Γιάννης Τουμαζής: Το θέατρο δεν κλείνεται ερμητικά στην απομόνωση

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου
Πολλά είναι τα θέματα που μπορεί κάποιος να συζητήσει με τον εκάστοτε πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του ΘΟΚ. Πολύ περισσότερο ενός δραστήριου ΔΣ όπως ήταν το προηγούμενο υπό την προεδρία του Γιάννη Τουμαζή, το οποίο τόλμησε να αγγίξει θέματα που για χρόνια παρέμεναν στάσιμα. Κάποιοι βέβαια θεωρούν πως οι αλλαγές έγιναν με σπουδή και, παρά τις καλές προθέσεις, δημιουργούν προβλήματα. Με τον Γιάννη Τουμαζή είχαμε συμφωνήσει για μια συνέντευξη εδώ και καιρό, αλλά αναβλήθηκε αρκετές φορές μέχρι να καταλήξουμε σε αυτήν , που πραγματοποιήθηκε εν τέλει μετά το διορισμό του για δεύτερη θητεία ως πρόεδρου του ΔΣ του ΘΟΚ και πριν από τις πρόσφατες ανακοινώσεις θεάτρων και ομάδων αναφορικά με το πρόγραμμα Θυμέλη.

Σκοπός μας ήταν να θέσουμε ερωτήματα για όλα όσα αφορούν τον ΘΟΚ: για ό,τι γράφτηκε, ακούστηκε, σχολιάστηκε ή ακόμα υπονοήθηκε. Αναγκαστικά, λόγω των πολλών και σύνθετων ζητημάτων ίσως δεν εμβαθύναμε σε όλα όσο θα θέλαμε και οι δύο. Ζητήματα θα αναφύονται συνεχώς, το σημαντικό είναι αυτά να συζητούνται και να επιλύονται συλλογικά από όλους τους εμπλεκόμενους. Σημαντικό είναι το ότι, όπως δηλώνει και ο ίδιος, το «κανάλι επικοινωνίας [με τους θεατρικούς φορείς] που έχει ανοίξει θα παραμείνει ανοικτό».

Η συνέντευξη του Γιάννη  Τουμαζή θα παρουσιαστεί σε δύο μέρη: σήμερα, στο πρώτο μέρος δίνουμε έμφαση στο σχέδιο Θυμέλη αφενός και αφετέρου, με αφορμή την παράσταση του Τουρκοκυπριακού Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας στον ΘΟΚ, θέτουμε θέματα για τις επαφές με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΜΑΖΗΣ

Το θέατρο δεν κλείνεται ερμητικά στην απομόνωση

Οι επιχορηγήσεις να δίνονται από ένα μόνο κρατικό φορέα

Ποιες από τις αλλαγές στις οποίες προέβηκε το ΔΣ του ΘΟΚ θεωρείτε πιο σημαντικές;

Στους τριάντα μήνες της θητείας του το Διοικητικό Συμβούλιο του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου έχει διαχειριστεί με επιτυχία πολλά και δύσκολα θέματα, θέτοντας παράλληλα τα θεμέλια για ουσιαστικές βελτιώσεις στην οργάνωση και τη δομή του ΘΟΚ με κύριους στόχους τον εκσυγχρονισμό και εξορθολογισμό του οργανισμού.

Συνοπτικά μιλώντας αποκαταστήσαμε άμεσα το καινούργιο κτίριο του ΘΟΚ, η φήμη του οποίου είχε τρωθεί σημαντικά τόσο από τους σπασμένους υαλοπίνακες όσο και από πολλά άλλα που σίγουρα διαβάσατε κατά καιρούς. Ταυτόχρονα όλα τα πολύ σοβαρά θέματα που προέκυψαν στη διαδικασία της κατασκευής του κτιρίου έχουν πάρει το δρόμο της δικαιοσύνης. Ηδη οι πρώτες αποφάσεις δικαιώνουν τον ΘΟΚ.

Ενα άλλο, μεγάλο επίτευγμα θεωρώ πως είναι και η ανακαίνιση και ο εκσυγχρονισμός του βεστιαρίου του ΘΟΚ, το οποίο πλέον λειτουργεί με τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές. Ακόμη, στο πλαίσιο της συνεργασίας που ξεκινήσαμε με το Εθνικό Θέατρο έχει αρχίσει η ανταλλαγή τεχνογνωσίας στα θέματα εκσυγχρονισμού και ψηφιοποίησης τόσο του βεστιαρίου όσο κυρίως του καλλιτεχνικού αρχείου του ΘΟΚ, πλούσια πηγή ιστορίας του θεάτρου στην Κύπρο.

Στα δυόμισι χρόνια της θητείας μας και μάλιστα χωρίς διευθυντή θα έλεγα πως υπήρξε κοσμογονία.

Ενα από τα πιο σημαντικά μας επιτεύγματα ήταν βέβαια και η κατάργηση του μόνιμου θιάσου που δίνει πλέον τη δυνατότητα σε πολλαπλάσιους (και κυρίως πολλούς άνεργους) ηθοποιούς να εργοδοτηθούν στον ΘΟΚ. Με το καινούργιο σύστημα προσφέρουμε στους σκηνοθέτες τη δυνατότητα να επιλέγουν τους ηθοποιούς που αυτοί θέλουν.

Μια από τις πιο καινοτόμες πρωτοβουλίες μας είναι σίγουρα η δημιουργία του ΘΥΜΕΛΗ, ενός καινούργιου σχεδίου επιχορηγήσεων των ιδιωτικών θεάτρων, για το οποίο θα αναφερθούμε και αργότερα.

Η διεύθυνση του ΘΟΚ ήταν βέβαια από τα πρώτα σοβαρά θέματα τα οποία αντιμετώπισε το Συμβούλιό μας. Το ΔΣ είχε αποφασίσει -ήδη από τους πρώτους μήνες που ανέλαβε- το διαχωρισμό της θέσης Γενικού και Καλλιτεχνικού Διευθυντή.

Αλλά και καλλιτεχνικά πάμε πολύ καλά: Στα δυόμισι χρόνια της θητείας μας και μάλιστα χωρίς διευθυντή θα έλεγα πως υπήρξε κοσμογονία. Οπως γνωρίζετε, για πρώτη φορά τόσες πολλές παραγωγές μας έχουν παρουσιαστεί με πολύ μεγάλη επιτυχία και στην Ελλάδα.

Τέλος, ο τομέας της Θεατρικής Ανάπτυξης έχει να επιδείξει ένα πολύπλευρο φάσμα δραστηριοτήτων που καλύπτει όλες τις σύγχρονες πρακτικές του θεάτρου.

Ισως το μεγαλύτερό μας λάθος να ήταν πως δεν προβάλαμε όσο έπρεπε το πολύπλευρο έργο

Μόνο όποιος δεν κάνει κάτι, δεν κάνει λάθη. Ποια από τα λάθη σας αυτής της περιόδου θεωρείτε πως θα έπρεπε να αποφύγετε;

Ισως το μεγαλύτερό μας λάθος να ήταν πως δεν προβάλαμε όσο έπρεπε το πολύπλευρο έργο που ανέφερα πιο πάνω. Αντιλαμβάνεστε πόσο δύσκολο είναι να διοικείς έναν οργανισμό χωρίς τις βασικές θέσεις των διευθυντών . Ευτυχώς έχουμε την πολύτιμη στήριξη των πολύ ικανών στελεχών του οργανισμού και τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα για αυτό.

Υπήρξαν αρκετές ενστάσεις για το Θυμέλη. Βρήκατε κάποιες δικαιολογημένες, προχωρήσατε σε αλλαγές τη χρονιά αυτή;

Επειτα από τη δημοσιοποίηση της πρόθεσής μας για την υιοθέτηση του σχεδίου ΘΥΜΕΛΗ, προχωρήσαμε άμεσα σε σειρά πολύωρων δημοσίων διαβουλεύσεων με στόχο ακριβώς την εξέλιξη και διαμόρφωση του καινούργιου σχεδίου λαμβάνοντας σοβαρά υπόψιν τις απόψεις, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς των θεάτρων . Είναι εύλογο πως κάθε καινούργιος θεσμός χρειάζεται τον απαραίτητο χρόνο ώστε να καταστεί όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικός και λειτουργικός, και στην περίπτωση του ΘΥΜΕΛΗ ανακοινώσαμε πως αυτό (η τελική διαμόρφωση) θα γινόταν σε βάθος τριετίας.

Ακούσαμε και φυσικά λάβαμε υπόψιν πολλές από τις απόψεις που τέθηκαν δημόσια από τα θέατρα, τόσο πριν την εφαρμογή του όσο και μετά τον πρώτο χρόνο εισαγωγής του, όχι γιατί προέβαλλαν «ένσταση» όπως το θέτετε, αλλά επειδή και η ίδια η θεατρική κοινότητα παρουσιάστηκε, τελικά, έτοιμη και διατεθειμένη να δουλέψει μαζί μας ώστε να καταστήσουμε το ΘΥΜΕΛΗ όσο το δυνατόν πιο δίκαιο και δημοκρατικό λαμβάνοντας υπόψιν την ποικιλομορφία των θεατρικών φορέων στην Κύπρο. Το κανάλι επικοινωνίας που έχει ανοίξει θα παραμείνει ανοικτό, γιατί αυτό είναι ένα θέμα που αφορά όλους.

Το κράτος να αναγνωρίσει τον σημαντικό ρόλο του πολιτισμού στη χώρα μας και να τον στηρίξει περαιτέρω.

Χαιρετίσατε τη φετινή αύξηση των αιτήσεων, άρα συμφωνείτε με την αύξηση των ομάδων και των παραγωγών;

Οπως ανακοινώσαμε και δημόσια παρατηρήσαμε με ικανοποίηση μια αύξηση της τάξης του 40% στον αριθμό των αιτήσεων που υποβλήθηκαν σε σχέση με την περσινή χρονιά. Το γεγονός αυτό εμφανώς υποδηλώνει την άνθηση του θεατρικού προϊόντος στην Κύπρο. Θεωρούμε πως το ΘΥΜΕΛΗ και γενικά οι θεατρικές επιχορηγήσεις έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Για να υπάρχει αύξηση στις παραγωγές και στις ομάδες σημαίνει πως υπάρχει και ανάλογο ενδιαφέρον από το κοινό για το θέατρο. Αυτό μόνο καλό και θετικό μπορεί να είναι. Μακάρι και οι άλλες τέχνες να είχαν ανάλογη στήριξη και παρόμοια άνθηση.

Περισσότερες παραγωγές φέτος, αλλά θα επιχορηγηθούν αρκετά λιγότερες ομάδες. Δεν θα έπρεπε να αυξήσετε το κονδύλι προς τη θεατρική δημιουργία;

Μακάρι να εξαρτάτο από εμάς. Μακάρι η Πολιτεία να αναγνωρίσει την ανάγκη περαιτέρω στήριξης του πολιτιστικού προϊόντος της χώρας μας. Πάντως σε μια περίοδο που ο προϋπολογισμός του ΘΟΚ συρρικνώνεται σε ετήσια βάση, προσπαθούμε και επιτυγχάνουμε το κονδύλι των επιχορηγήσεων να παραμένει σταθερό. Αυτό είναι ένα γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για τη θεατρική ανάπτυξη. Σίγουρα όμως και έχετε δίκιο σε αυτό, θα πρέπει το κράτος να αναγνωρίσει τον σημαντικό ρόλο του πολιτισμού στη χώρα μας και να τον στηρίξει περαιτέρω.

Η ανεύρεση ιδιωτικών χορηγιών ή το ύψος των εισπράξεων ενδυναμώνουν τη βιωσιμότητα της παραγωγής.

Πόσο λειτουργικό είναι να επιχορηγούνται τα θέατρα με διαρκή λειτουργία ανά παραγωγή; Ο ΘΟΚ θα μπορούσε (διοικητικά) να αντεπεξέλθει και να προγραμματίζει αν είχε επιχορήγηση από το κράτος ανά παραγωγή;

Πρέπει να παραδεχθούμε πως το κράτος αναγνωρίζει ότι το θέατρο ως επιχείρηση δεν είναι βιώσιμη. Γι’ αυτό το λόγο έχει δημιουργήσει τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, το κρατικό θέατρο δηλαδή, με κυριότερο στόχο τη διδασκαλία, ανάπτυξη και προώθηση της θεατρικής τέχνης στην Κύπρο μέσα από το ανέβασμα θεατρικών έργων ρεπερτορίου. Γι’ αυτό άλλωστε φροντίζει να επιχορηγεί σχεδόν κατά 90% τη θεατρική αυτή δραστηριότητα. Κατ’ αναλογία ένας ιδιώτης εφόσον επιθυμεί να εμπλακεί σε μια μη επιχειρηματική δραστηριότητα θα έπρεπε να εισφέρει κάτι ανάλογο.

Επειδή όμως το κράτος επιθυμεί να υπάρχει θεατρική ανάπτυξη και πέραν του ΘΟΚ, και αναγνωρίζει τις δυσκολίες στη χρηματοδότηση των θεάτρων, βεβαίως και επιχορηγεί τα ιδιωτικά θεατρικά σχήματα μέσω του κονδυλίου για τη θεατρική ανάπτυξη. Οπως ανέφερα όμως και προηγουμένως, για χρόνια οι επιχορηγήσεις γίνονταν μέσα από ένα σύστημα που δημιούργησε προβλήματα και ανομοιογένεια και οι θεατρικοί φορείς απαιτούσαν, σχεδόν στην ολότητά τους, αλλαγή στον τρόπο επιχορήγησης. Την ίδια άποψη υιοθέτησαν και η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας, ο Γενικός Ελεγκτής και η Επίτροπος Διοικήσεως, οι οποίοι κάλεσαν τον ΘΟΚ να λάβει μέτρα προς άρση αυτών των παθογενειών και ανισοτήτων. Είναι μέσα από αυτές τις διαδικασίες και τα έντονα αιτήματα για αλλαγή που καταργήθηκαν τα σχέδια επιχορηγήσεων Α, Β και Γ και εισήχθη η επιχορήγηση ανά παραγωγή. Ετσι όμως λειτουργούν πλέον τα πράγματα και διεθνώς.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση κατάργησε εδώ και μερικά χρόνια τις πάγιες επιχορηγήσεις σε πολιτιστικούς φορείς και όλοι πλέον κρίνονται μέσα από το πολύ ανταγωνιστικό πρόγραμμα «Creative Europe», το οποίο επιχορηγεί συγκεκριμένες προτάσεις, πρότζεκτς και παραγωγές. Το ίδιο κάνουν πλέον και οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες με το πρόγραμμα «Πολιτισμόςςη του θεάτρο» που καλύπτει όλες τις τέχνες.

Με το ΘΥΜΕΛΗ η αίτηση μιας νέας ομάδας ξεκινάει ουσιαστικά με -40% στα κριτήρια. Το βρίσκετε σωστό αυτό;

Μην ξεχνάτε πως το ΘΥΜΕΛΗ κατάργησε τις κατηγοριοποιήσεις στα θέατρα, κάτι που a priori απέκλειε τις νέες ομάδες από ουσιαστική στήριξη. Πρόκειται για μίαν ολοκληρωμένη πρόταση που ενώ λαμβάνει υπόψιν τη μακρά και εύρυθμη λειτουργία ενός φορέα, ταυτόχρονα στηρίζει και ωθεί προς ενδυνάμωση μία νέα ομάδα. Αντιμετωπίζει δίκαια και ισότιμα τους δημιουργούς τερματίζοντας ενδεχόμενες ανισότητες που μπορεί να δημιουργούνταν από προηγούμενες συνθήκες, βοηθώντας στην κατανομή του περιορισμένου κονδυλίου που διατίθεται από το κράτος μέσα από διαφανή και μετρήσιμα κριτήρια.

Το ΘΥΜΕΛΗ δίνει έμφαση στην ποιότητα αλλά και στην οργάνωση, παραμένοντας ευέλικτο και απλό, χωρίς περιττές περιπλοκότητες που θα δυσκόλευαν τους θιάσους χωρίς λόγο. Στηρίζει από τη μία τους νέους επαγγελματίες του θεάτρου (ενθαρρύνοντας τις νέες ομάδες), αλλά ταυτόχρονα επιβραβεύει την ιστορικότητα, την εμπειρία και την προσφορά (πριμοδοτώντας τους θεατρικούς φορείς με μακράν και ευδόκιμη υπηρεσία).

Δεν μπορεί να δημιουργηθεί σχέση εξάρτησης μέσα από τη χορηγία του ΘΟΚ. Αυτό θα ήταν παράτυπο και παράνομο.

Κάποιοι λένε πως ζητάτε από τα θεατρικά σχήματα να βρουν ιδιωτικές χορηγίες ή να βασίζονται στα εισιτήρια όταν πολύ καλά γνωρίζετε, και από τη λειτουργία του ΘΟΚ ως θιάσου, ότι αυτό είναι αδύνατο.

Οπως ανέφερα και προηγουμένως δεν μπορεί να δημιουργηθεί σχέση εξάρτησης μέσα από τη χορηγία του ΘΟΚ. Αυτό θα ήταν παράτυπο και παράνομο. Είναι απόλυτα λογικό όταν υποβάλλεται μία πρόταση για αξιολόγηση και για οικονομική ενίσχυση να ελέγχεται και η βιωσιμότητά της. Η ανεύρεση ιδιωτικών χορηγιών ή το ύψος των εισπράξεων ενδυναμώνουν τη βιωσιμότητα της παραγωγής. Βεβαίως και γνωρίζουμε πολύ καλά την οικονομική πτυχή της λειτουργίας ενός θεάτρου και σίγουρα ο πολιτισμός δεν είναι η πλέον βιώσιμη δραστηριότητα. Γι’ αυτό άλλωστε επιχορηγείται η ιδιωτική πολιτιστική πρωτοβουλία. Από την άλλη το Θυμέλη επιχορηγεί με μέγιστη επιχορήγηση στο 80% και με χαμηλότερη στο 50% του συνολικού κόστους. Μακάρι όπως είπα και πριν και οι άλλες τέχνες να τύγχαναν αυτής της μεταχείρισης.

Θα μπορούσατε να παραχωρείτε τις Αποθήκες ή και τις άλλες σκηνές σας (που μένουν για μήνες άδειες) σε μικρές θεατρικές ομάδες και να μοριοδοτείτε (μέσω του Θυμέλη) παρόμοιες ενέργειες από άλλα θέατρα με δική τους στέγη;

Ολες οι σκηνές των θεατρικών μας χώρων τυγχάνουν ουσιαστικής και πολλαπλής χρήσης και προφανώς δεν παραμένουν για μήνες άδειοι όπως υποστηρίζετε. Από πρόβες ετοιμασίας επόμενων έργων , μετακλήσεις παραγωγών , οργανώσεις θεατρικών εργαστηρίων ή ακόμη και εργασίες συντήρησης. Να σημειώσω εξάλλου πως στο ΘΥΜΕΛΗ μέρος της επιχορήγησης που λαμβάνουν οι θίασοι αφορά τη δαπάνη του ενοικίου. Οπόταν δεν μπορεί από τη μια να επιχορηγείς τη δαπάνη αυτή και από την άλλη να παρέχεις εντελώς δωρεάν τους θεατρικούς χώρους. Επίσης από φέτος μέσω των αλλαγών που έγιναν στο σχέδιο ΘΥΜΕΛΗ, όντως μοριοδοτούμε την ενοικίαση χώρων σε σχήματα από θέατρα που διαθέτουν δική τους στέγη.

Οι επιχορηγήσεις να δίνονται από ένα μόνο κρατικό φορέα

Οι επιχορηγήσεις του Θεάτρου να μεταφερθούν στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες ή όχι;

Αυτή είναι μια μεγάλη συζήτηση που ξεκίνησε εδώ και πολλά χρόνια. Παλιότερα υπήρχε η σκέψη η θεατρική ανάπτυξη να μεταφερθεί στην Ενιαία Αρχή Πολιτισμού που επρόκειτο να δημιουργηθεί. Δυστυχώς αυτό δεν έγινε. Προσωπικά πιστεύω πως θα έπρεπε να έχουμε ένα Υφυπουργείο Πολιτισμού ή έστω μια πολύ πιο ενισχυμένη Γραμματεία Πολιτισμού στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Ο ΘΟΚ ως ο φορέας που στην ουσία έστησε τη θεατρική ανάπτυξη και συνέβαλε στην περαιτέρω εξέλιξή της, με αποτέλεσμα να έχουμε τη σημερινή άνθηση του θεάτρου στον τόπο μας, δεν θα είχε αντίρρηση οι επιχορηγήσεις να δίδονται από ένα μόνο κρατικό φορέα, νοουμένου φυσικά πως θα δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές ώστε να μη διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία των ιδιωτικών θεάτρων με κανέναν τρόπο.

Σίγουρα ήταν σημαντική η παράσταση της Αντιγόνης, αλλά πώς από τη συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο και ΚΘΒΕ καταλήξαμε ουσιαστικά μόνο στη συμμετοχή 3 Κύπριων ηθοποιών σε μια παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου;

Εκπλήσσομαι πραγματικά καθώς παραγνωρίζετε το σημαντικό (και ιστορικό γεγονός) της συνεργασίας των τριών κρατικών θεάτρων του ελλαδικού χώρου που γίνεται για πρώτη φορά στη μακρόχρονη ιστορία των τριών αυτών θεάτρων! Και μάλιστα με αφετηρία την Επίδαυρο και αποκορύφωμα τη Σαλαμίνα. Αυτή η συνεργασία είναι ένα πρώτο βήμα και ήδη είναι στα σκαριά πολύ περισσότερα. Εμείς όπως και σε κάθε δική μας παραγωγή σεβόμαστε τις επιλογές του σκηνοθέτη της παράστασης που σε αυτή την περίπτωση είναι ο Στάθης Λιβαθηνός του οποίου η δουλειά δεν νομίζω να αμφισβητείται.  Ο ΘΟΚ συμβάλλει και αυτός όπως και τα άλλα δύο θέατρα σε αυτή τη συμπαραγωγή όχι μόνο με ηθοποιούς, αλλά και οικονομικά. Οπως είπα και πιο πάνω σε αυτούς τους σκοτεινούς κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά καιρούς, τέτοιες συνεργασίες θα έπρεπε από όλους να ήταν καλοδεχούμενες και να μην αντιμετωπίζονται κακόπιστα. Ο ΘΟΚ με αυτή τη συμπαραγωγή όργωσε όλο τον ελλαδικό χώρο και είχε παρουσία και στην Επίδαυρο από την οποία όπως γνωρίζετε ήταν επί τόσα χρόνια «αποκλεισμένος». Επιπλέον η Αντιγόνη παρουσιάσθηκε για δύο βδομάδες σε ολόκληρη την Κύπρο. Να επαναλάβω για πολλοστή φορά πως αυτές οι συνέργειες είναι πέρα από επιθυμητές και συμβάλλουν στο να μας δείξουν και «άλλους» καλλιτεχνικά δρόμους, τους οποίους έχουμε ίσως ανάγκη.

Αν οι εκδηλώσεις που αναμφίβολα δημιουργούν γέφυρες ειρήνης, συμφιλίωσης, αλληλοσεβασμού και κατανόησης μεταξύ των κατοίκων της Κύπρου είναι προδοτικές, τότε τι να πω!

«Ο ΘΟΚ σας καλωσορίζει στη Σαλαμίνα», ήταν η πρώτη φράση σας στη Σαλαμίνα πέρσι την οποία επαναλάβατε και φέτος, τι νιώσατε εκείνη τη στιγμή στο κατάμεστο αρχαίο θέατρο;

Πραγματικό και αξεπέραστο δέος. Η συγκινητική παρουσία των χιλιάδων του κόσμου, η φόρτιση ηθοποιών και κοινού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Τέτοιες στιγμές όπως το άκουσμα του τραγικού λόγου μετά από 42 χρόνια στην κατεχόμενη Σαλαμίνα σε γεμίζουν βεβαιότητα πως τέτοιες προσπάθειες συμβάλλουν ουσιαστικά στην επανένωση της πατρίδας μας.

Κάποιες αντιδράσεις για τη μετάβαση στη Σαλαμίνα πέρασαν το όριο και σας στοχοποίησαν ουσιαστικά ως προδότες…

Αναφέρεστε φυσικά στη λασπολογία και τον δημόσιο διασυρμό που υπέστη τόσο ο ΘΟΚ, το Δ.Σ. του, όσο και εγώ προσωπικά από μερίδα πολιτικών κομμάτων αλλά και μέσων ενημέρωσης. Προδότες ως προς τι; Στην εφαρμογή της ιδρυτικής μας νομοθεσίας μας που καθορίζει τον ΘΟΚ ως τοφορέα για την προαγωγή της θεατρικής τέχνης και της καλλιέργειας του θεατρικού καλλιτεχνικού συναισθήματος του λαού σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας;Αν οι εκδηλώσεις που αναμφίβολα δημιουργούν γέφυρες ειρήνης, συμφιλίωσης, αλληλοσεβασμού και κατανόησης μεταξύ των κατοίκων της Κύπρου είναι προδοτικές, τότε τι να πω!

Εγώ προσωπικά αυτά με τους προδότες και τους πατριώτες τα έζησα πριν το 1974 στην Αμμόχωστο εν μέσω εκρήξεων , ξυλοδαρμών και άλλων. Και πιστέψτε με ήταν πολύ οδυνηρά και είναι πολύ γνωστό το πού οδήγησαν. Ειδικά εμείς οι πρόσφυγες τα γνωρίζουμε καλά. Εμείς, που βιώσαμε και εξακολουθούμε να βιώνουμε όλα αυτά τα χρόνια τις «πατριωτικές» εξάρσεις ορισμένων.

Ηταν σωστό να έρθετε σε αντιπαράθεση με τον Γενικό Ελεγκτή για το θέμα αρμοδιοτήτων του και προσόντων του;

Το θέμα που δημιουργήθηκε ήταν πολύ σοβαρό και εξόχως πολιτικό. Ουδέποτε αμφισβητήσαμε τις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή, αλλά τον τρόπο με τον οποίο ασκήθηκαν αυτές οι εξουσίες στο συγκεκριμένο θέμα. Είχε αυτό το δικαίωμα παρέμβασης; Αυτό είναι που ζητήσαμε και αναμένουμε να διευκρινιστεί τόσο από τη νομική μας σύμβουλο όσο και από τον Γενικό Εισαγγελέα μέσω του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού.

Τελικά δώσατε τα στοιχεία που ζήτησε όμως.

Για μας δεν ήταν αυτό το θέμα. Τα αν θα δοθούν δηλαδή ή όχι τα στοιχεία. Ουδέποτε είχαμε κάτι να κρύψουμε παρά τη φιλολογία που αναπτύχθηκε σε ορισμένα μέσα. Εξάλλου και πέρσι δώσαμε τα στοιχεία στον Ελεγκτή για τον Ιππόλυτο (που ήταν σχεδόν τα ίδια με φέτος) χωρίς καμιά παρατήρηση εκ μέρους του. Για μας ήταν κυρίως θέμα αρχής, δεδομένης και της έντονα πολιτικής φύσης του όλου θέματος.

Πραγματοποιούμε συνεχώς επαφές τόσο με Τουρκοκύπριους θεατρικούς δημιουργούς όσο και οργανισμούς με στόχο ευρύτερες συνεργασίες

Είναι κάτι που ίσως γίνει ξανά, η μετάβαση του ΘΟΚ στα κατεχόμενα με παραγωγές του, εκτός αρχαίων θεάτρων πια;

Ευελπιστώ πως θα ευοδωθούν σύντομα οι προσπάθειες για επανένωση της Κύπρου και δεν θα χρειάζεται ο ΘΟΚ να δίνει παραστάσεις στα κατεχόμενα. Σίγουρα όμως θα συνεχίσουμε να προωθούμε την ειρηνική συνύπαρξη όλων των Κυπρίων μέσω της τέχνης του θεάτρου. Το θέατρο κτίζει γέφυρες και ανοίγει οδούς επικοινωνίας, δεν κλείνεται ερμητικά στην απομόνωση.

Προχωρήσατε στον υποτιτλισμό με Τούρκικα των παραγωγών σας, ένα αρκετά ωφέλιμο μετρό. Τι άλλο θεωρείτε πως πρέπει να γίνει για την επαφή μεταξύ δημιουργών αλλά και θεατών, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων;

Ο υποτιτλισμός ήταν ένα πρώτο και σημαντικό βήμα, όπως αναφέρετε. Παράλληλα όμως πραγματοποιούμε συνεχώς επαφές τόσο με Τουρκοκύπριους θεατρικούς δημιουργούς όσο και οργανισμούς με στόχο ευρύτερες συνεργασίες που θα φέρουν πιο κοντά και κοινό και επαγγελματίες του θεάτρου.

H φιλοξενία του θεατρικού Το Σπίτι της Αλιγιέ Ουμανέλ εντάσσεται σε αυτές τις δραστηριότητες;

Ακριβώς, πρόκειται για την πρώτη συνεργασία μας στο πλαίσιο του προγράμματος του οργανισμού «Ο ΘΟΚ φιλοξενεί» με το Τουρκοκυπριακό Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας (Lefkosia Belediye Tiyatrosu) με το οποίο ο ΘΟΚ αναπτύσσει εδώ και αρκετό καιρό σχέσεις καλής συνεργασίας. Ως γνωστόν το θέατρο αυτό ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1980 από τον τότε Τουρκοκύπριο δήμαρχο Λευκωσίας, κ. Μουσταφά Ακιντζί. Διευθυντής και ψυχή του θεάτρου μέχρι σήμερα είναι ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και συγγραφέας Γιασιάρ Ερσόι. Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά που το Τουρκοκυπριακό Δημοτικό Θέατρο παρουσιάζει δουλειά του στη Λευκωσία. Η συνεργασία του με το Σατιρικό Θέατρο ξεκινά από τη δεκαετία του 1980.

Θα μπορούσε ο ΘΟΚ να ενισχύσει τη μετάφραση θεατρικών έργων Ελληνοκυπρίων για να μπορούν να ανεβούν ή να παρουσιαστούν σε τουρκοκυπριακό κοινό;

Είναι μια πολύ καλή ιδέα, σας ευχαριστώ που μου την προτείνετε.

Παρακολουθείτε τουρκοκυπριακό θέατρο. Θα δούμε σύντομα θεατρικό έργο Τουρκοκύπριου συμπατριώτη μας να ανεβαίνει στον ΘΟΚ;

Οντως παρατηρούμε πολύ αξιόλογες προσπάθειες από Τουρκοκύπριους θεατρικούς δημιουργούς. Ευελπιστώ πως αυτό που λέτε δεν θα αργήσει να συμβεί.

Στο δεύτερο μέρος που θα δημοσιευτεί στις 27/11/16 συζητούμε με τον πρόεδρο του ΔΣ του ΘΟΚ για την προκήρυξη της θέσης του Καλλιτεχνικού Διευθυντή, τις εξουσίες του ΔΣ του ΘΟΚ, το ρεπερτόριο, την πρόσληψη ηθοποιών, το πρόγραμμα Play, τη στήριξη της κυπριακής θεατρικής γραφής και για τα Βραβεία Θεάτρου.