• Σεξισμός και διακρίσεις καλά κρατούν στο χώρο του ποδοσφαίρου
Του Κώστα Α. Κωνσταντίνου
Τρία νέα παιδιά, ο Κωνσταντίνος Καήλης, ο Παναγιώτης Καμηλάρης και ο Χαράλαμπος Καμένος αποφάσισαν να εισαγάγουν τον επιστημονικό λόγο σε κάτι που αποτελεί μέρος της ζωής τους: το ποδόσφαιρο. Ως λάτρεις του λαοφιλέστερου αθλήματος δημιούργησαν το Football Project. Μια καθαρά μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία συζήτησης για φλέγοντα προβλήματα που αποτελούν μέρος της σύγχρονης οικονομίστικης και κερδοσκοπικής αντίληψης στο ποδόσφαιρο.
Η θέση της γυναίκας στο ποδόσφαιρο ήταν το αντικείμενο που κέντρισε την προσοχή και ώθησε τους εμπνευστές να διοργανώσουν την πρώτη ημερίδα του έργου τους στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, σε συνεργασία με το FARE NETWORK, στην παρουσία ποδοσφαιριστριών, διαιτητριών και γυναικών εμπλεκομένων με τα διοικητικά στο ποδόσφαιρο.
Μιλώντας στη «Χ» ο Κωνσταντίνος Καήλης επεσήμανε ότι σήμερα υπάρχει ένα αρνητικό στερεότυπο για τις γνώσεις που διαθέτει μια γυναίκα για να ανελιχθεί στην Κύπρο, το οποίο, όπως ανέφερε, παρουσιάζεται τόσο στον αγωνιστικό χώρο, όσο και στη διαιτησία και τις διοικητικές θέσεις. Για τον ίδιο τον Κωνσταντίνο, η γυναίκα στην Κύπρο δεν λαμβάνει επαρκή βοήθεια από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, έτσι ώστε να αναπτυχθεί και να βελτιωθεί η θέση της στο άθλημα.
Ανισότητες σε ένα «ανδρικό άθλημα»
Μια σειρά από ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων παρουσίασε κατά την ημερίδα, η project officer του Mediterranean Institute of Gender Studies, Αρτεμις Μιχαήλ. Στην εισήγησή της, η κα Μιχαήλ εστίασε σε συγκεκριμένες παραμέτρους του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Τη θέση της γυναίκας στις διοικητικές θέσεις, το χάσμα αμοιβών και την παρουσίαση των ΜΜΕ. Με βάση τα όσα παρατέθηκαν στην ημερίδα, μελέτη της Ε.Ε. έδειξε ότι επτά από τις έντεκα ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες -ποσοστό 64%- δεν έχουν καμία γυναίκα στα διοικητικά τους συμβούλια, ενώ σε τρεις αθλητικές ομοσπονδίες (δύο στη γυμναστική και μια στον υγρό στίβο), μία στις δύο θέσεις πληρώνεται από γυναίκες.
Σύμφωνα με την έρευνα της project officer του Mediterranean Institute of Gender Studies παρατηρείται έντονα το στοιχείο του έμφυλου στερεοτυπικού διαχωρισμού μεταξύ των αθλημάτων, καθώς η ρυθμική και η ενόργανη γυμναστική θεωρείται πιο προσιτή προς τις γυναίκες, αφού εμπεριέχουν τον «αισθητικό» και καλλιτεχνικό παράγοντα που συνδέεται άμεσα με τον παραδοσιακό ορισμό της θηλυκότητας.
Τι ισχύει στην ποδοσφαιρική Κύπρο
Στην Κύπρο, μετά από μια αξιολόγηση της ερευνήτριας στις επιτροπές της Κυπριακής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ), παρατηρήθηκε το ότι σε καμία από τις 32 επιτροπές υπάρχει γυναίκα πρόεδρος ή αντιπρόεδρος, ενώ από τα 171 μέλη υπάρχουν μόνο οκτώ γυναίκες, κάτι που αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό 5%. Αυτό που προκαλεί έκπληξη, σύμφωνα με τη διευθύντρια έργου του Μεσογειακού Ινστιτούτου, είναι ότι ακόμη και στην Επιτροπή Ποδοσφαίρου Γυναικών υπάρχουν μόνο δύο γυναίκες μέλη και έξι άντρες.
Χάσμα αμοιβών
Η έρευνα του Μεσογειακού Ινστιτούτου περιλαμβάνει και το κεφάλαιο των αμοιβών. Αφού κατ’ αρχήν τονίζεται ότι το μισθολογικό χάσμα είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που υπάρχει και που αποτελεί παράδειγμα της δομικής ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων, επισημαίνεται ότι στην Κύπρο, το ποσοστό αυτό ανέρχεται, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΕΕ, στο 15,8%.
Το μισθολογικό χάσμα, σύμφωνα με την έρευνα, είναι ιδιαίτερα εμφανές ευρύτερα στο χώρο του αθλητισμού. Παράδειγμα, η Μεγάλη Βρετανία, όπου οι άνδρες ποδοσφαιριστές κερδίζουν μέχρι και 100.000 λίρες την εβδομάδα. Αντιθέτως, η Φάρα Ουίλιαμς, ποδοσφαιρίστρια της βρετανικής γυναικείας ομάδας έχει συμβόλαιο με την ομοσπονδία ποδοσφαίρου για 21.012 λίρες το χρόνο. Μάλιστα, η Ουίλιαμς ήταν άστεγη για έξι χρόνια στις αρχές της καριέρας της και ήταν αναγκασμένη να ζει σε ξενώνες.
Στην έρευνα του Ινστιτούτου τονίζεται ότι πρόκειται για ένα από τα πολλά παραδείγματα όπου η έμφυλη διάκριση είναι ευδιάκριτη και εμποδίζει τις γυναίκες να εισέλθουν σε ένα «αρρενοποιημένο περιβάλλον» κάτω από ίσους όρους.
Ενίσχυση των προγραμμάτων ενημέρωσης
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, η προώθηση του γυναικείου ποδοσφαίρου, ειδικά στην Κύπρο όπου η κουλτούρα του ποδοσφαίρου είναι, όπως αναφέρεται, ιδιαίτερα πατριαρχική, απαιτεί συγκεκριμένες δράσεις.
Οπως τονίζεται στην παρουσίαση του Μεσογειακού Ινστιτούτου, το πρώτο βήμα για την περαιτέρω προώθηση του γυναικείου ποδοσφαίρου θα πρέπει να είναι η παρουσία περισσότερων γυναικών σε ηγετικές θέσεις. Γενικότερα απαιτείται, σύμφωνα με τη μελέτη, η συμμετοχή της γυναίκας σε ομοσπονδίες για να εκφράζουν τις ανάγκες των γυναικών ποδοσφαιριστριών, διοικητριών και προπονητριών.
Παράλληλα τονίζεται η ανάγκη πραγματοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων εξειδικευμένων στη διάσταση του φύλου και τη χρήση μη σεξιστικής γλώσσας σε αθλητικογράφους, αλλά και στελεχών των καναλιών για να προωθηθεί η κάλυψη γυναικείων αθλημάτων.
Επιπλέον τονίζεται η ανάγκη ενίσχυσης των δράσεων που αφορούν ειδικά την πληροφόρηση για το χάσμα αμοιβών ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, με τρόπο που να οδηγήσει στην προώθηση νόμων για την εκρίζωση του προβλήματος αυτού.
Κατά την παρουσίαση τονίστηκε η ανάγκη διεξαγωγής εκπαιδευτικών σεμιναρίων για το φύλο και τον αθλητισμό από την ΚΟΠ, σε συνεργασία με τον ΚΟΑ. Το Μεσογειακό Ινστιτούτο επισημαίνει ότι η ενημέρωση της κοινωνίας θα πρέπει να αρχίσει από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση για να αρχίζουν να αλλάζουν τα στερεότυπα ανάμεσα στα παιδιά. Με τον τρόπο αυτό, προστίθεται, θα ενθαρρυνθούν τα περισσότερα κορίτσια να ασχοληθούν με το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό γενικότερα, μακριά από προκαταλήψεις και στερεότυπα.
Η συνέχεια…
Για τα παιδιά που έστησαν το Football Project, η θεματική για τη θέση της γυναίκας στο κυπριακό ποδόσφαιρο, δεν είναι το τέλος του δρόμου, καθώς προγραμματίζονται νέες δράσεις και κοινωνικές παρεμβάσεις με επίκεντρο το ποδόσφαιρο και τη σύνδεσή του με την κοινωνία. Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Καήλη, ο επόμενος σταθμός θα αφορά ζητήματα όπως ο ρατσισμός στο σύγχρονο ποδόσφαιρο και η εμπλοκή στο άθλημα της ιατρικής ψυχολογίας.
Φαινόμενα σεξιστικής παρενόχλησης
Στην παρουσίαση ανακινήθηκε και το κεφάλαιο της σεξουαλικής παρενόχλησης με παρουσίαση συγκεκριμένων παραδειγμάτων.
Η Ελληνίδα Νικολέττα Κανιάκα, μόλις 21 χρόνων, μοναδική εκπρόσωπος της ποδοσφαιρικής Ελλάδας στο εξωτερικό, έχει καταγγείλει επανειλημμένα σεξιστική παρενόχληση. «Η πρώτη φορά που συνάντησα τέτοια αντιμετώπιση ήταν στα προκριματικά του Euro 2011, U17. O διαιτητής μιας αναμέτρησης με κοιτούσε έντονα πριν από τη σέντρα. Κατά τη διάρκεια του αγώνα, μου έκλεινε το μάτι και μας έκανε δώρο και μερικά σφυρίγματα… Μου ζητούσε να βγούμε ραντεβού, παρότι ήμουν 15 ετών», θυμάται η τερματοφύλακας της ΝΣΑ Σόφιας.
Κατά τη διάρκεια της εμφάνισης της Eύα Καρνέιρο, γιατρού της Τσέλσι, στον αγωνιστικό χώρο σε αγώνα της ομάδας της για παροχή πρώτων βοηθειών, ακούγονταν σεξιστικά συνθήματα από μερίδα οπαδών της λονδρέζικης ομάδας.
Τονίζεται ότι πολλά περιστατικά σεξισμού δεν έχουν δει καν το φως της δημοσιότητας, καθώς οι γυναίκες που έπεσαν θύματα τέτοιων συμπεριφορών δεν θέλησαν να τα γνωστοποιήσουν, υπό το φόβο της συζήτησης που θα γινόταν γύρω από το όνομαά τους στις τηλεοράσεις και στις εφημερίδες. Κάτι που, σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου, πιθανόν να γίνεται και στην περίπτωση της Κύπρου, καθώς σύμφωνα με την ανακοίνωση του Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού δεν έχει γίνει καμία επίσημη κατηγορία σεξουαλικής παρενόχλησης/κακοποίησης, παρ’ όλο που τον προηγούμενο μήνα υπήρξαν δημοσιεύματα με καταγγελία νεαρής αθλήτριας για τον προπονητή της, ο οποίος φέρεται να παρενοχλούσε την ίδια και συναθλήτριές της.
Η κάλυψη από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
Σύμφωνα με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Ισότητα των φύλων στον αθλητισμό», που έγινε στη Δανία, τη Γερμανία, την Ισλανδία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία, σε αθλήματα στα οποία παίρνουν μέρος γυναίκες το ποσοστό κάλυψης φτάνει μόλις το 7% από τα ΜΜΕ, ένας αριθμός που δεν άλλαξε από το 1970. Η προκατάληψη, βάσει της έρευνας του Ινστιτούτου, για περιορισμένο ενδιαφέρον στο γυναικείο ποδόσφαιρο, καταρρίπτεται από το Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών της FIFA του 2015 που έγινε στον Καναδά, καθώς είχε πάνω από 1 δισεκατομμύριο συνολικό τηλεοπτικό κοινό παγκοσμίως.
Λίγος χώρος για το κυπριακό γυναικείο ποδόσφαιρο
Οσον αφορά τα κυπριακά δεδομένα, η μονοδιάστατη, σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου υπερκάλυψη του ανδρικού ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος από το ΜΜΕ αφήνει λίγο χώρο για το γυναικείο ποδόσφαιρο. Η έλλειψη έρευνας που να συγκεντρώνεται στον κυπριακό αθλητισμό μας δεν αφήνει περιθώρια, όπως αναφέρεται στην έρευνα που παρουσίασε η Αρτεμις Μιχαήλ, «από το να παραπέμψουμε σε πιο συγκεκριμένα και απτά παραδείγματα που να συνοδεύονται από αριθμητικά στοιχεία».
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
