«Γερά ποτήρια» οι Κύπριοι

• «3% του πληθυσμού της Κύπρου είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ»

• «Ενας στους τέσσερις νεαρούς ηλικίας 15-24 ετών καταναλώνει έξι ή περισσότερα αλκοολούχα ποτά σε μια μόνο περίσταση»

• «Παρά τις εκστρατείες ενημέρωσης που διοργανώνονται κατά καιρούς για τους κινδύνους από την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, οι νέοι, κυρίως στην Κύπρο, φαίνεται να πιάνουν τιμόνι ακόμη και αν πιουν τον… Βόσπορο»

Της Μαρίνας Κουμάστα

Για την παρέα ή για να… ανεβάσουν τη διάθεσή τους πίνουν οι Κύπριοι; Με το 3% του πληθυσμού της χώρας μας να είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ, το Αντιναρκωτικό Συμβούλιο Κύπρου (ΑΣΚ) προσπαθεί να βάλει «φρένο» σε ένα πρόβλημα που προσλαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Και το αλκοόλ δεν αφορά μόνο τους άνω των 18.

Τον… Βόσπορο φαίνεται να πίνουν και οι έφηβοι, οι οποίοι στην Κύπρο αγοράζουν το αλκοόλ με κάθε ευκολία. Αν και οι επιπτώσεις από την κατανάλωση αλκοόλ τόσο στην υγεία όσο και στην κοινωνία είναι τεράστιες, εντούτοις οι Κύπριοι συνεχίζουν να φλερτάρουν με το θάνατο. Γιατί η χρόνια και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ εκεί οδηγεί.

Η κατάσταση στην Κύπρο και την Ευρώπη

Το ότι οι Ευρωπαίοι είναι «γερά ποτήρια» αποδεικνύεται μέσα από δεκάδες έρευνες. Και δυστυχώς οι Κύπριοι δεν αποτελούν εξαίρεση. Υπολογίζεται πως 3% του πληθυσμού της χώρας μας είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ, ενώ, όπως δεικνύουν τα στατιστικά δεδομένα, η κατανάλωση αλκοόλ αρχίζει από την εφηβεία. Σύμφωνα με έκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), στην Ευρώπη περίπου 58 εκατομμύρια άνθρωποι προχωρούν σε υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, εκ των οποίων τα 23 εκατομμύρια είναι εξαρτημένοι από αυτό.

Επίσης, εκτιμήσεις φέρουν το αλκοόλ να είναι υπεύθυνο για περίπου 90 επιπλέον θανάτους για κάθε 100.000 Ευρωπαίους άντρες και περίπου 60 επιπλέον θανάτους για κάθε 100.000 Ευρωπαίες γυναίκες. Παράλληλα, περίπου 80 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες προχωρούν σε βαριά επεισοδιακή κατανάλωση τουλάχιστον μια φορά το μήνα, αριθμός που αντιστοιχεί περίπου σε αναλογία σε ένα στους τέσσερις ενήλικες Ευρωπαίους.

Ακόμη, εκτιμήσεις από έρευνες ανάμεσα στον μαθητικό και νεανικό πληθυσμό στην Ευρώπη έχουν δείξει ότι σχεδόν ένας στους οκτώ (13%) Ευρωπαίους μαθητές ηλικίας 15-16 ετών έχουν μεθύσει περισσότερο από 20 φορές στη ζωή τους και περισσότεροι από ένας στους έξι (18%) έχουν καταναλώσει τουλάχιστον τρεις φορές, κατά τον τελευταίο μήνα, περισσότερα από πέντε ποτά σε μία μόνο περίσταση.

Η ίδια περίπου κατάσταση παρατηρείται και στην Κύπρο: Eνας στους τέσσερις νεαρούς ηλικίας 15-24 ετών καταναλώνει έξι ή περισσότερα αλκοολούχα ποτά σε μια μόνο περίσταση. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα για το αλκοόλ στον κυπριακό πληθυσμό (2012), φαίνεται ότι περίπου το 10% του πληθυσμού της χώρας μας έχει μεθύσει τους τελευταίους 12 μήνες. Ανησυχητικό είναι το εύρημα της έρευνας ότι η τάση για πρώτη μέθη είναι εντονότερη στις ηλικίες 15-22 ετών.

Σύμφωνα μάλιστα με την έρευνα, οι Κύπριοι μαθητές έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτό, καθώς ένας στους δύο (49%) ανέφερε πως είχε αγοράσει αλκοόλ τον τελευταίο μήνα, ποσοστό το οποίο υπερβαίνει του μέσου όρου της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, υψηλό είναι το ποσοστό (44%) των μαθητών που προχώρησε σε βαριά επεισοδιακή κατανάλωση (5+ ποτά σε μία περίσταση) κατά τον τελευταίο μήνα, ποσοστό το οποίο επίσης υπερβαίνει του μέσου όρου της Ευρώπης.

Ποιοι αιτούνται θεραπείας

Με βάση τα στοιχεία που δόθηκαν, κατά το 2014 αιτήθηκαν θεραπείας λόγω κατάχρησης αλκοόλ πέραν των 350 ατόμων, εκ των οποίων τα περισσότερα βρέθηκαν στην «Κλινική Βερεσιέ» και στη Θεραπευτική Μονάδα Εξαρτημένων Ατόμων (ΑΛΚΟΟΛ) «ΘΕΜΕΑ».

Τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων που βρέθηκαν στα θεραπευτικά κέντρα ήταν τα εξής:

•7 στα 10 άτομα ήταν άνδρες.
•Η διάμεσος ηλικία των ατόμων ήταν τα 45 έτη (από 16 μέχρι 77 ετών), γεγονός που τους εντάσσει κυρίως στην κατηγορία των χρηστών μέσης και τρίτης ηλικίας (>=40).

Πίνουν και οδηγούν

Οσον αφορά στις αντιλήψεις των Κυπρίων σε σχέση με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ φαίνεται πως οι ενημερωτικές εκστρατείες που διοργανώνονται κατά καιρούς πιάνουν τόπο. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση παρατηρήθηκε μείωση του ποσοστού των ατόμων που είχαν οδηγήσει, αφού προηγουμένως είχαν πιει 3-6 ποτήρια αλκοόλ (κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες).

Φάνηκε, επίσης, ότι όσο πιο μεγάλα ηλικιακά ήταν τα άτομα τόσο μικρότερο ήταν το ποσοστό αυτών που προχωρούσε σε αυτή τη συμπεριφορά (δηλαδή στην κατανάλωση 3-6 ποτηριών πριν την οδήγηση). Παρόλ’ αυτά η Κύπρος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά πολιτών που δεν θεωρούν μεγάλο ρίσκο την οδήγηση μετά από κατανάλωση δύο ή περισσότερων ποτών.

Το 2014, ανάμεσα σ’ άλλες δράσεις, διεξήχθη η Ευρωπαϊκή Νύκτα χωρίς οδικές συγκρούσεις, υπό τον συντονισμό του Οργανισμού Reaction Υοuth for the Prevention. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της προληπτικής δράσης οδικής ασφάλειας, ένας στους δύο νέους στους οποίους έγινε έλεγχος αλκοόλης κατέδειξε ότι αυτό ήταν πάνω από το επιτρεπτό όριο.

Στους 249 φιλικούς ελέγχους που έγιναν, το 44.6% ήταν πάνω από το επιτρεπτό όριο αλκοόλης. Στις γυναίκες το ποσοστό αυτό ήταν 25%, ενώ στους άντρες το ποσοστό εκτοξεύθηκε στο 60%. Κατά συνέπεια, 6 στους 10 άντρες που συμμετείχαν φαίνεται να μην τήρησαν την υπόσχεσή τους και κατανάλωσαν αλκοόλη. Ιδιαίτερα ανησυχητικά ήταν τα αποτελέσματα ανάμεσα στους νέους κάτω των 25 ετών.

Σε σχέση με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ σημαντική είναι και η συμβολή της Αστυνομίας, με τον αστυνομικό διευθυντή του Τμήματος Τροχαίας Αρχηγείου, Γιαννάκη Χαραλάμπους, να αναφέρει ότι πέραν από την ενημέρωση για τους κινδύνους που ελλοχεύει η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η Αστυνομία επικεντρώνεται και στην αντιμετώπιση της παράνομης πώλησης, διάθεσης, χορήγησης, λήψης ή και κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών από ανηλίκους.

Οπως είπε, από τον περασμένο Μάιο με νέα νομοθεσία που ψήφισε η Βουλή έχει καθοριστεί νέο επιτρεπόμενο όριο αλκοόλης για έξι κατηγορίες οδηγών με όριο 9 εκατομμυριοστά του γραμμαρίου αλκοόλης σε 100 χιλιοστά του λίτρου εκπνοής ή τα 20 χιλιοστά του γραμμαρίου αλκοόλης σε 100 χιλιοστά του λίτρου αίματος.

Επιπρόσθετα, είπε, εκκρεμεί νομοσχέδιο για τη διεξαγωγή Narco-test, που αφορά ελέγχους για εντοπισμό ναρκωτικών ουσιών στο σώμα των οδηγών και εξέφρασε την ελπίδα να ψηφιστεί σύντομα.

Σημείωσε ακόμη ότι η πρόληψη και η μείωση των τροχαίων οδικών συγκρούσεων και ιδιαίτερα των σοβαρών και θανατηφόρων, θα επέλθει με την ευαισθητοποίηση και την αλλαγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς και με τη σωστή διαπαιδαγώγηση, διαφώτιση, εκπαίδευση και ενημέρωση.

Ο κ. Χαραλάμπους είπε ότι ποσοστό 25% των θανάτων από τροχαίες συγκρούσεις στην Ευρώπη οφείλεται στην οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλης. Επίσης, υπάρχει αύξηση ποσοστού 7% στις γυναίκες οδηγούς που οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλης.

---

Εκπαίδευση πωλητών αλκοόλ

Το ΑΣΚ, στα πλαίσια των δράσεων προχώρησε στην προκήρυξη για εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος «Δοκιμαστικών Αγορών» στις επαρχίες Λευκωσίας και Λεμεσού. Το εν λόγω πρόγραμμα εφαρμόζεται από το Πανεπιστημιακό Κέντρο Ερευνών Πεδίου του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Γενικός στόχος της εφαρμογής πιλοτικού προγράμματος «Δοκιμαστικών Αγορών» είναι η διερεύνηση του επιπέδου συμμόρφωσης των πωλητών αλκοολούχων ποτών σε ό,τι αφορά στο κατώτατο όριο ηλικίας πώλησης αλκοολούχων ποτών και η εκπαίδευση προσωπικού σε υποστατικά που πωλούν ή και σερβίρουν αλκοόλ στις επαρχίες Λευκωσίας και Λεμεσού, με στόχο την πιστή εφαρμογή της νομοθεσίας.

Εντός του 2016 αναμένεται να εφαρμοστεί κι άλλο παρόμοιο πρόγραμμα- με στόχο την εκπαίδευση των υπευθύνων πωλήσεως και σερβιρίσματος αλκοόλ- στις επαρχίες Λευκωσίας, Λάρνακας, Λεμεσού, Αγίας Νάπας και Πάφου.

---

Γιατί πίνουν οι Κύπριοι

Σε ό,τι αφορά τους λόγους κατανάλωσης αλκοόλ, αυτοί που αναφέρθηκαν πιο συχνά ήταν «για παρέα» 80% και «για κέφι ή για να ανεβάσουν τη διάθεσή τους» 40%. Αλλοι λόγοι που έδωσαν ως απαντήσεις οι συμμετέχοντες στην έρευνα του ΑΣΚ είναι:

•Για να χαλαρώσω
•Για τη γεύση
•Από συνήθεια
•Για να ξεχάσω τα προβλήματά μου
•Για να είμαι πιο κοινωνικός ή για να ξεπεράσω την ντροπαλότητά μου

---

Αλυσιδωτές οι επιπτώσεις

Στην Κύπρο οι κυριότερες αιτίες που συμβάλουν στην πρώιμη θνησιμότητα ή ανικανότητα λόγω του αλκοόλ, είναι, σύμφωνα με τα ευρήματα του ΑΣΚ, η καρδιακή ισχαιμία, τα τροχαία ατυχήματα και ο σακχαρώδης διαβήτης. Φαίνεται δηλαδή ότι, εκτός από τα τροχαία, το αλκοόλ στην Κύπρο αποτελεί επιπλέον επιβάρυνση στα άτομα που παρουσιάζουν ασθένειες, όπως διαβήτη (κυρίως για τις γυναίκες) και καρδιακή ισχαιμία- ασθένειες οι οποίες εμφανίζονται πολύ συχνά στον πληθυσμό της Κύπρου.