Φθηνό αέριο το 2021 χωρίς δαπανηρές επενδύσεις – Η εισήγηση του Χ. Έλληνα

«Υπάρχουν επιλογές που πρέπει να εξεταστούν σοβαρά, γιατί το έργο κινδυνεύει να μείνει εκεί που είναι θαμμένο για αρκετά χρόνια και εμείς θα συνεχίσουμε να εισαγάγουμε ΥΦΑ και πιο ακριβό, χωρίς να πέφτουν οι λογαριασμοί για τους καταναλωτές»

Συνέντευξη του Χαράλαμπου Έλληνα «Κυριακάτική Χ» και στη Νίκη Κουλέρμου

Εγκατάλειψη του έργου κατασκευής όλων των υποδομών, οι οποίες περιλαμβάνουν την πλωτή μονάδα εισαγωγής, αποθήκευσης και επαναεριοποίησης του φυσικού αερίου, γνωστή ως FSRU, από την ΕΤΥΦΑ, εισηγείται στην συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Χαραυγή» ο διεθνής εμπειρογνώμονας υδρογονανθράκων, πρώην πρόεδρος της ΚΡΕΤΥΚ, δρ Χαράλαμπος Ελληνας, εφόσον υπάρχουν φθηνότερες επιλογές, όπως οι προτάσεις της νορβηγικής Hoegh και της Energean. Εισηγείται μάλιστα πως αν η πρόταση της  Hoegh γίνει αποδεκτή τώρα, τότε αρχές του 2021 θα έχουμε φυσικό αέριο για παραγωγή ηλεκτρισμού από την ΑΗΚ. Ο κ. Έλληνας στην επιχειρηματολογία του αναφέρεται και στην κρίση λόγω της πανδημίας, η οποία έπληξε τον τομέα των υδρογονανθράκων αλλά και ενεργειακούς κολοσσούς και εισηγείται δύο αναθεωρήσεις: Πρώτον, την επέκταση των συμβολαίων των αδειοδοτημένων για ερευνητικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ εταιρειών, ώστε να παραμείνουν στην περιοχή και δεύτερον, να ασκήσουμε πιέσεις στις εταιρείες που έχουν αναλάβει το Αφροδίτη «για να προχωρήσει η παραγωγή σε αυστηρό χρονοδιάγραμμα ή να εξετάσουμε σοβαρά άλλες επιλογές», διαφορετικά το έργο κινδυνεύει να μείνει εκεί θαμμένο για αρκετά χρόνια…

Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα και αδειοδοτημένες εταιρείες στην Κύπρο ανέστειλαν το γεωτρητικό τους πρόγραμμα. Η κυβέρνηση ήταν ικανοποιημένη που δεν ακύρωσαν αυτό το πρόγραμμα. Εσείς πώς βλέπετε να επανέρχονται οι εταιρείες στο πρόγραμμά τους; Μπορεί αυτό να μην γίνει, δεδομένου ότι υπάρχουν συμβόλαια και συμφωνίες;

Οι εταιρείες έχουν τεράστια προβλήματα. Οι τιμές πετρελαίου έπεσαν κατακόρυφα, σε κάποια στιγμή και υπό το μηδέν. Τώρα συνήλθαν κάπως οι τιμές, γιατί ο ΟΠΕΚ και η Ρωσία συμφώνησαν σε περικοπές της τάξης των 9,5 εκ. βαρελιών την ημέρα και η συμφωνία εφαρμόζεται από την 1η Μαΐου. Άλλες χώρες επίσης έριξαν την παραγωγή τους. Στην Αμερική έριξαν την παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου σε περισσότερο από 1 εκ. βαρέλια, γιατί δεν συμφέρει! Μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου κινδυνεύει με πτώχευση. Με τη μείωση της παραγωγής κάπου ανέβηκε και η τιμή του πετρελαίου. Το brent, που είχε πέσει στα 17 δολάρια τον Απρίλη, σήμερα έχει ανέβει στα 35 δολάρια, ενώ στην αρχή του χρόνου ήταν 70 δολάρια. Με τέτοιες τιμές δεν τα βγάζουν πέρα οι εταιρείες, γι’ αυτό έχουν ανακοινώσει τεράστιες περικοπές στις δαπάνες τους και στα επενδυτικά τους κεφάλαια, μεταξύ 20-50%. Οι περικοπές θα συνεχίσουν και το 2021.

Οι μεγάλες εταιρείες που είναι αδειοδοτημένες στην κυπριακή ΑΟΖ συμπεριφέρονται το ίδιο;

Οι μεγάλες εταιρείες για να διατηρήσουν τα μερίσματα στους μετόχους τους πρέπει να κάνουν αρκετά μεγάλα κέρδη, της τάξης του 15-20%. Γι’ αυτό κάνουν τεράστιες περικοπές. Τούτες οι εταιρείες δεν θα προχωρήσουν με έργα σε περιοχές που δεν έχουν προτεραιότητα. Έτσι, λόγω των περικοπών και των χαμηλών τιμών, αυτή τη στιγμή επικεντρώνονται σε μεγάλα και εύκολα έργα που έχουν μεγάλη απόδοση και μεγάλα κέρδη. Η Ανατολική Μεσόγειος δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτές τις περιοχές προτεραιότητας. Γι’ αυτό έχουν αναβάλει τις γεωτρήσεις τους για του χρόνου, «αν οι συνθήκες το επιτρέπουν». Μα οι συνθήκες του χρόνου θα είναι εξίσου δύσκολες. Τι θα γίνει μετά;

Ας το δούμε για την καθεμιά εταιρεία χωριστά…

Σωστά. Η TOTAL με την ΕΝΙ έχουν το «Καλυψώ», το οποίο πρέπει να επιβεβαιώσουν. Οι ποσότητες όμως δεν είναι τεράστιες -γύρω στα 3 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Δεν πιστεύω να το εγκαταλείψουν. Υπάρχουν, όμως, επιλογές. Το «Καλυψώ» βρίσκεται κάπου 60 χλμ από το «Ζορ», το οποίο ανήκει στην ΕΝΙ.  Μια πιθανότητα είναι ν’ αναπτυχθεί το «Καλυψώ» σε συνδυασμό με το «Ζορ» και από εκεί να εξαγάγεται στην Αίγυπτο. Άλλη πιθανότητα είναι να πωλήσουν τα δικαιώματά τους και άλλη να περιμένουν μέχρι που να ανέβουν ψηλά οι τιμές φυσικού αερίου –αν ανέβουν. Κατά πόσο θα συνεχίσουν τις γεωτρήσεις σε άλλα τεμάχια δεν είμαι καθόλου σίγουρος. Οι γεωτρήσεις στην περιοχή είναι σε βαθιά νερά και αυτό έχει κόστος. Πριν τρεις βδομάδες οι εταιρείες αυτές είχαν αποτυχία στο Λίβανο. Τέτοιες αποτυχίες τις αποθαρρύνουν. Έτσι, δεν είναι σίγουρο ότι θα συνεχίσουν και πότε.

Από την άλλη η EXXONMOBIL έχει το «Γλαύκος» που είναι 5-8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Δεν είναι μεγάλο κοίτασμα για να συνεχίσουν μόνο με αυτό. Η εταιρεία έχει επίσης μεγάλα προβλήματα στην Ελλάδα και έχει μεταφέρει το ενδιαφέρον της στην Αίγυπτο, όπου έχει πάρει πέρσι και φέτος άδειες σε μεγάλα τεμάχια με μεγαλύτερες προοπτικές ανακαλύψεων και ανάπτυξης. Το πρώτο τρίμηνο του 2020 ανακοίνωσε σημαντικές ζημιές, 610 εκ. δολάρια, για πρώτη φορά εδώ και 30 χρόνια. Θεωρώ ότι θα καθυστερεί το έργο στον «Γλαύκο» για να δει τι θα γίνει με τις έρευνες της στην Αίγυπτο. Μόνο του το «Γλαύκος» δεν είναι αρκετό. Μεγάλη πιθανότητα είναι να βρει αγοραστές και να πωλήσει τα δικαιώματά της σ’ αυτό το τεμάχιο. Για παράδειγμα η SHELL πριν δύο βδομάδες είχε πωλήσει τα δικαιώματά της σε τεμάχια με σχιστολιθικό φυσικό αέριο στη βόρειο Αμερική για κάπου 500 εκ. δολάρια, γιατί οι αποδόσεις είναι χαμηλές. Η ΕΝΙ φεύγει από την Αυστραλία για παρόμοιους λόγους.

Σε ό,τι αφορά στην TOTAL, μόλις πριν λίγες μέρες έχει επικυρώσει ένα τεράστιο έργο υγροποιημένου φυσικού αερίου 15 δισ. δολαρίων στη Μοζαμβίκη. Μιλούμε για τεράστιες δαπάνες. Έχει επίσης ξεκινήσει ένα πρόγραμμα πώλησης περιουσιακών στοιχείων. Με τις περικοπές που έχει κάνει -περισσότερο από 25%- πώς μπορεί να προχωρήσει στην Κύπρο;

Τι επιλογές υπάρχουν για την Κύπρο, αν οι εταιρείες δεν έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν;

Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές. Το ενδιαφέρον από άλλες εταιρείες για γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ δεν θα είναι τεράστιο. Αυτά τα λέω σαν προειδοποίηση. Να μην αναμένουμε ότι θα γίνουμε πλούσιοι από το φυσικό αέριο, διότι θα υπάρχουν τεράστιες καθυστερήσεις και οι τιμές θα παραμείνουν χαμηλές. Πιθανότατα να μην προχωρήσουν οι εταιρείες. Οι επιλογές να κάνουμε κάτι άλλο στην κυπριακή ΑΟΖ με τα αδειοδοτημένα τεμάχια είναι περιορισμένες. Επομένως, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι στενή συνεργασία με τις εταιρείες για να κρατήσουν το ενδιαφέρον τους, να υπάρξει μια ελπίδα ότι κάποτε στο μέλλον, όταν θα υπάρξει ανάκαμψη του κλάδου, θα συνεχίσουν.

Τι θα πρέπει να αναζητηθεί σ’ αυτή τη συνεργασία με τις εταιρείες;

Μπορούμε να ανανεώσουμε τις άδειές τους, ώστε να μην υπάρχει ασφυκτική πίεση με χρονοδιαγράμματα που δεν μπορούν να τηρήσουν. Ο τομέας θα χρειαστεί 2-3 χρόνια για να ανακάμψει και οι εταιρείες δεν πρόκειται να κάνουν έξοδα σε περιοχές για τις οποίες δεν είναι σίγουρες. Αν πιεστούν, ίσως αποχωρήσουν. Για την Κύπρο, αν αποχωρήσουν θα είναι τεράστιο πλήγμα, για τον τομέα των υδρογονανθράκων και την οικονομία αλλά και από γεωπολιτικής σκοπιάς. Βάλαμε τόσα πολλά αυτά στο καλάθι των υδρογονανθράκων, που θα είναι ένα τεράστιο πλήγμα. Πρέπει να συνεργαστούμε με την ανανέωση των αδειών, γιατί τα συμβόλαια είναι απαιτητικά, χάνουν δικαιώματα αν δεν τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους. Αυτά τα συμβόλαια είναι σωστά και τα εφαρμόζεις όταν οι συνθήκες είναι κανονικές. Μια διευκόλυνση είναι η αναβολή αυτών των συμβατικών υποχρεώσεων για δύο χρόνια, για παράδειγμα, ώστε να δοθεί περιθώριο στις εταιρείες να έχουν την ευχέρεια να επανέλθουν. Πρέπει να τις κρατήσουμε. Αυτό είναι σημαντικό. Άλλες καλύτερες επιλογές δεν έχουμε.

Σ’ αυτό το σενάριο μπορεί να καθυστερήσει άλλα δύο-τρία χρόνια και η παραγωγή από το «Αφροδίτη»;

Σιγουρότατα! Αυτή τη στιγμή η Αίγυπτος είναι σε πάρα πολύ δύσκολη θέση. Το «Ζορ», ενώ μπορεί να παράγει μέχρι 33 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο, η παραγωγή του έχει πέσει στα δύο τρίτα, διότι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλο το προϊόν. Το Idku δεν εξάγει πια, δεν βρίσκει αγοραστές. Η τιμή του ΥΦΑ είναι τόσο χαμηλή, που δεν βρίσκει αγοραστές και έχει σταματήσει την παραγωγή.

Και ν’ ανέβουν οι τιμές, πρέπει να ανέβουν αρκετά ψηλά για να γίνει το ΥΦΑ της Αιγύπτου και της περιοχής βιώσιμο ξανά στις αγορές. Τώρα το ΥΦΑ έχει μείνει κάτω από δύο δολάρια. Η Αίγυπτος προσφέρει το ΥΦΑ με 5 δολάρια και θα μπορεί να το πωλήσει αν φτάσει η τιμή του στα πέντε+ στην ασιατική αγορά. Με πέντε δολάρια το κυπριακό αέριο δεν είναι βιώσιμο, αφού μόνο η παραγωγή και μεταφορά του στην Αίγυπτο θα πλησιάζει τα πέντε δολάρια -χωρίς κέρδος. Οι Αιγύπτιοι «έχουν κάψει τα χέρια» τους με το ισραηλινό φυσικό αέριο, αφού το κάνουν εισαγωγή με 6 δολάρια που είναι πανάκριβο. Είναι υποχρεωμένοι και εισάγουν το πανάκριβο ισραηλινό αέριο, λόγω συμβολαίων, και έχουν ρίξει κάτω τη δική τους παραγωγή φυσικού αερίου που είναι πιο φθηνό. Δεν πρόκειται να «κάψουν ξανά τα χέρια τους» αγοράζοντας ακριβό κυπριακό αέριο, εκτός αν κάποτε οι αγορές αλλάξουν ριζικά -κάτι που δεν αναμένεται στο προβλεπόμενο μέλλον.

Το άλλο ζήτημα που επηρεάζει την παραγωγή στο Αφροδίτη είναι η δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι εταιρείες. Η DELEK είναι σε πάρα πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση με τεράστια χρέη, πουλά δικαιώματά της εδώ και κει για να βγάλει λεφτά και να μπορέσει να επιβιώσει. Οι μετοχές της Noble έχουν πέσει 60%, ενώ η εταιρεία έχει ανακοινώσει περικοπές στις δαπάνες της τάξης του 53%. Πώς μπορεί να προχωρήσει σε έργα; Πριν δύο βδομάδες περίπου είχε ανακοινώσει τα αποτελέσματά της για το πρώτο τρίμηνο του χρόνου και λόγω της τεράστιας μείωσης της αξίας των κοιτασμάτων της ανακοίνωσε ζημιές 4 δις δολαρίων. Έτσι, δεν έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει με νέα έργα. Στην έκθεση στο χρηματιστήριο στη Ν. Υόρκη δεν αναφέρθηκε ούτε στο «Αφροδίτη» ούτε στην Κύπρο. Αν ήταν στις προτεραιότητές της, θα ήταν υπόχρεη να το ανακοινώσει.

Τι πρέπει να κάνουμε για να μη μείνει το έργο στο… βυθό της θάλασσας;

Να κοιτάξουμε ξανά να δούμε τι επιλογές έχουμε. Αν δεν μπορούν να προχωρήσουν η Noble και η DELEK, να τις πιέσουμε να το πωλήσουν, ίσως, σε άλλους επενδυτές, που πιθανόν να ενδιαφέρονται να κάνουν κάτι.

Το κοίτασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα βαθμό για τις ανάγκες σε ηλεκτρισμό όλης της Κύπρου, των κατεχομένων περιλαμβανομένων.

Υπήρχαν -δεν ξέρω αν υπάρχουν ακόμα- εταιρείες που ενδιαφέρονταν να φέρουν φθηνό φυσικό αέριο στην Κύπρο για παραγωγή πετροχημικών.

Υπάρχουν εταιρείες που ενδιαφέρονται να παράγουν ηλεκτρισμό στην Κύπρο με φθηνό φυσικό αέριο και να τον εξαγάγουν στο Ισραήλ.

Μια άλλη επιλογή είναι η πρόταση της Energean να πηγαίνει το αέριο της «Αφροδίτης» στις δικές τους εγκαταστάσεις στο Karish στο Ισραήλ, που θα είναι έτοιμες σύντομα, για επεξεργασία και εξαγωγή πίσω στην Κύπρο, χωρίς την ανάγκη νέων θαλάσσιων εγκαταστάσεων.

Υπάρχουν επιλογές που πρέπει να εξεταστούν σοβαρά, γιατί το έργο κινδυνεύει να μείνει εκεί που είναι θαμμένο για αρκετά χρόνια και εμείς θα συνεχίσουμε να εισαγάγουμε ΥΦΑ και πιο ακριβό χωρίς να πέφτουν οι λογαριασμοί για τους καταναλωτές.

Το έργο είναι σοβαρό με μεγάλη σημασία για την Κύπρο. Άλλο οι έρευνες, άλλο η παραγωγή. Πρέπει να πιεστούν οι εταιρείες να μας πουν ξεκάθαρα ποια είναι τα σχέδιά τους για το «Αφροδίτη» και αν δεν μπορούν να προχωρήσουν, να σκεφτούμε όλες τις άλλες επιλογές. Εκεί πρέπει να επικεντρωθούν οι προσπάθειές μας, ώστε να έχουμε κάποιο όφελος.

Αυτές είναι οι αναθεωρήσεις που επείγουν: Η πρώτη αφορά τις έρευνες με την επέκταση των συμβολαίων χωρίς να έχουμε απαιτήσεις, αλλά το αντίθετο για το «Αφροδίτη». Να επιμένουμε ότι πρέπει να προχωρήσει η παραγωγή σε αυστηρό χρονοδιάγραμμα.

Ο καταναλωτής ηλεκτρικής ενέργειας, στο μεταξύ, θα πληρώνει ακριβούς λογαριασμούς. Μπορεί να επισπευσθεί η εισαγωγή ΥΦΑ (LNG) και αν ναι, με ποιο τρόπο;

Η ΔΕΦΑ θα προχωρήσει με τον τρόπο τον δικό της και δεν πρόκειται να σταματήσει, παρόλο που είναι παράξενο στην περίοδο που η Κύπρος δανείζεται για να επιβιώσει οικονομικά να προχωρεί σε ένα έργο με τεράστιες δαπάνες. Μας δίνει η Ευρώπη 100 εκ. ευρώ και οι επενδύσεις που θα χρειάζονται από το κράτος και την ΑΗΚ είναι άλλα 250 εκ. ευρώ, και 20-25 εκατομμύρια έξτρα ετησίως για τη διαχείριση και συντήρηση του έργου. Εν τω μεταξύ έχουμε δύο προσφορές: Μία από τη Hoegh που προτείνει να μας φέρει πλωτή μονάδα αποϋγροποίησης FSRU και δεν θέλει καμία επένδυση από την Κυπριακή Δημοκρατία. Το κόστος φυσικού αερίου στην ΑΗΚ θα είναι το κόστος του ΥΦΑ συν ένα δολάριο. Και μάλιστα μας λέει «αν θέλετε να αγοράζετε το ΥΦΑ είναι εντάξει, απλούστατα θα το φέρνετε στην πλατφόρμα μας και θα μας πληρώνετε 1 δολάριο για αποϋγροποίηση. Αν όχι, μπορούμε να το αγοράσουμε από προμηθευτές μας σε χαμηλές τιμές».

Το κόστος στην περίπτωση της ΕΤΥΦΑ -για απόσβεση επενδύσεων, αποϋγροποίηση, διαχείριση, συντήρηση – που θα πρέπει να ανακτηθεί από τον ηλεκτρισμό θα είναι 3-4 δολάρια σε κάθε μονάδα φυσικού αερίου και ψηλότερο αν αυξηθεί σημαντικά η διείσδυση ανανεώσιμων πηγών.

Έχουμε και την προσφορά της Energean να μας φέρει φυσικό αέριο από το Karish σε λιγότερο από 7 δολάρια.

 

Δηλαδή εσείς εισηγείσθε ότι πρέπει να εγκαταλειφθεί το έργο της ΔΕΦΑ;

 

Εγώ πάντα έλεγα ότι με άλλες, φθηνότερες επιλογές πρέπει να εγκαταλειφθεί. Ακόμα και σ’ αυτούς που αντιπαραβάλλουν την ενεργειακή ασφάλεια, απαντώ ότι δεν υπάρχει τίποτε διαφορετικό από την εισαγωγή μαζούτ και πετρελαίου που γίνεται από ιδιωτικές εταιρείες στην Κύπρο. Τόσα χρόνια δεν μας ανησυχούσε η ασφάλεια της εισαγωγής του μαζούτ, γιατί μας ανησυχεί η εισαγωγή του φυσικού αερίου αν είναι πιο φθηνό από τις εταιρείες τούτες που το προσφέρουν; Και στις δύο περιπτώσεις είναι ιδιωτικές εταιρείες. Γιατί στη μια περίπτωση είναι εντάξει και στην άλλη όχι;

Πάμε για επενδύσεις απαράδεκτες. Θα γίνουν μακροχρόνιες αν δεν προχωρήσει το «Αφροδίτη», αν οι ΑΠΕ εξακολουθούν να διατηρούνται σχεδόν στάσιμες.

Τώρα υπάρχουν και ορισμένα άλλα προβλήματα: Το ένα είναι ότι το έργο της ΔΕΦΑ δεν θα είναι σε θέση να κάνει εισαγωγή πριν το 2023. Προσπαθούν ακόμα να βρουν συμβούλους. Πληρώνουμε κόστος για τους ρύπους. Η ΑΗΚ στους προϋπολογισμούς της έχει περιλάβει €80 εκ. για το κόστος των ρύπων. Δύο-τρία χρόνια επί €80 εκ. το χρόνο σε ρύπους! Αν γίνει αποδεκτή η πρόταση της Hoegh ΤΩΡΑ, αρχές του 2021 θα έχουμε φυσικό αέριο. Θα αποφύγουμε έτσι και το κόστος των επενδύσεων, θα αποφύγουμε και το πρόσθετο κόστος των ρύπων. Θα επωφεληθούμε επίσης και από τις πολύ χαμηλές τιμές ΥΦΑ, που θα παραμείνουν πολύ χαμηλές τα επόμενα 1-2 χρόνια. Τα οφέλη από την πρόταση της νορβηγικής εταιρείας είναι τεράστια.

Αν θέλουμε να είμαστε σίγουροι για την ασφάλεια παροχής φυσικού αερίου, υπάρχουν δύο απαντήσεις: Πρώτον, η νορβηγική εταιρεία αποθηκεύει φυσικό αέριο στο FSRU μέχρι και δύο μήνες. Δεύτερον, υπάρχει και η πρόταση της Energean, την οποία δεν εξέτασαν καθόλου. Αν ο ένας έχει δυσκολίες, μπορεί να μπαίνει ο άλλος. Υπάρχουν οι επιλογές.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy