Γιάγκος Χατζηγιάννης: Το ντοκιμαντέρ είναι ίσως το τελευταίο οχυρό της ελευθερίας του λόγου

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου

Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Λεμεσού, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από την 1η Αυγούστου μέχρι και τις 8 Αυγούστου στο Κέντρο Ευαγόρα Λανίτη, αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα φεστιβάλ της Κύπρου «λόγω της ποιότητας του προγράμματός του» αλλά και της «όμορφης και φιλικής ατμόσφαιρας που υπάρχει στο χώρο διεξαγωγής του Φεστιβάλ». Μπορούμε να πούμε ότι το Φεστιβάλ που πραγματοποιείται για ενδέκατη χρονιά έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό το δημιουργικό ντοκιμαντέρ. Μιλάμε με τον Γιάγκο Χατζηγιάννη, Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Φεστιβάλ, εμπνευστή και ψυχή της διοργάνωσης, τόσο για το  Φεστιβάλ όσο και για το δημιουργικό ντοκιμαντέρ γενικότερα που «προσφέρει στον θεατή τη δυνατότητα να προσεγγίσει τα γεγονότα της ζωής με ένα διαφορετικό, αναλυτικότερο και πιο ουσιαστικό τρόπο». Ζητούμενο, όχι ένα «αντικειμενικό» ντοκιμαντέρ αλλά «το ντοκιμαντέρ του δημιουργού, εκείνο δηλαδή που φέρει έντονα την προσωπική σφραγίδα του σκηνοθέτη και προκύπτει μέσα από μια χρονοβόρα και κοπιαστική δημιουργική διαδικασία».

ΓΙΑΓΚΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ

Το ντοκιμαντέρ είναι ίσως το τελευταίο οχυρό της ελευθερίας του λόγου
Η γνώση είναι δύναμη και ένα ενημερωμένο κοινό είναι ένα πιο ισχυρό κοινό

Γιατί επιλέξατε να παρουσιάσετε αυτό το είδος κινηματογράφου: το ντοκιμαντέρ;

Γιατί είναι το είδος του κινηματογράφου που μας δείχνει τις αθέατες πλευρές του κόσμου με τρόπο ουσιαστικό και επίκαιρο.

Είναι η ενδέκατη χρονιά που διεξάγεται το Φεστιβάλ, το οποίο έχει πολλούς φανατικούς φίλους. Γιατί πιστεύετε πως πέτυχε αυτή η διοργάνωση;

Για δύο βασικούς λόγους. Λόγω της ποιότητας του προγράμματός του με τις πολύ καλές ταινίες και για την όμορφη και φιλική ατμόσφαιρα που υπάρχει στο χώρο διεξαγωγής του Φεστιβάλ.

Tι θυμάστε από όλα αυτά τα χρόνια;

Πολλά, με πιο χαρακτηριστικό τους ανθρώπους που περιβάλλουν το Φεστιβάλ.

Πόσο καιρό προετοιμάζεται κάθε Φεστιβάλ;

Θα έλεγα ότι η διαδικασία ξεκινά «επίσημα» τον Νοέμβριο, με την επίσκεψή μας στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Αμστερνταμ, όπου διαλέγουμε πάντα και τις πρώτες μας ταινίες. Από εκεί και έπειτα, η διαδικασία είναι συνεχής και επίμονη.

Πώς γίνεται η επιλογή των ντοκιμαντέρ; Με ποια κριτήρια;

Δύο είναι τα βασικά κριτήρια που επηρεάζουν την απόφασή μας για την επιλογή των ταινιών: να έχουν ενδιαφέρον από μια καθαρά κινηματογραφική άποψη και να είναι καινοτόμα και άμεσα όσο αφορά την κοινωνική τους προσέγγιση.

Η πόλη, ο Δήμος, η κοινωνία της Λεμεσού αγκάλιασαν το Φεστιβάλ; Εχετε τη στήριξη από την Πολιτεία;

Ναι, βέβαια, από την Πολιτεία ναι. Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού είναι ο κύριος χορηγός και υποστηρικτής της εκδήλωσής μας από την πρώτη στιγμή. Ο Δήμος Λεμεσού δεν μας στηρίζει σχεδόν καθόλου.

Υπάρχουν πια αρκετοί θεσμοί-φεστιβάλ που προβάλλουν όλα τα είδη ταινιών (Κινηματογραφικές Μέρες, Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους, Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, Φεστιβάλ Animation), τι άλλο χρειάζεται να γίνει σε αυτό τον τομέα;

Γίνεται πραγματικά εξαιρετική δουλειά με αυτά τα Φεστιβάλ που αναφέρετε, αφού τα τρέχουν άνθρωποι με πολύ μεράκι και αγάπη γι’ αυτό που κάνουν, έχοντας παράλληλα και τις απαραίτητες γνώσεις. Oλα αυτά τα Φεστιβάλ προοδεύουν, μεγαλώνουν και έχουν αποκτήσει πλέον διεθνή υπόσταση. Και όλα έχουν την ενεργή υποστήριξη του κράτους, κάτι πολύ σημαντικό.

Ποιες ταινίες ξεχωρίζετε από το φετινό Φεστιβάλ;

Oλες, δεν μπορώ να ξεχωρίσω καμιά, αφού είναι όλες «επιλεγμένες με το χέρι» μια προς μια.

Ποια η σχέση του Φεστιβάλ με τους Κύπριους δημιουργούς ντοκιμαντέρ;

Ως Φεστιβάλ είμαστε πάντα ανοιχτοί και πρόθυμοι να φιλοξενούμε Κύπριους δημιουργούς. Επίσης, διοργανώνουμε και μια σειρά από εργαστήρια που στόχο έχουν την ανάπτυξη του ντοκιμαντέρ και απευθύνονται σε σκηνοθέτες και παραγωγούς. Πέραν τούτου, γενικά η παραγωγή ταινιών ντοκιμαντέρ είναι αρκετά περιορισμένη στην Κύπρο, έτσι θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς να έχουμε στο πρόγραμμά μας έστω μια κυπριακή ταινία κάθε χρόνο.

Δεν έχουμε δηλαδή ακόμα αξιόλογη παραγωγή ντοκιμαντέρ.

Η δική μας επαφή με το αντικείμενο δείχνει ότι η παραγωγή δημιουργικού ντοκιμαντέρ στην Κύπρο δεν έχει αναπτυχθεί όπως έχει σε άλλες χώρες τα τελευταία χρόνια. Αν δείτε μερικές από τις ταινίες που θα έχουμε στο φετινό πρόγραμμα, θα αντιληφθείτε το πόσο ευφάνταστα και καινοτόμα αντιμετωπίζουν οι ξένοι σκηνοθέτες τα θέματά τους, αποδεικνύοντας το πόσο ανοιχτό είναι το πεδίο δημιουργικότητας στο σύγχρονο ντοκιμαντέρ. Η παραγωγή αυτού του είδους του κινηματογράφου έχει ακόμη πολλά περιθώρια ανάπτυξης στον τόπο μας και εύχομαι τα επόμενα χρόνια να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο, όπως γίνεται διεθνώς.

Οπλισμένοι με οξυδέρκεια και αυξημένη την αίσθηση κοινωνικής ευθύνης, οι σύγχρονοι ντοκιμαντερίστες τροφοδοτούν με το έργο τους τον παγκόσμιο πολιτιστικό διάλογο, με τρόπο ελεύθερο και διαφορετικό, καταφέρνοντας αυτό που συχνά μοιάζει ακατόρθωτο: να αφυπνίσουν συνειδήσεις. Και αυτό είναι ακριβώς το δικό μας όραμα με τη διοργάνωση του συγκεκριμένου Φεστιβάλ!

Τι είναι για σας το «καλό» ντοκιμαντέρ; Να είναι αιχμηρό και με θέση; Αντικειμενικό; Πόσο αντικειμενικό μπορεί να είναι το όποιο ντοκιμαντέρ;

Οχι, το τελευταίο πράγμα που κάνει ένα ντοκιμαντέρ καλό είναι η «αντικειμενικότητά» του. Ντοκιμαντέρ δεν είναι μια απλή καταγραφή γεγονότων ούτε η επιφανειακή ερμηνεία τους. Γι’ αυτά έχουμε τα δελτία ειδήσεων. Το ντοκιμαντέρ που μας ενδιαφέρει και στο οποίο πιστεύουμε είναι το ντοκιμαντέρ του δημιουργού, εκείνο δηλαδή που φέρει έντονα την προσωπική σφραγίδα του σκηνοθέτη και προκύπτει μέσα από μια χρονοβόρα και κοπιαστική δημιουργική διαδικασία.

Ως το κατ’ εξοχήν εκείνο κινηματογραφικό είδος που καταπιάνεται με την καταγραφή και την ερμηνεία της πραγματικότητας, το ντοκιμαντέρ προσφέρει στον θεατή τη δυνατότητα να προσεγγίσει τα γεγονότα της ζωής με έναν διαφορετικό, αναλυτικότερο και πιο ουσιαστικό τρόπο. Μέσα από τη διεισδυτική και απόλυτα συνειδητοποιημένη ματιά του, ο σκηνοθέτης μιας ταινίας ντοκιμαντέρ επιχειρεί να εκφράσει δημιουργικά και ευφάνταστα την πραγματικότητα στην πολύπλοκη και αναπόδραστή της μορφή.

Τα ντοκιμαντέρ είναι ένα ιδιαίτερο είδος κινηματογράφου, αφορούν συνήθως αληθινές ζωές, αλλά πόση αλήθεια έχουν;

Την αλήθεια του σκηνοθέτη/δημιουργού και του τρόπου που επιλέγει να μας αφηγηθεί μια ιστορία. Oπως ακριβώς συμβαίνει με όλες τις μορφές τέχνης.

Κάποιοι αναρωτιούνται αν  είναι σωστό/δεοντολογικό να παρουσιάζουμε τις δύσκολες προσωπικές ζωές κάποιων ανθρώπων, τι πετυχαίνουμε με αυτό;

Κανένας σκηνοθέτης ή δημιουργός δεν προσποιείται ότι είναι ο καλός Σαμαρείτης που θέλει να σώσει τον κόσμο. Ο ντοκιμαντερίστας αφηγείται μια ιστορία, γιατί πιστεύει ότι αξίζει να ειπωθεί και μέσα από τη δημιουργική διαδικασία αφήγησης κατευθύνει τον θεατή εκεί που θέλει ο ίδιος να τον πάει. Τώρα, αν η ιστορία που καταγράφει ένας σκηνοθέτης έχει να κάνει, για παράδειγμα, με παιδιά που κακοποιούνται, αυτό δεν κάνει τον σκηνοθέτη ανήθικο ή κακοποιό. Εμείς όμως, ως θεατές που ανήκουμε σε ένα κοινωνικό σύνολο, και βλέπουμε αυτή την ιστορία, μαθαίνουμε για κάτι που ενδεχομένως να μη γνωρίζαμε και ίσως μπορέσουμε να το αλλάξουμε προς το καλύτερο. Η γνώση είναι δύναμη και ένα ενημερωμένο κοινό είναι αυτόματα ένα πιο ισχυρό κοινό, με διαύγεια και ανεξάρτητη σκέψη. Αυτήν ακριβώς τη δύναμη της γνώσης μας δίνουν τα ντοκιμαντέρ σήμερα, εξ ου το μεγαλείο τους.

Πόσο μπορούν να βοηθήσουν τα ντοκιμαντέρ στην αλλαγή κάποιων πραγμάτων στην κοινωνία, στον κόσμο; Υπάρχουν κάποια παραδείγματα τέτοια;

Φυσικά και πολλά είναι τα παραδείγματα. Eνας Αμερικανός σκηνοθέτης είπε σε μια παρουσίασή του ότι το ντοκιμαντέρ είναι ίσως το τελευταίο οχυρό της ελευθερίας του λόγου. Αυτή την τοποθέτηση τη βρίσκω υπέροχη και τόσο αληθινή. Οπλισμένοι με οξυδέρκεια και αυξημένη την αίσθηση κοινωνικής ευθύνης, οι σύγχρονοι ντοκιμαντερίστες τροφοδοτούν με το έργο τους τον παγκόσμιο πολιτιστικό διάλογο, με τρόπο ελεύθερο και διαφορετικό, καταφέρνοντας αυτό που συχνά μοιάζει ακατόρθωτο: να αφυπνίσουν συνειδήσεις. Και αυτό είναι ακριβώς το δικό μας όραμα με τη διοργάνωση του συγκεκριμένου Φεστιβάλ!

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy