Για την επανεκκίνηση της οικονομίας, «απευθείας από το στόμα του αλόγου»

Του Αλμπέρτο Φλωρεντίν

Τι θέλει το κεφάλαιο, straight from the horse’s mouth

Αυτή η αγγλική λαϊκή έκφραση μάλλον προέρχεται από τον χώρο των ιπποδρομιών. Όταν οι παίκτες αναζητούν εμπιστευτικές εσωτερικές πληροφορίες και προγνωστικά, τι πιο έγκυρο από το να σου μιλήσει το ίδιο το άλογο; Για όσα παίζονται με την “επανεκκίνηση της οικονομίας” χλιμίντρησε κάποιο άλλο άλογο – ο Γενικός Διευθυντής της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων Μιχάλης Αντωνίου – στις 22 Απρίλη στην “Πρώτη Ενημέρωση” του ΡΙΚ.

Με την μαεστρία του στο bullshit, ο Μιχάλης Αντωνίου απέδειξε ότι ο διορισμός του σε Γενικό Διευθυντή της ΟΕΒ ήταν καθόλα αξιοκρατικός. (στο κείμενο ακολουθεί ολόκληρος ο μονόλογος του, επίσης μπορείτε να τον δείτε στο YouTube).

Ο Αντωνίου ξεκίνησε κολακεύοντας αυτούς που σκόπευε να εξουδετερώσει: “Οι επιδημιολόγοι είναι μια απίστευτα χρήσιμη παράμετρος στην προσπάθεια επίλυσης μιας πολύ δύσκολης εξίσωσης” είπε. Και αμέσως μετά πέταξε το πρώτο “όμως”, το αυταρχικό: “όμως δεν αποφασίζουν οι επιδημιολόγοι”.

Η Σταυριανή Κωνσταντίνου του ΡΙΚ παρεμβαίνει επιβοηθητικά : “Όχι βέβαια, καθοδηγούν, καθοδηγούν…“. Ο Αντωνίου το χρησιμοποιεί και – προσέξτε το διπλό πατριωτικό “μας” –επιστρέφει στην κολακεία:

“Καθοδηγούν, και πάρα πολύ ορθά πράττει η κυβέρνηση που συμβουλεύεται τους επιστήμονες μας, τους ειδικούς μας για να πάρει τη σύσταση τους, την γνώμη τους, την επιστημονική τους καθοδήγηση “.

Αφού μας καθησύχασε λοιπόν ότι δεν περιφρονεί τους επιστήμονες “μας” και τους ειδικούς “μας”, πετάει και το δεύτερο, το “δημοκρατικά” αυταρχικό “όμως”:

“Όμως εκλέξαμε κυβέρνηση η οποία έχει την ευθύνη να πάρει αποφάσεις.”

Και συνεχίζει εναλλάσσοντας ζεστό με κρύο, γνωστή συνταγή για να δημιουργήσεις σύγχυση:

“Και είναι τεράστιας βαρύτητας πάνω στη ζυγαριά η προστασία της υγείας, από τους κινδύνους του κωρονοϊού. Αλλά υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία από ένα σωρό άλλες ασθένειες για τις οποίες η ιατρική διαχείριση και η θεραπευτική και η διαγνωστική έχει τεθεί on the hold, έχει μπει σε αδράνεια, για τις οποίες είναι ευθύνη της κυβέρνησης και όχι των επιδημιολόγων. ”

Το υπονοούμενο ότι οι επιδημιολόγοι και οι άλλοι ειδικοί ιατροί που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση της COVID-19 δεν υπολογίζουν και τις “άλλες” ασθένειες δεν είναι μόνο αβάσιμο αλλά και προσβλητικό. Χώρια που μια γενικότερη χαλάρωση των μέτρων, όπως αυτή που ζητάει η ΟΕΒ, θα προκαλέσει περισσότερα κρούσματα και περισσότερες ανάγκες νοσοκομειακής περίθαλψης και θα μειώσει την δυνατότητα περίθαλψης των “άλλων” ασθενειών.

Σε αυτό το σημείο παρεμβαίνει ξανά η δημοσιογράφος του ΡΙΚ, για να εμπεδώσει την προσβολή: “παράπλευρες απώλειες” παρατηρεί. Μια έκφραση κακόφημη επειδή χρησιμοποιήθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ “ως δικαιολόγηση των θανάτων εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ“. Έτσι η δημοσιογράφος υποβάλλει ότι το lockdown όπως και οι επιστήμονες που το διαχειρίζονται, δεν σώζουν μόνο, αλλά προκαλούν πιθανώς μια αδικαιολόγητη απώλεια ζωών.

Χρησιμοποιώντας και αυτή τη βοήθεια, ο Αντωνίου αποκαλύπτει το “αντίπαλο δέος” στους επιδημιολόγους και το lockdown. Είναι τα οικονομικά προβλήματα που προκαλούν:

“Οι παράπλευρες απώλειες σε ανθρώπους σήμερα, αλλά και σε σχέση με τις εν δυνάμει συνθήκες μείωσης του βιοτικού επιπέδου, οι οποίες με την παρατεταμένη αδράνεια της οικονομικής δραστηριότητας δημιουργούν πρόσθετες παράπλευρες απώλειες τις οποίες θα επιμετρήσει ο ειδικός μετά από μια χρονοκαθυστέρηση. Άρα η κυβέρνηση αποφασίζει ακούγοντας τους ειδικούς της”

Το επιχείρημα του προέδρου της ΟΕΒ είναι απλό: δεν σκοτώνει μόνο ο κορωνοϊός, αλλά και η οικονομική ύφεση την οποία προκαλεί το lockdown. Ένα επιχείρημα με πολύ δύσοσμη προϊστορία, την χρήση του από τον Donald Trump. Όπως έγραψαν οι New York Times στις 26 Μαρτίου:

“Ο Πρόεδρος Trump, λέγοντας πως θέλει να έχει ξανανοίξει την οικονομία ως το Πάσχα πρόβαλε το επιχείρημα ότι μια οικονομική ύφεση θα ήταν πιο θανατηφόρα από τον κορωνοϊό.

Το άρθρο, που διαφωνεί κάθετα με αυτή τη λογική, αναφέρει χαρακτηριστικές δηλώσεις του Τραμπ:

‘Έχεις αυτοκτονίες σε τέτοια πράγματα όταν έχεις φοβερά άσχημες οικονομίες. Έχεις θάνατο. Πιθανόν – και εννοώ σίγουρα – σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς από ότι λέμε σχετικά με τον κορωνοϊό’.

‘Θα χάσεις περισσότερους ανθρώπους βάζοντας μια χώρα σε μια μεγάλη ύφεση ή κρίση’

Πίσω στο ΡΙΚ, όπου ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ καταλήγει βάζοντας το κερασάκι στην τούρτα:

“και τελειώνω με αυτό αν μου επιτρέπετε. Είναι ευλογία το ότι έχουμε μια κυβέρνηση η οποία ακούει και τον ιατρικό της σύμβουλο, τον ιατρικό της κόσμο, τον εμπειρογνώμονα, αλλά και τον επιχειρηματικό και τον οικονομικό. Είναι μεγάλη ευλογία το ότι έχουμε αυτό.”

Στη ζυγαριά οι ζωές και το προς το ζην.

Τελευταία αρκετές κυβερνήσεις έχουν δείξει διάθεση να “επανεκκινήσουν τις οικονομίες” τους. Ωστόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι οι χώρες που βιάζονται να αποτινάξουν τους περιορισμούς “βάζουν στη ζυγαριά από την μια ζωές και από την άλλη τα προς το ζην”.

Ακόμα και αυτό το δίλλημα δεν περιγράφει με ακρίβεια το πρόβλημα. Οι καπιταλιστικές οικονομίες δεν υπακούουν σε συνταγές όπως “ανοιχτή και δραστήρια οικονομία ίσον ευημερία, κλειστή και αδρανής ίσον φτώχια”. Η κρίση του 2008 στα πέντε πρώτα χρόνια κόστισε πέντε τρισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένη παραγωγή και εισοδήματα, παρόλο που ήταν το επιστέγασμα μιας περιόδου ιδιαίτερα ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας και εξαιρετικά ανοιχτών οικονομιών, γνωστά ως νεοφιλελευθερισμός και παγκοσμιοποίηση. Ήταν επίσης μια κρίση που δεν πρόβλεψε κανείς από τους οικονομολόγους των σχολών που ακολουθούν οι “εμπειρογνώμονες” της ΟΕΒ, όπως παρατήρησε ενοχλημένη ακόμα και η Βασίλισσα της Αγγλίας. Ούτε ισχύει στον καπιταλισμό η απλή κατά τα άλλα λογική “δουλεύουμε και έχουμε, δεν δουλεύουμε, οπότε δεν έχουμε”. Γράφουν οι New York Times:

“Οι αγρότες πετάνε χιλιάδες γαλόνια φρέσκο γάλα σε λίμνες και λάκκους για λίπασμα. Στο Idaho ένας αγρότης έσκαψε τεράστια χαντάκια για να θάψει μισό εκατομμύριο κιλά κρεμμύδια…. η ποσότητα που σπαταλιέται συγκλονίζει. Η μεγαλύτερη συνεργατική γαλακτοκομικών προϊόντων υπολογίζει ότι οι αγρότες πετούν μέχρι και 3.7 εκατομμύρια γαλόνια γάλα καθημερινά. Ένας μόνο παραγωγός καταστρέφει 750,000 αυγά την εβδομάδα.”

Και αυτά, γράφουν αλλού οι New York Times, καθώς «η ζήτηση για προσφορά τροφής αυξάνεται με πρωτοφανή ρυθμό ενώ οι τράπεζες τροφίμων [κάτι παρόμοιο με τα δικά μας “κοινωνικά παντοπωλεία”] αντιμετωπίζουν ελλείψεις δωρεών σε τρόφιμα…»

Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 “παραδόξως” σταμάτησε με το ξέσπασμα του 2^ου Παγκόσμιου Πολέμου, παρά τις τεράστιες, πρωτοφανείς στην ιστορία, υλικές καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες, ενώ τον όλεθρο του πολέμου διαδέχθηκε πάλι “παραδόξως”, μακροχρόνια οικονομική άνθηση.

Οι δεξιοί οικονομολόγοι που μας οδήγησαν χωρίς να το πάρουν χαμπάρι στην τραπεζική κρίση του 2013 δεν έχουν καμμιά ικανοποιητική εξήγηση για τα “παράδοξα” του καπιταλισμού. Το να συγκρίνει κανείς με αυτούς τους “εμπειρογνώμονες” τους επιδημιολόγους και τους άλλους επιστήμονες του ιατρικού κλάδου, και να μας λέει ξεδιάντροπα ότι είναι “ευλογία” που “αυτή η κυβέρνηση” τους ακούει , είναι ένα αρρωστημένο αστείο που μόνο κάποιος στην κορυφή της οικονομικής ελίτ έχει τις πλάτες να το εκστομίζει χωρίς να γελοιοποιείται.

Φράσεις της μόδας στους δεξιούς κύκλους που απαιτούν γρήγορη ελάφρυνση των μέτρων, όπως “η οικονομία βρίσκεται σε τεχνητό κώμα” εξαιτίας του lockdown, είναι προσβλητικές για τα πλήθη των εργαζομένων σε όλες τις χώρες που συνεχίζουν να εργάζονται. Από τους ηρωικούς εργαζόμενους στα νοσοκομεία, ως τους εργαζόμενους στα σουπερμάρκετ, τους δήμους και τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας (ηλεκτρισμός, νερό), στη γεωργία και κτηνοτροφία, τους πυροσβέστες και πολλούς άλλους, όλοι αυτοί εργάζονται ώστε να ικανοποιούνται σχεδόν όλες οι στοιχειώδεις αλλά και ζωτικές ανάγκες της κοινωνίας, έστω και αν αρκετές άλλες λειτουργίες έχουν πράγματι σταματήσει. Αποδεικνύουν έτσι πανηγυρικότατα ποια συνεχίζει να είναι η απαραίτητη τάξη αυτής της κοινωνίας, και πόσο συνεχίζει να συμμετέχει στα θεμέλια της υποτιθέμενης “μεταβιομηχανικής κοινωνίας” η σωματική μισθωτή εργασία.

Η “οικονομία” ωστόσο για την ΟΕΒ δεν ταυτίζεται με την αναγκαία για την κάθε κοινωνία παραγωγική διαδικασία, που δεν μπορεί να σταματήσει ούτε για ένα 24ωρο, πόσο μάλλον για ένα μήνα, χωρίς ακραίες συνέπειες. Η “επανεκκίνηση της οικονομίας” που θέλει η ΟΕΒ είναι η δυνατότητα να ξαναρχίσει η πραγματοποίηση κερδών – αυτά είναι το κύριο κίνητρο για την καπιταλιστική παραγωγή και όχι η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών – και μάλιστα με ένα τέτοιο ποσοστό κέρδους, που να “αξίζει το επιχειρηματικό ρίσκο”. Σε μια περίοδο που στη σκέψη κάθε απλού ανθρώπου κυριαρχεί η ανάγκη της διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση ενός παγκόσμιου προβλήματος, την ΟΕΒ όπως και τους επιχειρηματίες παντού απασχολεί πάνω από όλα το πως θα επιπλεύσουν “μετά” στον ανταγωνισμό, ιδιαίτερα τον διεθνή, οι κυπριακές επιχειρήσεις. Βλέπε σχετικά άρθρο Ελληνίδας βουλευτού με τον απαράδεκτο τίτλο “Η μεγάλη απειλή του Covid-19 να γίνει ευκαιρία για τον τουρισμό μας” που προτείνει κυνικότατα “Να προετοιμαστούμε για την επόμενη ημέρα, που σίγουρα θα είναι διαφορετική. Να διαφοροποιηθούμε ουσιαστικά από τον ανταγωνισμό.” Το lockdown καταλήγει πράγματι σε φτώχεια και δυστυχία για τους απλούς ανθρώπους. Αλλά αυτό δεν είναι αναγκαίο ούτε αναπόφευκτο, είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής του σε συνθήκες ενός άναρχου και ανταγωνιστικού οικονομικού συστήματος.

Από την άλλη πλευρά των ταξικών χαρακωμάτων, οι εργαζόμενοι που μέσα στο lockdown εργάζονται εκτός σπιτιού, διακινδυνεύουν υγεία και ζωή. Αυτοί παρακινούνται από ένα αντιφατικό και ψυχοφθόρο αλλά κυρίαρχο στον καπιταλισμό συνδυασμό αισθήματος κοινωνικής ευθύνης και οικονομικού εξαναγκασμού. Και είναι εξοργιστικό και προσβλητικό να τους λένε, όπως είπε για παράδειγμα, σχετικά με την πρόταση να τους δοθεί ένα μπόνους, ο εκπρόσωπος τύπου του ΟΚΥπΥ, ότι “πιο σημαντικό από όλα είναι η ηθική αναγνώριση, από ότι η υλική ανταμοιβή, γιατί κανένα ποσό, οποιοδήποτε και να είναι δεν μπορεί να υπερκαλύψει την ηθική ανταμοιβή“. (27 Απρίλη, “Από Μέρα σε Μέρα” του ΡΙΚ)

“Δεν θα δεχόμασταν να επαναλειτουργήσει η οικονομία όταν κινδυνεύουν ζωές”

Πίσω στην εκπομπή του ΡΙΚ. Μόλις τέλειωσε ο Αντωνίου η Σταυριανή Κωνσταντίνου απευθύνθηκε στον άλλο καλεσμένο της εκπομπής, τον Γ.Γ. της ΠΕΟ Πάμπη Κυρίτση, συνοψίζοντας καθαρά και χωρίς περιττές ευγένειες αυτά που είπε ο Αντωνίου:

“κ. Κυρίτση συμφωνείτε με τη θέση που έκφρασε ο κ. Αντωνίου, ότι ναι οι επιδημιολόγοι λεν τις απόψεις τους, όμως δεν ασκούν πολιτική, δεν κάνουν πολιτική, είναι άλλος ο τομέας τους [Δηλαδή ποιος αναρωτιέται κανείς!]. Πρέπει να επανεκκινήσει η οικονομία. Είναι πολλοί οι κίνδυνοι.”

Η απάντηση του Π. Κυρίτση ήταν:

“η επιστημονική άποψη ασφαλώς προέχει, και εκείνοι οι οποίοι θα καθοδηγήσουν για το πως πρέπει να προχωρήσει η επανεκκίνηση της οικονομίας είναι πρώτοι οι επιστήμονες οι επιδημιολόγοι και το βασικό κριτήριο πρέπει να είναι η ασφάλεια των ανθρώπων. Εμείς ποτέ δεν θα δεχόμασταν να επαναλειτουργήσει η οικονομία όταν κινδυνεύουν άνθρωποι και ζωές.”

Η ΟΕΒ αλλά και η δημοσιογράφος του ΡΙΚ, που συνήθως απηχεί τις κυβερνητικές απόψεις έδειξαν ότι έχουν αντίθετες προτεραιότητες από αυτές του συνδικαλιστικού κινήματος. Κυβέρνηση και οικονομική ελίτ νοιώθουν την πίεση των αναγκών του κυπριακού καπιταλισμού, ιδιαίτερα από τον εξωτερικό ανταγωνισμό που καραδοκεί. Και ταυτόχρονα είναι ανίκανοι να αντιμετωπίσουν τις καταστροφικές δυσλειτουργίες του, όπως την άρνηση του τραπεζικού συστήματος ή του ιδιωτικού τομέα στην υγεία να φερθούν “υπεύθυνα”: φαντάζεστε τον ΔΗΣΥ να εθνικοποιεί τις τράπεζες και να επιτάσσει τις ιδιωτικές κλινικές;

Παίρνουν λοιπόν φόρα για να πηδήξουν όσο πιο γρήγορα μπορούν έξω από το λάκκο του lockdown, χωρίς να υπολογίζουν τι μπορεί αυτό να σημαίνει για την υγεία της απροστάτευτης πλειοψηφίας του πληθυσμού και τις ευπαθείς ομάδες.

Πρέπει να αντιδράσουμε σε αυτή την θανατηφόρα βιασύνη. Όποιοι μιλούν για την ανάγκη ενότητας ώσπου να περάσει η απειλή της COVID-19, ξεχνούν πως η κυβέρνηση και η οικονομική ελίτ από την αρχή αυτής της κρίσης ποτέ δεν σταμάτησαν την ταξική επίθεση.