Συναντήσεις/ Ορίζοντας

Γιώργκι Κωνσταντίνοφ: Η έμπνευση σε επιλέγει αν νιώθει ότι είσαι έτοιμος για αυτήν

Η Βασίλκα Πετρόβα  Χατζήπαπα συναντάει τον Βούλγαρο ποιητή Γιώργκι Κωνσταντίνοφ  και μιλάνε για την ποίηση και το Δέντρο και πουλί ένα δίγλωσσο βιβλίο με επιλεγμένα ποιήματά του σε μετάφραση Βασίλκας και Χρίστου Χατζήπαπα και το οποίο παρουσιάζεται σε Λευκωσία και Λεμεσό

Ο ποιητής γίνεται διαμεσολαβητής ανάμεσα στο βιωμένο και το φαντασιακό

Το όνομά σας ως ποιητής με εξαιρετικό ταλέντο έχει περάσει προ πολλού τα σύνορα της πατρίδας σας. Από πότε γράφετε και κυρίως ΓΙΑΤΙ γράφετε;

Έγραψα τα πρώτα μου ποιήματα όταν ήμουν 16 ετών – μόλις είχα μπει για σπουδές στο λύκειο του Πλέβεν. Δεν ήμουν άριστος μαθητής σε όλα, αλλά είχα αρκετά υψηλούς βαθμούς – κυρίως στα μαθηματικά. Αγαπούσα τα βιβλία, αλλά προτιμούσα βιβλία πεζογραφίας, διάβαζα στίχους λιγότερο συχνά. Αλλά μια μέρα ένιωσα μια έντονη ανάγκη να γράψω στίχους για να πω μερικά από τα δικά μου πράγματα. Λέω – δικά μου, αλλά οι πρώτες μου ποιητικές προσπάθειες δεν έμειναν προσωπικό μου μυστικό.

Ένας φίλος μου με ενθάρρυνε να τα στείλω στο μαθητικό  περιοδικό της Σόφιας ΡΟΤΝΑ ΡΕΤΣ. Υπήρξε μια ευχάριστη έκπληξη – τρία ποιήματά μου δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό. Εκεί δημοσιεύτηκε και η διεύθυνση του λυκείου μου. Και άρχισα να λαμβάνω πολλά γράμματα, από τα οποία έμαθα ότι είχα ξεκινήσει έναν ποιητικό διάλογο με πολλούς συνομηλίκους μου … Τότε κατάλαβα ότι η συγγραφή ποίησης δεν είναι μόνο μια προσωπική υπόθεση …

Έτσι – είχα μια έντονη τάση να εκφράζομαι με έμμετρο στίχο, αλλά πολύ νωρίς είχα την αίσθηση ότι κάθε λέξη που έγραφα μπορούσε να φτάσει σε πολλούς. Αυτό το ιδιαίτερο συναίσθημα με ώθησε / με παρακινεί και σήμερα! / να είμαι εξαιρετικά ειλικρινής στους στίχους μου, χωρίς προσποίηση και τίμιος προς το άτομο που διαβάζει το έργο μου. Να προσπαθήσω να τον καταλάβω, να σκέφτομαι κάθε συμφωνία ή διαφωνία του. Δεν ακολούθησα αυτό το συναίσθημα επίτηδες – νομίζω ότι συνέβη διαισθητικά.

Με την πάροδο του χρόνου, έγινα όλο και πιο πεπεισμένος ότι κάθε πραγματικός ποιητής ζει και εργάζεται σε ένα γυάλινο σπίτι που μπορεί να καταρρεύσει από την παραμικρή πέτρα αμφιβολίας … Ένα τέτοιο συναίσθημα αυξάνει εξαιρετικά την απαίτηση – τόσο προς την αλήθεια όσο και στον γραπτό λόγο.

Κάθε πραγματικός ποιητής ζει και εργάζεται σε ένα γυάλινο σπίτι που μπορεί να καταρρεύσει από την παραμικρή πέτρα αμφιβολίας

Από 16 ετών και συνεχίζετε

Δεν βιώνω τον εαυτό μου τεχνητά στο ρόλο του συγγραφέα. Γράφω και δημοσιεύω ποιήματα από έφηβος, αποφοίτησα από τη Βουλγαρική φιλολογία, χρησιμοποιώ μερικές γλώσσες, πρέπει να έχω διαβάσει ένα βουνό βιβλία. Είμαι συγγραφέας περισσότερων από 70 βιβλίων: ποίηση και πεζογραφία. Αλλά δεν είμαι εξ ολοκλήρου λογοτεχνικός άνθρωπος. Δεν έγινα, όπως λένε οι Κινέζοι, «μια χάρτινη τίγρη». Το ένστικτο της ζωής είναι πολύ δυνατό μέσα μου. Στις πιο συναρπαστικές στιγμές μου, δεν σκέφτομαι συγκεκριμένα τη λογοτεχνία. Αλλά πάντα έρχεται μια στιγμή – κάποια δύναμη “εξ ουρανού” με κάνει να εκφράσω την εμπειρία μου με λόγια. Λέμε αυτή τη δύναμη, έμπνευση, αλλά δεν νομίζω ότι έρχεται ακριβώς έτσι – τυχαία και σε κενό. Η έμπνευση σε επιλέγει αν νιώθει ότι είσαι έτοιμος για αυτήν. Αν νιώσει ότι έχεις μέσα σου  ένα βιωμένο συναίσθημα, επαρκή δημιουργικότητα και εμπειρία ζωής για ένα πραγματικό έργο. Τότε ο ποιητής γίνεται διαμεσολαβητής ανάμεσα στο βιωμένο και το φαντασιακό, ανάμεσα στο γήινο  και την ποίηση.

Και τα αιώνια θέματα; Είναι πάντα ενδιαφέρον για τον αναγνώστη πώς ο ποιητής ορίζει και ονομάζει ως «αιώνια θέματα» στο έργο του. Υπάρχουν ή γεννιούνται τα θέματα στο έντονο φως του παρόντος;

Μια γνωστή μου ζωγράφος κάποτε μου είπε: “Μου αρέσουν τα ποιήματά σου, γιατί μέσα τους υπάρχουν όχι τα τόσα βιβλία παρά ο άνθρωπος”. Και στην πραγματικότητα έτσι είναι – ποτέ δεν φιλοδοξούσα στην καθημερινή ζωή να έχω μια ιδιαίτερη θέση δημιουργού, ενός ασυνήθιστου πολύχρωμου πουλιού.

Γνωρίζω από μόνος μου ότι είμαι άτομο με προβλήματα ζωής που δεν διαφέρουν πολύ από αυτά άλλων. Πιθανώς η μόνη διαφορά να είναι ότι σχεδόν πάντα προσέχω πολύ: τι είναι σημαντικό για το βλέμμα μου, τι μου λέει το συναίσθημά μου, ποιες είναι οι πραγματικές λέξεις για να τα εκφράσω … Μερικές φορές το έργο σαν να έρχεται  εξ ουρανού», σχεδόν εντελώς έτοιμο, σχεδόν υπαγορευμένο, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που έψαχνα για τη σωστή λέξη για μέρες … Αναφέρω τη σχεδόν μυστικιστική λέξη “εξ ουρανού”, αλλά πιστεύω περισσότερο ότι η ζωή μού δίνει τα θέματα, με προκαλεί συνεχώς για δημιουργικότητα και έτσι , τελικά, η δημιουργία γίνεται η πραγματική μου ζωή.

Όσον αφορά το θέμα “αιώνια θέματα”: αγάπη, φιλία, ανακάλυψη της αλήθειας, γέννηση και θάνατος, ο προσωπικός εαυτός και το μεγάλο σύμπαν – δεν έρχονται ξεχωριστά, προνομιούχα, αλλά ως φωτεινά σημεία στην προσωπική μου ατζέντα. Μόνο σαν περάσουν από την καρδιά μου αποκτούν τα θέματα νόημα, χρώμα και ήχο στους στίχους μου. Μόνο τότε σώζονται από το επίπλαστο και το «λογοτεχνίζον» / εννοώντας με την τελευταία λέξη  κάθε ποιητικό  συμπίλημα/.

Είστε μακροχρόνιος συντάκτης του εμβληματικού βουλγαρικού λογοτεχνικού περιοδικού  ‘’ΠΛΑΜΑΚ” – ένα περιοδικό με βαθιές ρίζες στην ιστορία της βουλγαρικής λογοτεχνίας. Πώς ορίζετε την αποστολή του;

Για το λογοτεχνικό περιοδικό “ΠΛΑΜΑΚ”, που δημιουργήθηκε το 1924 από τον μεγάλο Βούλγαρο ποιητή Γκέο Μίλεφ, συγγραφέα του μεγάλου ποιήματος “Σεπτέμβρης”, μπορεί να μιλήσει κανείς επί μακρόν. Αυτό το περιοδικό εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της αιματηρής εξέγερσης του Σεπτεμβρίου – ως κραυγή ελευθερίας, ως σημαία κοινωνικής ευαισθησίας και ταυτόχρονα – ως βουλγάρικο βήμα του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. Ήταν ένα ισχυρό δημιουργικό ξέσπασμα νέων «τρελών», παράτολμων μυαλών στη λογοτεχνία μας σε μια ανήσυχη εποχή και κάτι πολύ σημαντικό – γίνεται ένα ευρύτατο ανοιχτό παράθυρο στις νέες πνευματικές αναζητήσεις σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι στα δέκα τεύχη του πρώτου χρόνου έκδοσής του υπάρχουν πολλές μεταφράσεις ποιημάτων και δοκιμίων από γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά, ρωσικά και άλλες γλώσσες. Ο ίδιος ο Γκέο Μίλεφ, ποιητής, καλλιτέχνης και πολύγλωσσος, κατείχε γραπτά και προφορικά  13 γλώσσες. Αυτό το άνοιγμα στις φιλελεύθερες  ιδέες, στις σύγχρονες πνευματικές αναζητήσεις σε Δύση και Ανατολή, το περιοδικό “ΠΛΑΜΑΚ” διατήρησε μέχρι σήμερα.

Το περιοδικό παίζει ρόλο και στην αποκάλυψη άλλων λογοτεχνικών οριζόντων – στη λεγόμενη «πολιτιστική διπλωματία»;

Παράλληλα με τη δημοσίευση έργων διάσημων, αλλά και πολύ νέων Βουλγάρων συγγραφέων, το “ΠΛΑΜΑΚ” αναζητούσε πάντα νέους, πιο ευρύτερους ορίζοντες. Έχουμε δημοσιεύσει ολόκληρα ειδικά τεύχη αφιερωμένα στην αυστριακή, γαλλική, φλαμανδική, σκωτσέζικη, ρωσική, ινδική, πολωνική, ελληνική, σερβική και άλλη λογοτεχνία. Και μετά τη γνωριμία μας τόσο με σένα Βασίλκα όσο και με τον Χρίστο (Χατζήπαπα), το περιοδικό “ΠΛΑΜΑΚ” άνοιξε ευρέως τις σελίδες του και για την κυπριακή λογοτεχνία. Το περιοδικό “ΠΛΑΜΑΚ” παρουσίασε σε ειδικό τεύχος πάνω από 50 Κύπριους συγγραφείς πεζογραφίας και ποίησης από διαφορετικές γενιές. Ήταν, στην πραγματικότητα, ένα είδος ανθολογία της κυπριακής λογοτεχνίας, πολύ πλούσια σε λογοτεχνικά ονόματα και έργα.

 Και δεν ήταν μόνο αυτό

Όχι! Ταυτόχρονα, σχεδόν δώδεκα ξεχωριστά βιβλία από Κύπριους ποιητές και λογοτέχνες έχουν δημοσιευτεί όλα αυτά τα χρόνια από τον εκδοτικό οίκο  ΠΛΑΜΑΚ. Πολλές από τις πρεμιέρες αυτών των “κυπριακών” εκδόσεων έχουν γίνει πραγματικές γιορτές της βουλγαροκυπριακής πνευματικής επικοινωνίας. Ίσως πρόκειται για μια πραγματικά ουσιαστική και πολλά υποσχόμενη «πολιτιστική διπλωματία». Νομίζω ότι τώρα οι αναγνώστες μας γνωρίζουν καλά την κυπριακή λογοτεχνία – στις βιβλιοθήκες τους υπάρχουν αρκετά έργα Κυπρίων ποιητών και λογοτεχνών, που δημοσιεύτηκαν με το λογότυπο του Εκδοτικού “ΠΛΑΜΑΚ”. Είμαστε περήφανοι για αυτό.

Δένδρο και πουλί
Πάλλουν δυο φτερά
στης κορφής το κλωνάρι.
Το πουλί λες και πετά
μα είναι εκεί καθισμένο.
Επισφαλές κλαρί να ξαποστάσει,
τρεμάμενη καταφυγή.
Μα το πουλί γερά κρατιέται
μέσα στο λίκνισμά του.
Μέσ’ απ’ τα νύχια του νιώθει
τα φύλλα,
τον κορμό,
τους ασίγαστους της γης χυμούς,
του κόσμου τον υπόκωφο παλμό …

 

Ένα δίγλωσσο βιβλίο με επιλεγμένα ποιήματά σας «Δέντρο και πουλί» κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Αθήνα. Πώς αξιολογείται γενικά αυτό το λογοτεχνικό γεγονός;

Πρώτα απ’ όλα, θα πω αυτό: τα ποιητικά μου βιβλία έχουν μεταφραστεί περισσότερες από μία φορές – στα ρωσικά, τα σερβικά, τα σλοβακικά, τα ελληνικά και άλλα. Και το χιουμοριστικό παιδικό μυθιστόρημά μου “Τούφο ο κικκινομάλης πειρατής” δημοσιεύτηκε στα γαλλικά, γερμανικά, πολωνικά, σερβικά, καζαχστανικά, ρωσικά, ουκρανικά και άλλες γλώσσες. Τα ποιήματά μου έχουν μεταφραστεί και συμπεριληφθεί σε περισσότερες από 30 ξένες ποιητικές ανθολογίες. Αλλά αυτή η συλλογή ποιημάτων, που δημοσιεύτηκε στην Αθήνα, και περιλαμβάνει περίπου 50 ποιήματά μου στα ελληνικά και τα βουλγαρικά, αποτελεί μια μοναδική δημιουργική χαρά για μένα.

Πώς αξιολογείτε γενικά αυτό το λογοτεχνικό γεγονός;

Νομίζω ότι παρουσιάζει το ποιητικό μου έργο (και σε κάποιο βαθμό – τη βουλγαρική ποίηση γενικά) με τον καλύτερο τρόπο. Και πάλι οφείλω να σε ευχαριστήσω όπως και τον Χρίστο,  κάνατε μια θαυμάσια επιλογή από πολλά ποιήματά μου, τις μεταφράσεις στα ελληνικά και προκαλέσατε το ενδιαφέρον του ελληνικού εκδοτικού οίκου για αυτό το βιβλίο μου. Το βιβλίο είναι εξαιρετικά καλό από τυπογραφική άποψη και τα σχέδια της Σοφίας Χατζήπαπα είναι υπέροχα. Προσωπικά εκτιμώ αυτό το ποιητικό γεγονός με την καρδιά μου: ως μια συγκινητικά φιλική και ταυτόχρονα –την  πιο ευγενή δημιουργική χειρονομία. Πραγματικά – ευχαριστώ από καρδιάς! Και στους Κύπριους δημιουργούς, και στην όμορφη Κύπρο! Αυτή είναι η προσωπική μου συγκίνηση. Και είμαι σίγουρος ότι όταν το βιβλίο φτάσει σε περισσότερους αναγνώστες – τόσο στην Κύπρο και την Ελλάδα, όσο και στη Βουλγαρία  – στον προσωπικό μου ενθουσιασμό θα προστεθεί η συγκίνηση πολλών ανθρώπων που αγαπούν την ποίηση.

Το ομώνυμο ποίημα, που έδωσε τον τίτλο του «ελληνικού» βιβλίου, είναι ένα από τα πιο μεταφρασμένα ποιήματά σας.

Ναι, το ποίημα “Δέντρο και πουλί” έχει σχεδόν απίστευτο πεπρωμένο – έχει δημοσιευτεί σε περισσότερες από 35 ξένες ανθολογίες: στα αγγλικά, γαλλικά, ρωσικά, ελληνικά, τουρκικά, αραβικά, φλαμανδικά, λιθουανικά, ρουμανικά, κινέζικα, κορεάτικα, έχει δημοσιευτεί ακόμη και στο Νεπάλ, το Κοσσυφοπέδιο και την Παλαιστίνη. Πρόσφατα, ο παρισινός εκδοτικός οίκος “Characters” με ενημέρωσε ότι πρόκειται να εκδοθεί μια ποιητική ανθολογία με τα πιο πολυμεταφρασμένα ποιήματα Ευρωπαίων ποιητών στον κόσμο. Το “Δέντρο και πουλί” είναι ανάμεσά τους. Χαίρομαι που τώρα έδωσε το όνομα στην υπέροχη συλλογή ποιημάτων μου στα ελληνικά και βουλγάρικα “Δέντρο και πουλί”!

Η παρουσίαση του βιβλίου «Δέντρο και πουλί» (Δίγλωσση έκδοση) του Γιώργκι Κωνσταντίνοφ, Εκδόσεις  Γκοβόστη, Αθήνα, 2021 θα γίνει μαζί με το βιβλίο  «Από τις δυο πλευρές του καθρέφτη» εκδ. Χάινι, Σόφια, 2021 της Βασίλκας Χατζήπαπα

Παρασκευή  5 Νοεμβρίου στις 7.30 μ.μ.

στην αίθουσα Π.Ε.Ο. στη Λεμεσό

Τρίτη, 9 Νοεμβρίου 7.30 μ.μ. 

στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Στροβόλου

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy