ηθική τους και την ιδεολογία τους. Όλοι ξέρουμε καπιταλιστές αριστερούς, αισχρούς θρησκευόμενους και βέβαια σκέτα καθάρματα.

Ποια η γνώμη σου για τις έννοιες «αρετή» και «ηθική»;

Η αρετή, όπως την προσδιόρισε ο Αριστοτέλης, με ενδιαφέρει ως σταθερή αξία. Η ηθική δεν με αφορά, μεταβάλλεται, κι αυτό είναι άλλοτε υπέροχο κι άλλοτε επικίνδυνο, αναλόγως της ιστορικής στιγμής και των συγκυριών που θα βρει τρύπα και κλωστή να κουμπώσει. Και ο Χίτλερ την ηθική επικαλείτο. Το θέμα είναι να υπάρχει καλό ήθος. Αυτό το φέρεις ή όχι από την κούνια σου, δεν είναι επίκτητο. Η «επίσκεψις ονομάτων» βοηθά. Αν η σκέψη για το καλό ήθος γίνει έθος, τότε υπάρχει ελπίς. Λέμε τώρα…

Ποια η γνώμη σου για την κυπριακή κοινωνία και την αντίληψή της περί ηθικής;

Η κυπριακή κοινωνία είναι βαθύτατα ανήθικη, ακριβώς επειδή η μεγάλη μάζα έχει ηθικό κώδικα, αλλά όχι ήθος. Μου θυμίζει αυτό που αναφώνησε ο Χατζιδάκις όταν επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη: «Θεέ μου, πόσες αμαρτίες πρέπει να έχει διαπράξει αυτή η πόλη για να έχει τόσες πολλές εκκλησίες!»

Πόσο δύσκολο ήταν το ανέβασμα ενός τέτοιου «απαιτητικού» έργου; Πώς είναι η συνεργασία σου με τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης;

Αν τα νερά είναι βαθιά, μπορεί να είμαστε από αυτούς τους αυτόφωτους οργανισμούς των βυθών και να είμαστε στα νερά μας. Το θέμα δεν είναι πόσο απαιτητικό είναι ένα έργο. Τα «εύκολα» είναι πιο «δύσκολα» στο θέατρο, αν θες να τα κάνεις καλά. Το θέμα είναι να πηγαίνεις στην πρόβα με πρόθεση να σεβαστείς και με απαίτηση να σε σεβαστούν. Η υποχώρηση του καλού ήθους στοιχίζει και καλλιτεχνικά. Κι επειδή έχουμε παραδείγματα Ιερών Τεράτων που είναι Ιερά μεν, Τέρατα δε, θα έλεγα πως θα ήταν ακόμα καλύτεροι/-ες στη δουλειά τους αν εργάζονταν με ευγένεια και με αγάπη. Στην ομάδα μας είναι ο Βαρνάβας Κυριαζής. Δεν κουβαλάει τις δάφνες της διαδρομής του στην πρόβα. Δεν έχει ίχνος έπαρσης. Και στις πρόβες του Ανδρέα (Αραούζου), όπου η ευγένεια είναι προϋπόθεση, όχι μόνο ο Βαρνάβας, αλλά και η Άννα (Γιαγκιώζη), κι εγώ, και οι νεότεροι συνάδελφοι, νιώθουμε πως αυτό που κάνουμε είναι ιερό. Χωρίς προσπάθεια. Είτε αγαπήσετε είτε όχι την παράσταση, εμείς δουλέψαμε ωραία.

Πώς κρίνεις το σημερινό κυπριακό θεατρικό τοπίο;

Έχει απ΄ όλα. Και πολλή δίψα για δημιουργία. Το κοινό αυξάνεται. Είναι η ώρα, και γι’ αυτό είναι ωραίο, η Πολιτεία να σταθεί τώρα στο ύψος των περιστάσεων .

Οι ηθοποιοί τον τελευταίο καιρό διαμαρτύρονται πιο έντονα για τις συνθήκες εργασίας. Ποια η γνώμη σου για το περιβάλλον που εργάζεστε;

Ο ηθοποιός, ιδίως του θεάτρου, στην Κύπρο, είναι καταδικασμένος να είναι φτωχός. Αυτό δείχνει πόσο χρήσιμοι είμαστε για την κυπριακή κοινωνία και την Πολιτεία.

Το «Θυμέλη» άνοιξε έναν δρόμο. Αν σκεφτεί κανείς πόσα ήταν τα χρόνια της στασιμότητας που μόνο τα τέσσερα μεγάλα θέατρα μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά τους, θα συμπεράνει πόσο ρηξικέλευθο είναι το πρόγραμμα. Οι ομάδες, έστω και με δυσκολίες, κατάφεραν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και τα μεγάλα θέατρα ταρακουνήθηκαν. Κάποια άνοιξαν τις πόρτες τους σε νέους συνεργάτες και, ελπίζω, εμπεδώθηκε η άποψη πως από τη στιγμή που είσαι μεγάλο θέατρο, επιχορηγούμενο από το κράτος, δηλαδή από τον φορολογούμενο πολίτη, δεν μπορείς να το θεωρείς τσιφλίκι σου.

Κάποιοι πιστεύουν πως αυτή η κατάσταση ανασφάλειας είναι αποτέλεσμα και του προγράμματος «Θυμέλη», εφόσον σε μια μικρή χώρα η επιχορήγηση είναι πέρα από απαραίτητη για να μπορέσει να υπάρξει θέατρο. Γενικότερα τι θεωρείς πως χρειάζεται να γίνει για τη στήριξη της κυπριακής (θεατρικής) δημιουργίας;

Το «Θυμέλη» άνοιξε έναν δρόμο. Αν σκεφτεί κανείς πόσα ήταν τα χρόνια της στασιμότητας που μόνο τα τέσσερα μεγάλα θέατρα μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά τους, θα συμπεράνει πόσο ρηξικέλευθο είναι το πρόγραμμα. Οι ομάδες, έστω και με δυσκολίες, κατάφεραν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και τα μεγάλα θέατρα ταρακουνήθηκαν. Κάποια άνοιξαν τις πόρτες τους σε νέους συνεργάτες και, ελπίζω, εμπεδώθηκε η άποψη πως από τη στιγμή που είσαι μεγάλο θέατρο, επιχορηγούμενο από το κράτος, δηλαδή από τον φορολογούμενο πολίτη, δεν μπορείς να το θεωρείς τσιφλίκι σου. (Δεν είναι για παράδειγμα το ιστορικό φαρμακείο του παππού μου που εγώ, παρεμπιπτόντως, δεν δέχτηκα να κληρονομήσω, όπως και όλη την οικογενειακή περιουσία, είμαι εθελοντής φτωχός, ελπίζω με κάποιο στιλ και είναι στάση ζωής.) Η «παρέα» είναι πολύ πιο ανεκτή, μην πω και απαραίτητη, στα μικρότερα σχήματα. Νομίζω πως το «άβατο» διασαλεύεται. Και αν τα μεγάλα θέατρα θέλουν να επιβιώσουν, θα πρέπει να δέχονται προτάσεις, επισήμως, όπως πολύ σωστά έπραξε φέτος η ΕΘΑΛ.

Κι επειδή με 10.000 ευρώ δύσκολα πληρώνεται ο κόσμος που εργάζεται, και αν τα μεγάλα θέατρα θέλουν να παραμείνουν μεγάλα, με το «Θυμέλη» που συνεχώς πρέπει να εξελίσσεται, θα πρέπει να «φιλοξενούν» τα έξωθεν οράματα δημιουργών και ηθοποιών . Αλλιώς, θα πρέπει να πάψει να «επιβραβεύεται» η υποδομή και όλα να κρίνονται ανά πρόταση και ανά παράσταση, ώστε ένας Ιονέσκο με εξαιρετικούς συντελεστές να μην παίρνει 10.000, αλλά το «Πουκατωδκιόν της Μαδαρής» με παραδοσιακούς χορούς και παλαμάκια από χορευταράδες ηθοποιούς να παίρνει 45.000. Δεν υποτιμώ το κυπριώτικο σκετς, αλλά νομίζω πως δεν πρέπει να επιχορηγείται. Ο κόσμος το ξέρει, το βλέπει, το θέμα είναι να έρθει στον Ιονέσκο.

Η επιβράβευση χώρου και υποδομής λοιπόν μπορεί να λειτουργήσει θετικά, αν μπουν συγκεκριμένοι όροι που αφορούν σε μια ποιότητα (προθέσεων , ρεπερτορίου, αξιολόγησης συντελεστών και καλλιτεχνικής πρότασης) για να προκύψουν και άλλοι χώροι όπως το ζωντανό κύτταρο που είναι το θέατρο Δέντρο. Αλλιώς, με μια υποβόσκουσα καπιταλιστική νοοτροπία, μπορεί να έρθει αύριο ένας μεγιστάνας, Σαουδάραβας ή Ρώσος, να ανοίξει ένα τεράστιο θέατρο ως μη κερδοσκοπική επιχείρηση και να ανεβάζει τέρατα που να επιχορηγούνται. Επίσης, όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, μια νεοσύστατη ομάδα ή κάποια που δεν έχει παρουσιάσει έργο με σταθερή συχνότητα, δεν μπορεί να επιχορηγηθεί. Μπαίνει δηλαδή ένα φρένο στη δημιουργία νέων πυρήνων . Πρέπει ακόμα να δούμε πως με τους υφιστάμενους όρους, τα ντουέτο και οι μονόλογοι είναι ακατόρθωτο να επιχορηγηθούν.

Θα είναι κρίμα αν η συζήτηση για το «Θυμέλη» σταματήσει εδώ. Οι άνθρωποι του ΘΟΚ έδειξαν πως θέλουν να αφουγκράζονται τη θεατρική κοινότητα. Ελπίζω να συνεχίσουν έτσι και χωρίς δειλία να καλύψουν τα κενά. Δεν μπορούν να μας ευχαριστήσουν όλους, το ξέρω, προσπαθούν για ένα δίκαιο πρόγραμμα. Η συνεχής εξέλιξη του «Θυμέλη» μπορεί να μας φέρει εκεί που ανθίζουν οι δημιουργοί και οι καλλιτέχνες. Σε μια οριστική και αμετανόητη περιπέτεια, με μεγάλα στραπάτσα και επιτυχίες.

Ίσως είναι αναγκαία μια καθολική κινητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων στον θεατρικό χώρο (και όχι μόνο) για συντονισμό και κοινά αιτήματα στην Πολιτεία;

Ναι. Αν και η Σάρα, η Μάρα και το Κακό Συναπάντημα παραμονεύουν να ενταχθούν στο κίνημα της Μεγάλης Πορείας, δεν έχουμε επιλογή: πρέπει να παλέψουμε, ακτιβιστικά, ίσως και γραφικά: να μαζευτούμε έξω από το Προεδρικό και να παίζουμε κάθε βράδυ παραστάσεις. Τίτσιροι. Για να μας προσέξουν .

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy